4H thema 5 basisstof 6

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Spieren en bewegen

Havo 4

Thema 5

BS 6

Vandaag

Leerdoelen:

• Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven
• Je kunt de effecten van training en dopinggebruik uitleggen

Programma:

1. Even voorstellen
2. Uitleg: spieren en bewegen
3. Zelf werken

Regels bij (online) lessen

In de klas:

• Eén persoon praat tegelijkertijd
• Vraag? --> steek je hand op
• Boeken altijd mee
• Opruimen als ik aangeef dat de les afgelopen is
• Telefoon in de (telefoon)tas

Even voorstellen

• Wie ben jij?
• Hoe kom je door de lockdown heen?
• Waarom heb je biologie gekozen? Wat vind je er interessant aan?
• Heb je al een idee wat je zou willen worden?

Spieren

Impulsen komen via de bewegingszenuwcellen aan bij de spieren.

Hierdoor kan de spier samentrekken en kun je bewegen en een stabiele houding aannemen en überhaupt leven (hartspier en ademhaling, etc.)

Glad spierweefsel

• Langwerpige spiercellen, elk met eigen celkern
• Aangestuurd door autonoom zenuwstelsel (onbewust)
• Komt voor in buisvormige organen, bloedvaten en vertakkingen in longen
• Traag samentrekkend
• Niet snel vermoeid

Dwarsgestreept spierweefsel

• Bestaat uit spiervezels = versmolten spiercellen, hierdoor ook veel celkernen per spiervezel.
• Dwarse strepen te zien 
• Zitten meestal vast aan botten (soms aan huid) 
• Aangestuurd door animaal zenuwstelsel
• Samentrekking verloopt snel
• Snel vermoeid

Bouw spier

Van groot naar klein:

Spier (+pees) - spierbundel - spiervezel (= spiercel) - spierfibril - actine en myosine (eiwitten)

Bindweefsel als bescherming

Bouw spier

In spiercellen liggen spierfibrillen.

Deze bestaan uit twee soorten eiwitdraden (actine en myosine), die over elkaar heen schuiven waardoor een spier samentrekt. Dit kost ATP.

Dit zorgt voor de dwarse strepen op spieren.

Hoe komt een spiercel aan zijn ATP?

Aansturing spieren

Het axon van een bewegingszenuwcel eindigt in een motorisch eindplaatje. Dit plaatje brengt impulsen over naar een spiervezel.

Eén bewegingszenuwcel vormt een motorische eenheid met alle spiervezels waar die mee in verbinding staat: trekken allemaal samen bij een impuls van deze bewegingszenuw.

--> Alles of niets (te weinig impulsen = geen contractie)

Precisie en kracht

Weinig spiervezels in één motorische eenheid --> meer precieze aansturing mogelijk

Samentrekking is altijd maximaal --> intensiteit van de samentrekking (contractie) wordt bepaald door het aantal motorische eenheden.

Spierspanning - een aantal motorische eenheden zijn altijd actief, hierdoor blijf je in evenwicht/ gaat je gezicht niet hangen

Antagonisten

= Spieren die een tegengestelde beweging veroorzaken.

Nodig voor houding en het 'terug' kunnen bewegen

Spieren leveren een belangrijke bijdragen aan het op peil houden van de temperatuur van warmbloedige dieren. Leg dit uit.

Zelf werken/mogelijkheid tot vragen

Lezen

BS 6 (blz. 43 t/m 48)

Maken

BS 6 opdr. 43 t/m 50

Leerdoelen

Kun je:

• de bouw en werking van spieren beschrijven?
• de effecten van training en dopinggebruik uitleggen?

Heb je nog vragen?