Design door de eeuwen heen

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

DESIGN

Door de eeuwen heen

Wat kun je vertellen over het ontstaan van Design in de 2e helft van de 19e eeuw? Geen idee, gebruik Lambo (2 dia's verder)

De 19e eeuw

In de 19e eeuw denkt men niet na over de vormgeving, als het maar functioneel is. Producten zijn vaak een bont mengsel van verschillende stijlen en materialen. Kunstenaars ergeren zich, de arbeider moet net als vroeger het hele product maken niet alleen een onderdeel. Mooiere en betere producten leiden tot een betere en mooiere wereld. Hieruit ontstaat de arts-and-crafts beweging > richt op handmatig produceren binnen het wonen. Hiruit vloeit de art nouveau / jugendstil voort. de natuur in gestileerde sierlijke vormen speelt er een hoofdrol in. 

Noem 3 kenmerken van de Arts and Crafts beweging betrek zowel de inhoud als de vormgeving.

Art Nouveau

Aan het einde van de 19e eeuw ontstaat de Art Nouveau. Een decoratieve stijl met zijn basis in de Arts and Crafts beweging. Beide hebben een voorkeur voor sierlijke vormen, vloeiende lijnen en motieven uit de natuur. Er is ook Japanse invloed terug te zien in de verfijnde vormgeving, materiaalkeuze en decoratie. Vanuit Japan worden bijzondere handwerkstukken en dure materialen zoals glas in lood/ingelegd hout geïmporteerd. 

Het einde van de 19e eeuw heeft twee namen die het tweeslachtige van deze periode weergeven. Leg uit.

Arts and Crafts

Art Nouveau

Socialisme

Bourgeoisie

vooral decoratief

functionaliteit voorop

Leg uit waarom dit kunstwerk van René Lalique past binnen de stroming van Art Nouveau.

Michael Thonet brengt de Arts en Crafts beweging samen met de industrialisatie. Leg uit.

BAUHAUS

kenmerken bauhaus

Walter Gropius stichte in het Duitse Weimar een school voor architecten, kunstenaars en industrieel ontwerpers: 

Het Bauhaus

Er werd met nieuwe productieprocessen geëxperimenteerd, studenten kregen de ruimte om een nieuwe, eigentijdse vormtaal te ontwikkelen, een soort labaratorium.

Bauhaus werkte vanuit het ideaal om mooi en praktisch design voor iedereen bereikbaar te maken.

Bauhaus design 

Dat de Bauhaus kunstenaars hun ontwerpen industrieel wilden vervaardigen, had gevolgen voor de ontwerpen:

• geen decoratie, het gehele ontwerp moest functioneel zijn, oftewel form follows function
• geometrische ontwerpen

Bauhaus

• Design beschikbaar voor iedereen: industriële productie.
• Hierdoor goedkoop, maar toch bijzonder.
• Industriële material: glas, staal, beton.
• Geen overbodige versieringen.

Noem 3 kenmerken van het Bauhaus die zichtbaar zijn in de ontwerpen (volgende slide)

Less is more

Vorm volgt functie 

(form follows function)

De Stijl

Nederlandse kunstenaarsbeweging

1917-1931

Aan het begin van de twintigste eeuw ontwierp Gerrit Rietveld meubels die machinaal te produceren waren. Dit paste bij een algemene tendens in deze periode. Veel kunstenaars vonden dat kunst een bijdrage moest leveren aan een betere samenleving. Industrie en het gebruik van machines konden dit ondersteunen. 

De Stijl 

Ook in Nederland werken kunstenaars aan een nieuwe ideale samenleving, zoals bijvoorbeeld de kunstenaars van De Stijl. Architect Rietveld breekt met alle ideeën over woningbouw. Hij wil zoveel mogelijk daglicht, ruimtes waar binnen en buiten in elkaar overlopen. Hij ontwerpt grote open ruimtes. 

De Stijl

Streven naar universele kunst

Streven naar harmonie

Door middel van:

Volledig abstracte voorstelling

Geometrische vlakken

Meest elementaire aspecten

Horizontale, verticale, primaire

kleuren en zwart grijs en wit

“Onpersoonlijk”

Kenmerken De Stijl

Vormgeving architectuur en toegepaste kunst:

goedkope materialen en eenvoudige ontwerpen

mogelijkheid tot massafabricage

geometrische vlakken

horizontale- en verticale lijnen

primaire kleuren toegepast +zwart, wit, grijs

binnen- en buitenruimtes vormen één geheel

1. Geef aan hoe, in deze opvatting, kunst een bijdrage kon leveren aan een betere samenleving. Betrek in je antwoord ook de rol van industrie en/of machines.

Afbeelding 1

De eerste machinaal geproduceerde meubels ontstonden in de negentiende eeuw. Hoewel men destijds nieuwe materialen en technieken gebruikte, hield men vaak vast aan een traditionele vormgeving. Aan het begin van de twintigste eeuw gingen moderne vormgevers juist op zoek naar een nieuwe esthetiek. Rietvelds stoel is daarvan een voorbeeld. 

2. Beschrijf, aan de hand van drie aspecten van Rietvelds stoel, wat de modernistische esthetiek inhoudt.

Afbeelding 2

In 1919 werd Rietveld lid van De Stijl. In 1923 schilderde hij zijn leunstoel in de kenmerkende 'Stijl-kleuren', waaraan de leunstoel de naam roodblauwe stoel te danken heeft. De schilders van De Stijl reduceerden hun kleurenpalet tot de primaire kleuren en de niet-kleuren grijs, zwart en wit.

3. Beschrijf de ideologie van De Stijl en geef aan waarom dit kleurenpalet daarop aansluit.

Art Deco

De luxe stijl passend bij de Amerikaanse welvaart vindt men op een Parijse tentoonstelling. De Exposition Internationale Des Arts Décoratifs et Industriels Modernes (1925). Daar presen- teert men een nieuwe stijl in de kunstnijverheid en architectuur. Het is een decoratieve, veel- kleurige, maar ook functionele en vernieuwende stijl die onder andere beïnvloed wordt door niet-westerse kunstvormen uit ondermeer Afrika en Japan. Daarnaast zijn er invloeden van het Bauhaus, het kubisme, het futurisme en de eerdere decoratieve stijl van de jugendstil. Kenmerkend zijn de strakke en eenvoudige vormgeving, geometrische patronen, strenge verticale lijnen, abstractie en fel helder kleurgebruik. Rood, zwart en zilver en goud zijn populaire kleuren.

Ontwerpers hebben een voorkeur voor chroom, bakeliet, gepolijste steen en glas. Veel voorkomende motieven zijn hoekig

gestileerde bloemboeket- ten, dieren en figuren van jonge meisjes, vaak in combinatie met geometrische motieven als zigzagpatronen en bliksemflitsen die naar elektriciteit verwijzen.

In de 20e eeuw ontstaat de Haute Couture als mode voor de elite. Het kan echter ook voor de massa zijn. Leg uit hoe modeontwerpers zich profileren voor zowel de elite als de massa.

Leg uit hoe mode bij kan dragen aan de emancipatie van de vrouw

Benoem de belangrijkste verschillen tussen modern design en postmodern design.