Leerstofoverzicht Werkwoord-Spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Leerstofoverzicht

SO SPELLING:

Paragraaf  5 Tussenlettets

Pargaraaf 6: Aan elkaar of los?

Paragraaf 11: Engelse ww

Paragraaf 12: Pv in samengestelde zinnen

Paragraaf 13: Ww-vormen en -tijden

Paragraaf 14: Homofone ww

Leerdoelen (1):

Paragraaf 5 Tussenletters:

- Je weet wanneer je een tussenletter moet schrijven bij het vormen van een samenstelling

Pargaraaf 6: Aan elkaar of los?

- Je weet wanneer je woorden aan elkaar of los moet schrijven

Paragraaf 11: Engelse ww

- Je weet de regels voor het spellen van Engelse (leen-)werkwoorden en kunt deze toepassen

Paragraaf 12: Pv in samengestelde zinnen

- Je kunt de persoonsvormen in samengestelde zinnen op de juiste wijze spellen en weet waar je op moet letten.

Leerdoelen (2):

Paragraaf 13: Ww-vormen en -tijden

- Je (her-)kent alle werkwoordsvormen en -tijden in een zin en kunt ze benoemen.

Paragraaf 14: Homofone ww

- Je kunt bepalen om welke werkwoordsvorm het gaat in zinnen met homofone werkwoordsvormen.

DOEL

- je kunt tussenletters 

in samenstellingen 

goed spellen

spelling: tussenletters

Samenstellingen

Twee of meer bestaande woorden die aan elkaar een nieuw woord vormen.

Bijvoorbeeld:

fiets + tas = fietstas

Samenstellingen

Soms moet je tussenletters gebruiken om een goede samenstelling te maken.

fiets + maker = fietsenmaker

beer + sterk = beresterk

dorp + café = dorpscafé

Regel tussenletter(s) -en-

Als het eerste woord alleen een meervoud heeft op -en:

bananenschil, paardensport

Regel tussenletter(s) -e-

- Als het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is: zonnecel, maneschijn

- Als het eerste woord een versterkende betekenis heeft: retegoed, reuzegroot

- Als het eerste woord (ook) een meervoud heeft op -s: gemeenteraad, stageplaats

- Als het woord geen meervoud kent: rijstepap

- Als het eerste woord geen zelfstandig naamwoord is: huilebalk

Regel tussenletter(s) -S-

- Als je de -s- hoort en als de -s- in dezelfde soort samenstellingen ook voorkomt:

mijnwerkerslamp   ->    mijnwerkersstaking

stadstuin   ->    stadscentrum

maar geen tussenletter -s-:

voetbaltraining   ->   voetbalsupporter

Par. 6: Aan elkaar of los?

Par. 6: Aan elkaar of los?

Par. 6: Aan elkaar of los?

Gebruik je een bn of een ww?

- twee woorden die samen één  woord zijn geworden, én die één klemtoon hebben

 Tennisracket en professioneel racket

Wat is een samenstelling?

één klemtoon

= samenstelling

Twee keer klemtoon

= GEEN samenstelling

(maar bijv. nw en zelfst. nw)

Aan elkaar of los?

Samenstellingen (schouder + tas = schoudertas) worden aan elkaar geschreven.

Altijd maar 1 klemtoon!

tuinman, zelfhulpboek, boormachine, laserprinter, basissschooldirecteur (1 klemtoon)

Maar geen samenstelling als je meer klemtonen hebt. 

In dit grote park wordt een kleine camping aangelegd (twee klemtonen), 

In dit voorbeeld gaat het om een bijvoeglijke nw + zelfstandig nw 

Samenstellingen kan met drie woorden of minder: lagelonenlanden

Aan elkaar of los?

1. maximumsnelheid
2. maximum snelheid

aan elkaar of los?

1. daar om heen
2. daaromheen
3. daarom heen
4. daar omheen

Aan elkaar of los?

1. zevenhonderddertien
2. zeven honderd dertien
3. zevenhonderd dertien
4. zeven honderddertien

Aan elkaar

Los

twee+duizend+drieëndertig

moderne+woonkamer

voorkeurs+behandeling

sport+schoenen+winkel

sfeervol+appartement

tafel+voetbal+spel

Aan elkaar

Los

post+pakket+bezorger

veel+eisende+leraar

zes+en+twintig

uit+stel+gedrag

hier+boven+op+zetten

voor+uit+komen

Engelse werkwoorden

Engelse werkwoorden 

Engelse werkwoorden

Engelse werkwoorden

infinitief	stam	tt	vt	vd
werken	werk	ik werk jij werk t	ik werk te jij werk te	ik heb gewerkt
mailen	mail	ik mail jij mail t	ik mail de jij mail de	ik heb gemaild
daten	date

spelling engelse werkwoorden

Paragraaf 11: Lesdoel

Ik kan de persoonsvorm in samengestelde zinnen correct spellen.

Wat is de pv in onderstaande zin?

Ik heb net de vissen gevoerd.

Wat is de pv in onderstaande zin?

Toen ik klaar was met eten, heb ik de vissen gevoerd.

Uitleg

 Een enkelvoudige zin is een zin met één persoonsvorm. 

Voorbeeld: Op het schoolplein dansten (pv) de leerlingen tot laat in de avond.

Een samengestelde zin is een zin met meer persoonsvormen.

Voorbeeld: De scooter van Isam werd (pv) gestolen, toen hij een broodje kocht (pv).

Bij samengestelde zinnen moet je ook goed letten op het onderwerp, dat kan namelijk ook verschillend zijn.

Zo vind je de persoonsvormen in samengestelde zinnen.

Probeer alle werkwoorden van tijd te veranderen. De werkwoorden waarbij dat kan, zijn persoonsvormen, de andere werkwoorden zijn infinitief (hele werkwoord), voltooid deelwoord of onvoltooid deelwoord.

Dus de zin vragend maken is geen goed idee! Je vindt dan maar één persoonsvorm.

Een voorbeeld

• In het verleden hebben robots vooral klusjes uitgevoerd in en om ons huis, maar het lijkt erop dat op den duur zelfs onze auto’s robots zullen zijn.
  

• In het verleden hadden (pv) robots vooral klusjes *uitgevoerde (vd) in en om ons huis, maar het leek (pv) erop dat op den duur zelfs onze auto’s robots zouden (pv) *waren (inf). Het sterretje (*) betekent ‘kan niet’. 

• De werkwoorden hebben, lijkt en zullen kun je van tijd veranderen. Het zijn dus persoonsvormen; uitgevoerd en zijn kun je niet van tijd veranderen en dat zijn dus geen persoonsvormen: uitgevoerd is een voltooid deelwoord en zijn is een infinitief. 

Zelfstandig:

Na deze les kun je:

...Kun je de werkwoordsvormen en -tijden uit paragraaf 13 herkennen.

Spelling: werkwoordsvormen en - tijden

ww-vormen	ww-tijden
- infinitief - pvtt - pvvt - vd - od - bn (van od of vd)	- onvoltooid tegenwoordige tijd - onvoltooid verleden tijd - voltooid tegenwoordige tijd - voltooid verleden tijd - onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd - onvoltooid verleden toekomende tijd - voltooid tegenwoordige toekomende tijd - voltooid verleden toekomende tijd

Werkwoordsvormen op een rijtje

PVTT	Loop
PVVT	Liep
VD	Gelopen
OD	Lopend
INF	Lopen
Bn (van VD of OD)	Gelopen (race), lopende (mensen)

Werkwoordstijden

Een werkwoord kan verschillende 'tijden' hebben. Je gebruikt het ww op verschillende manieren. De manieren hebben een naam: werkwoordstijden

Er zijn acht verschillende werkwoordstijden: 

Wat valt je op?

OTT = Mevrouw Jeleskovic legt de opdracht uit. 

OVT = Mevrouw Jeleskovic legde de opdracht uit.

VTT = Mevrouw Jeleskovic heeft de opdracht uitgelegd.

VVT = Mevrouw Jeleskovic had de opdracht uitgelegd.

OTTT = Mevrouw Jeleskovic zal de opdracht uitleggen.

OVTT = Mevrouw Jeleskovic zou de opdracht uitleggen.

VTTT = Mevrouw Jeleskovic zal de opdracht uitgelegd hebben.

VVTT = Mevrouw Jeleskovic zou de opdracht uitgelegd hebben.

Stappenplan

Stap 1: Bepaal het gezegde.

Stap 2:  Bepaal de eerste letter - Staat er een vorm van hebben of zijn + een voltooid deelwoord in de zin? 

Ja? --> Dan (V) van Voltooid (V), Nee? --> Dan (O) van Onvoltooid 

Stap 3: Bepaal de tweede letter - In welke tijd staat de persoonsvorm? 

Tegenwoordige tijd? --> (T) of Verleden tijd? --> (V)

Stap 4: Staat er een vorm van het ww zullen in de zin?

Ja ? --> Dan komt er op de 3e plaats een T (toekomend), Nee? --> Dan komt er op die plek niks.

Stap 5: Eindig met de T van Tijd.

Die tropische vissen zullen een groter aquarium nodig hebben.

Voorbeeld

Die tropische vissen zullen een groter aquarium nodig hebben.

• Gezegde: zullen hebben
• Stap 2: Wel Hebben, maar geen voltooid dw --> (O)
  
• Stap 3: De pv (zullen) staat in de tegenwoordige tijd --> (T)
  
• Stap 4: Staat er een vorm van zullen in? Ja! --> (T)
• Stap 5: Eindig met T van Tijd: (T)

= OTTT

Oefenen in tweetallen:

In welke werkwoordstijd staat de zin?

1) Heb jij het huiswerk al gemaakt?

2) Ze zouden haar vorige week hebben thuisgebracht.

3) Rinus deed de afwas direct na de maaltijd.

Maak van de volgende zin OVTT & VVT:

1) Maureen luistert graag muziek.

Oefenen in tweetallen:

In welke werkwoordstijd staat de zin?

1) Heb jij het huiswerk al gemaakt? = VTT

2) Ze zouden haar vorige week hebben thuisgebracht. = VVTT

3) Rinus deed de afwas direct na de maaltijd. = OVT

Maak van de volgende zin OVTT & VVT:

1) Maureen luistert graag muziek. 

OVTT = Maureen zou graag muziek luisteren.

VVT = Maureen had graag muziek geluisterd.

§14 Homofone werkwoordsvormen 

 

Homofone werkwoordsvormen

Werkwoordsvormen die hetzelfde klinken maar die je niet hetzelfde schrijft (!) 

Homofone werkwoordsvormen

Je hoort niet hoe je ze speldt

Gevaarlijk: zorgen voor veel fouten als je niet de regels goed hanteerdt 

Homofone werkwoordsvormen

Homofoon betekent: klinkt hetzelfde. Homofone werkwoordsvormen zijn dus werkwoorden die hetzelfde klinken, maar die je anders schrijft omdat ze een andere betekenis hebben.

Merijn verdient 10 euro per uur. Dat is snel verdiend!

Ik vind lezen leuk en Norah vindt dat ook. 

Homofone werkwoorden

In deze zinnen zijn de werkwoordsvormen vind en vindt en verdient en verdiend verschillend gespeld, hoewel ze hetzelfde klinken. Zulke werkwoordsvormen noemen we homofone werkwoordsvormen. ‘Homofoon’ betekent ‘gelijk van klank’.

Homofone werkwoordsvormen:

uitrusten-uitrustten

melden-meldden

belooft-beloofd

verbaast-verbaasd

antwoord-antwoordt

praten - praatten

gebeurt - gebeurd

Wat betekent dus homofone werkwoordvormen?

Hoe pak je het aan?

1) Bedenk altijd eerst om welke werkwoordsvorm het gaat. 

2) Pas dan de spellingregels toe.

d of dt?

Op een moeilijke vraag antwoord ik nooit direct, terwijl Rob altijd meteen antwoordt.

*beiden pv tegenwoordige tijd

*infinitief = antwoorden (er zit al een d in het werkwoord)

*ik-vorm = ik antwoord

*bij hij/zij/het : antwoord +t

d of t?

Op onze feesten gebeurt vaak wel iets leuks, maar deze keer is er niets gebeurd.

*zwak werkwoord 

* gebeurt = pvtt

*gebeurd = voltooid deelwoord (langer maken: gebeurde, of kofschip toepassen.

de(n) of dde(n), te(n) of tte(n)?

We zouden 9.00 landen (inf), maar door de meewind landden (pvvt) we eerder.

Veel jongeren wachten (pvtt) / wachtten (pvvt) jarenlang op een woning.

Laden (pvtt) / Laadden (pvvt) de vluchtelingen hun bezittingen op een aanhangwagen?

Danny ontblootte (pvvt) zijn armen en toonde op die ontblote (bn) arm zijn tattoo.

Die kok bereidde (pvvt) de soep en de ober bracht de bereide (bn) soep naar de gasten.