Wonden en wondverzorging

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1-3

Week 3 Wonden en wondgenezing

Nabespreken opdracht

Interculturele samenleving

Culturen die zijn onderzocht:

- Chinese cultuur - Turkse cultuur - Marokkaanse cultuur - Antilliaanse cultuur - Surinaamse cultuur - Indonesische cultuur

Welke ervaring heb jij met wondzorg?

Inhoud les

• Onderdelen van de huid
• Definitie wond
• Oorzaken 
• Soorten wonden
• Classificatiesystemen
• Wondgenezing
• Wondverzorging

Zo ziet de huid er uit

Benoem de functies van de huid!?

Functies van de huid

• Bescherming: bacteriën, virussen, druk, vocht
  
• Constant houden temperatuur 
• Contact buitenwereld: aanraking, pijn, temperatuur
• Uitscheiding afvalstoffen

Verwonding van dit orgaan geeft functieverlies van dit orgaan

Wat is je eerste gedachte
als je denkt aan een wond?

Definitie wond

Een wond is een verbreking van de continuïteit van weefsel veroorzaakt door een trauma of een pathologische aandoening. 

Oorzaken ontstaan wonden

• mechanische wonden
• chemische wonden
• thermische wonden
• elektriciteitswonden
• stralingswonden
• circulatiestoorniswonden
• oncologische wonden
• infectiewonden

 2 Soorten wonden

• Open wonden

• Gesloten wonden

Open wond

 Wanneer het oppervlak van de huid en het slijmvlies niet meer intact is. Hoe dieper de huid, hoe meer de samenhang van lagen weefsels is verbroken. 

Gesloten wond

Zijn niet alle lagen van de huid of het slijmvlies doorbroken. De

buitenste laag van de huid of het slijmvlies is intact, het inwendige weefsel

is beschadigd.

Wondclassificatiesystemen

• Wordt gebruikt om structuur aan te brengen in een wondbehandeling.

• WCS model
• TIME model

WCS: Woundcare Consultant Society

Is een hulpmiddel bij het bepalen van het doel van de lokale wondbehandeling en van het juiste wondbehandelingsproduct.

* Kleur van de wond

* Mate van wondvocht

* Aanwezigheid van infecties

* Aspecten van de wondrand

Je kunt het WCS-model niet toepassen bij brandwonden en wonden die het gevolg zijn van kanker (oncologische wonden)

Rode wond 

Een rode wond bestaat uit granulatieweefsel en bevindt zich in de regeneratiefase. In deze fase wordt weefsel dat verloren is gegaan, vervangen door nieuw weefsel. Granulatieweefsel is vaatrijk, korrelig en vochtig-glanzend bindweefsel dat zich vormt op de bodem van een wond. Deze bodem is gezond.

Gele wond

Een gele wond bevindt zich in de reactiefase. Het lichaam reageert op de wond door te starten met stolling, vaatvernauwing en afsluiting van de wond. Dit ziet eruit als een gelig beslag op de wond. Vaak wordt ook exsudaat (wondvocht) gevormd, bestaande uit celresten en samengeklonterde eiwitten. 

Zwarte wond

Een zwarte wond dankt zijn kleur aan het afgestorven weefsel (necrose/débris) waar de wond uit bestaat. Dit weefsel is een voedingsbodem voor bacteriën. De kleur kan ook bruin-grijs-gelig zijn. Er zijn twee vormen van necrose: harde necrose (korst) en natte necrose.

 

TIME - model

Indeling naar vier factoren die wondgenezing kunnen belemmeren.

T = Tissue (weefsel); wat is de kleur?

I = Infectie; is er sprake van een infectie?

M = Moisture (vocht); produceert de wond veel vocht?

E = Edge (wondranden); wat is de toestand van de rand?

Met als doel: het creëren van een  gezonde wond, zonder dood weefsel en ziekteverwekkende bacteriën, met weinig wondvocht en een goede doorbloeding.

Typen wondgenezing

Primaire wondgenezing	Secundaire wondgenezing
Kleine wonden (de wondranden dicht bij elkaar)	Grote wonden (de wondranden ver uit elkaar)
Snelle genezing	Langzamere genezing
Lichte ontstekingsreactie, klein litteken	Grotere ontstekingsreactie, groter litteken, meer kans op infectie
Geen wondcontractie	Wondcontractie

Typen wondgenezing

Wondgenezing in fasen

Reactiefase: huid reageert op verwonding, uitbreiding wordt voorkomen, bloed stolt (fibrinedraden), ontstekingsreactie.

Regeneratiefase: onderliggende huid groeit dicht.

Rijpingsfase: opperhuid gaat er weer uitzien als voorheen.

Factoren die invloed hebben op de wondgenezing

• Plaatselijke factoren zijn factoren die betrekking hebben op de wond zelf soort en plaats van de wond, verontreiniging van de wond met vreemde voorwerpen, doorbloeding van het wondgebied.

• Algemene factoren die de wondgenezing bevorderen zijn algemene conditie van de zorgvrager; leeftijd, gezondheid, voedingstoestand, leefstijl etc...

Decubitus

Vier stappen wondverzorging

Stap 1: Wondmateriaal verwijderen

Stap 2: Wond inspecteren

Stap 3: Wond verzorgen

Stap 4: Wond verbinden

Voorbeelden wondzorgmaterialen

• Geïmpregneerde gazen/ vette gazen
• Folies
• Hydrocolloïden

• Alginaten, zilververband, honing(verband), maden etc.

• Afdekkende verbanden, absorberende verbanden

• Fixatie (flixomul, pleisters, netverbanden, zwachtels)
• Wondrand bescherming

Geïmpregneerde gazen / vette gazen

Voorkomen dat een wond aan het gaas vastplakt.

Gebruik: bij oppervlakkige wonden, schaafwonden, brandwonden, wonden met kwetsbare nieuwe huid.

Folies

Dunne, doorzichtige films die de wond beschermen tegen vocht en bacteriën.

Gebruik: schone, droge wonden die niet of nauwelijks lekken. Ook als fixatie voor infuusplekken.

Hydrocolloïden

Maken de wond vochtig en stimuleren nieuwe huidvorming.

Gebruik: oppervlakkige, niet geïnfecteerde wonden met weinig tot matig vocht. Bijvoorbeeld blaren, schaafwonden, decubitus graad 1-2.

Geïmpregneerde gazen / vette gazen

Voorkomen dat een wond aan het gaas vastplakt.

Gebruik: bij oppervlakkige wonden, schaafwonden, brandwonden, wonden met kwetsbare nieuwe huid.

Folies

Dunne, doorzichtige films die de wond beschermen tegen vocht en bacteriën.

Gebruik: schone, droge wonden die niet of nauwelijks lekken. Ook als fixatie voor infuusplekken.

Hydrocolloïden

Maken de wond vochtig en stimuleren nieuwe huidvorming.

Gebruik: oppervlakkige, niet geïnfecteerde wonden met weinig tot matig vocht. Bijvoorbeeld blaren, schaafwonden, decubitus graad 1-2.

Geïmpregneerde gazen / vette gazen

Voorkomen dat een wond aan het gaas vastplakt.

Gebruik: bij oppervlakkige wonden, schaafwonden, brandwonden, wonden met kwetsbare nieuwe huid.

Folies

Dunne, doorzichtige films die de wond beschermen tegen vocht en bacteriën.

Gebruik: schone, droge wonden die niet of nauwelijks lekken. Ook als fixatie voor infuusplekken.

Hydrocolloïden

Maken de wond vochtig en stimuleren nieuwe huidvorming.

Gebruik: oppervlakkige, niet geïnfecteerde wonden met weinig tot matig vocht. Bijvoorbeeld blaren, schaafwonden, decubitus graad 1-2.

Alginaten

Super absorberend materiaal van zeewier.

Gebruik: wonden met veel wondvocht, bloedende wonden, diepe wonden. Altijd afdekken met secundair verband.

Zilververband

Bevat zilver dat bacteriegroei remt.

Gebruik: geïnfecteerde wonden of een wond met risico op infectie. Niet standaard inzetten zonder reden.

Honingverband

Honing werkt antibacterieel en stimuleert de genezing.

Gebruik: chronische wonden, geïnfecteerde wonden, wonden die ‘stilvallen’ in het genezingsproces.

Geïmpregneerde gazen / vette gazen

Voorkomen dat een wond aan het gaas vastplakt.

Gebruik: bij oppervlakkige wonden, schaafwonden, brandwonden, wonden met kwetsbare nieuwe huid.

Folies

Dunne, doorzichtige films die de wond beschermen tegen vocht en bacteriën.

Gebruik: schone, droge wonden die niet of nauwelijks lekken. Ook als fixatie voor infuusplekken.

Hydrocolloïden

Maken de wond vochtig en stimuleren nieuwe huidvorming.

Gebruik: oppervlakkige, niet geïnfecteerde wonden met weinig tot matig vocht. Bijvoorbeeld blaren, schaafwonden, decubitus graad 1-2.

Maden

Zuiveren een wond door dood weefsel op te eten.

Gebruik: ernstige necrose of veel fibrine waarbij normale debridement niet werkt of te pijnlijk is.

Afdekkende / absorberende verbanden

Foam/absorberende kussens die vocht opnemen en bescherming geven.

Gebruik: wonden met matig tot veel vocht. Vaak als tweede laag over een primair verband.

Fixatie (flixomull, pleisters, netverband, zwachtels)

Zorgt dat het verband blijft zitten.

Gebruik: altijd afhankelijk van locatie en mobiliteit. Flixomull voor vlakke huid, netverband voor lastige plekken, zwachtels voor fixatie én druk.

Geïmpregneerde gazen / vette gazen

Voorkomen dat een wond aan het gaas vastplakt.

Gebruik: bij oppervlakkige wonden, schaafwonden, brandwonden, wonden met kwetsbare nieuwe huid.

Folies

Dunne, doorzichtige films die de wond beschermen tegen vocht en bacteriën.

Gebruik: schone, droge wonden die niet of nauwelijks lekken. Ook als fixatie voor infuusplekken.

Hydrocolloïden

Maken de wond vochtig en stimuleren nieuwe huidvorming.

Gebruik: oppervlakkige, niet geïnfecteerde wonden met weinig tot matig vocht. Bijvoorbeeld blaren, schaafwonden, decubitus graad 1-2.

Maden

Zuiveren een wond door dood weefsel op te eten.

Gebruik: ernstige necrose of veel fibrine waarbij normale debridement niet werkt of te pijnlijk is.

Afdekkende / absorberende verbanden

Foam/absorberende kussens die vocht opnemen en bescherming geven.

Gebruik: wonden met matig tot veel vocht. Vaak als tweede laag over een primair verband.

Fixatie (flixomull, pleisters, netverband, zwachtels)

Zorgt dat het verband blijft zitten.

Gebruik: altijd afhankelijk van locatie en mobiliteit. Flixomull voor vlakke huid, netverband voor lastige plekken, zwachtels voor fixatie én druk.

Wondverzorging is veel meer dan een technische handeling

Het is een samenspel van 

• lichamelijk
• geestelijk
• sociaal welbevinden

Groepsopdracht

Stellingen over wondgenezing juist of niet juist?

Zoek het antwoord op en beargumenteer

Nabespreken met de klas

Bronnen

Les praktijk wondzorg

18 December

MB1