V4 erfelijkheid H7

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Voorkennis? Maak eerst de voorkennis opdrachten

DNA, chromosomen, gen, allel

fenotype, genotype

kruizingen , homozygoot, heterozygoot

recessief, dominant

Haplotype = allelen cominatie op 1 chromosoom

5.1

gen = .................
genoom = alle genen in het DNA
BINAS tabel 70!

genotype en fenotype

genen en allelen     (allel)

mutatie

Een verandering van een gen.

Kan spontaan of door mutagene stoffen, omstandigheden

gamma-straling, stoffen

verandering van een gen in een geslachtschromosoom

verandering van een gen in een lichaamscel

vandaag §2 en 3

§1: haplotype? allelen?

SRY-gen

genmutatie

genoommutatie: translocatie, trisomie, monosomie

X-chromosomaal, intermediair, lethaal

oefenen met kruisingen

biologiepagina: monohybride kruisingen

karyogram
autosomen en geslachtschromosomen

trisomie en monosomie

translocatie

genotype verschillen

Is heel belangrijk voor het overleven van de soort!!!!

= door geslachtelijke voortplanting                 n²          
= door crossing over                                                                

                                                      

Let op het verschil tussen crossing over en translocatie!!

kruisingsschema's en stambomen

               homozygoot dominant   AA
            homozygoot recessief  aa
heterozygoot   Aa

genotype   fenotype

allel A voor staande oren is dominant over het allel a voor hangoren

Fenotype staande oren: wat is het bijbehorende genotype?

Fenotyore hangoren: wat is het bijbehorende genotype?

Genotype Aa: wat is bijbehorende fenotype?

Twee zwarte muizen krijgen een nestje jonge muizen

In totaal worden 6 jonge muizen geboren.

5 muizen zijn zwart, 1 muis is wit.

1: Welk allel is dominant? Wit of zwart?

2: Wat is het genotype van de ouders?

kruisings schema's

heterozygoot x homozygoot recessief

hoe groot is de kans op een nakomeling die

homozygoot recessief is?

intermediaire overerving

Er is geen dominant of recessief allel, beide zijn even "sterk" (onvolledig dominant)

Heterozygoot heeft een eigen fenotype en kun je dus  herkennen.

                                            IAIA  = wit

                                             IBIB  = rood

                                             IAIB  = roze

X-chromosomale geslachtsgebonden overerving

alleen op het X-chromosoom, niet op het Y-chromosoom

B = kleurenziend                b = kleurenblind

Moeder is drager

lapjeskat/ schildpadkleur = altijd vrouw

X ^zwart    X ^rood

wat als....

lapjes kat  x zwarte kater

Welke kleur(en) dochters zijn er mogelijk?

Welke kleur(en) zonen zijn er mogelijk?

monohybride kruising (1 gen)

BB x bb        BB x BB       bb x bb       BB x Bb    100%

Bb x Bb             75 %   :   25 %                                                                                                                                                                             
Bb x bb          50%  :  50 %                                                                                                                                                                       

X

Welke allel is dominant en welke is recessief?

Wit of zwart dominant? En bij welke kruising zie je dat?

Is hier sprake van X-chromosomale overerving?

Zoek de "dominante" vaders en hun dochters.

bloedgroep  A  B   AB  en  o

A en B zijn intermediair

A en B zijn dominant over 0

Meerdere genen

polygene eigenschappen

dihybride kruisingen en schema's

gekoppelde overerving

klassieke veredeling <-> genetische modificatie

polygene overerving

Heel veel eigenschappen zijn polygeen.

= er zijn meerdere genen verantwoordelijk voor de eigenschap.


lengte, lichaamsbouw, huidskleur, celfuncties, weefselfuncties

dihybride ongekoppelde overerving (onafhankelijk)
2 erfelijke eigenschappen op verschillende chromosomen

A = bruin

a = wit

B = krulstaart

b = rechte staart

A = bruin

a = wit

B = krulstaart

b =  rechte staart

9 : 3 : 3: 1

 toets vraag afgelopen jaar

gekoppelde overerving

           twee genen liggen op 1 chromosoom

 

Er  kan wel crossing over plaatsvinden in meiose 1, waardoor de allelen ontkoppeld raken

 genen dicht bij elkaar:  minder kans op crossing over

genen dicht bij het centromeer: minder kans op crossing over

https:

klassieke veredeling

Fokken van dieren en kweken van planten, schimmels

Genetische modificatie/ manipulatie

genen overzetten in andere organismen

genetische modificatie

Transgeen organisme

BINAS

71 M

§5.4

opgaven maken en nakijken

biologiepagina   oefenen

oefentoets dihybride kruising