11.1 Chromatografie

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

11.1 Chromatografie

Deze les

• Uitleg dunnelaagchromatografie
• Maken H11 vraag 1 + Nova vraag 8
• Uitleg kolomchromatografie
• Maken Nova vragen 7 + 9
• Uitleg gaschromatografie
• Maken H11 vraag 9, 10, 11 + Nova vragen 18 + 19

Leerdoelen

• Je kunt in eigen woorden uitleggen hoe gaschromatografie werkt.
• Je kunt in eigen woorden de volgende begrippen uitleggen: mobiele fase, stationaire fase, retentietijd.
• Je kunt een (gas)chromatogram analyseren en berekeningen uitvoeren m.b.v. de piekoppervlakten.
• Je kunt in eigen woorden uitleggen hoe dunnelaag- en kolomchromatografie werken.
• Je kunt de Rf-waarden berekenen in een chromatogram.
• Je kunt een experiment uitvoeren met dunnelaag- en kolomchromatografie en kunt op basis van je resultaten uitspraken doen over de polariteit van de stoffen in je monster.

Papier/dunnelaag-chromatografie

• Kwalitatieve analysemethode
• Oplosbaarheid en aanhechtingsvermogen

• "Wedstrijd" tussen oplosbaarheid in loopvloeistof (mobiele fase) en hechting aan papier/TLC plaatje (stationaire fase).
• Aanwezigheid stof aantonen met referentie.
• Bepalen zuivere stof of mengsel.

TLC = thin layer chromatography

Rf-waarde

• Rate of flow
• Rf-waarde is stofeigenschap bij gegeven mobiele en stationaire fase.
• Hoe groter Rf, hoe beter de stof oplost in het oplosmiddel.

Oplosmiddel kiezen

• Afhankelijk van bestanddelen in het mengsel wat je wilt scheiden.
• Hydrofiele stoffen scheiden, keuze hydrofiel oplosmiddel.
• Variëren met verhoudingen in oplosmiddel tot optimale scheiding (bijv. water : ethanol).
• Zuur/basisch milieu beïnvloedt loopsnelheid door vorming geladen groepen.

Even oefenen

• Maken H11 vraag 1 + Nova vraag 8

Kolomchromatografie

• Scheidingsmethode

• "Wedstrijd" tussen oplosbaarheid in loopvloeistof (mobiele fase) en hechting aan kolom (stationaire fase).
• Bijna altijd in combinatie met TLC.

• Voorbeeld: verontreinigingen verwijderen uit zelf gemaakt medicijn.

Even oefenen

• Maken Nova vragen 7 + 9

Gaschromatografie

• Gasmengsels analyseren
• Kwalitatief en kwantitatieve analyse
• Op basis van hechting aan kolom (stationaire fase).
• Hoge massa = sterke vanderwaals bindingen = sterkere hechting aan kolom.

• De tijd tot de stof uit de kolom komt, noem je de retentietijd.

• Voorbeeld: dopingcontroles

Kwantitatieve bepaling

• Piekoppervlakte maat voor hoeveelheid stof.
• Detector niet even gevoelig voor elke stof.
• Per meting verschil in signaalsterkte.
• Referentiespectrum met bekende hoeveelheid analyt + bekende hoeveelheid interne standaard (hulpstof).
• Meting met onbekende hoeveelheid analyt + bekende hoeveelheid interne standaard.

Voorbeeld: vitamine E bepaling

Voorbeeld: vitamine E bepaling

1. Verhouding piekoppervlakten bepalen in referentiespectrum.
2. Verhouding piekopppervlakten bepalen in meting.
3. Factor berekenen toename/afname hoeveelheid analyt.
4. Berekenen onbekende hoeveelheid analyt.

Voorbeeld: vitamine E bepaling

Even oefenen

• Maken H11 vraag 9, 10, 11 + Nova vragen 18 + 19