Religie en cultuur 8

• Filosofie
• HBO
• Studiejaar 3

Religie en cultuur 8

De Bijbel en de Umwelt

Leerdoelen

 Ik kan herkennen waar bijbelse teksten stelling nemen ten opzichte van de omringende cultuur (Umwelt).

Interactie met omgeving

• volkeren / groepen worden neergezet als (potentiële) in-group of juist als out-group
• verhalen van anderen worden getransformeerd
  (vereist kennis van context)

Narratief en godsbeeld

voorbeeld: verhalen over Schepping en Vloed

Enuma Elish

• oudste god wil jongere vernietigen omdat ze hem uit zijn slaap houden
• stormgod Marduk houdt zijn moeder Tiamat uit de slaap, Tiamat wil de goden vernietigen
• Marduk kan met een woord de sterren laten verdwijnen/verschijnen
• Marduk doodt Tiamat met wapens, maakt hemel en aarde uit haar lijf
• de maan wordt gemaakt om tijd aan te geven
• Marduk bouwt zijn tempel: Babylon
• mensen gemaakt uit bloed: zij werken opdat goden kunnen rusten

Gilgamesh

• Ea waarschuwt het huis van Utanapishtim dat de vloed eraankomt
• hij bouwt een vierkante boot waar alle dieren in worden opgevangen
• als de vloed eenmaal begint, worden de goden bang en krijgen ze spijt
• de boot spoelt aan op de berg Nimush
• een duif, zwaluw en raaf worden uitgestuurd
• Utanapishtim brengt een offer en de goden worden ertoe aangetrokken
• Enlil is boos omdat Utanapishtim het heeft overleefd
• Enlil hoort dat hij alleen schuldigen moet straffen

Twee toekomstvisioenen

uit Jesaja 2 en Joël 3

Ontwikkeling in het OT

• JHWH beschermt Israël tegen de volkeren en hun goden
• JHWH gebruikt de koningen van de volkeren om zijn doel met Israël te verwezenlijken

Kritiek op Assyrische pretenties

uit Jesaja 10

Kennis van anderen

Techniek en materieel: Deuteronomium 17 / 1 Koningen 5

Toekomstvoorspelling: Deuteronomium 18

Wijsheidsliteratuur

filosofische concepten en joodse verhalen: Wijsheid 7

Ontwikkeling in het NT

• Evangeliën: vooral kritiek op groepen binnen Israël
  (farizeeën, schriftgeleerden, sadduceeën)
• Jezus als magneet voor niet-joden (Mt. 2, Joh. 12)
• leraar en leerling (?) van anderen (Joh. 4, Mc. 7)
• brieven: geen hogere drempels dan nodig
• geen deelname aan niet-christelijke rituelen (1 Kor. 10, Gal. 5)
• apocalyps: oordeel over de goddeloze volkeren (Openb. 19)