4.3 Nederland in 1848

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2,3

4.3 Nederland in 1848

 Leerdoelen 

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen welke veranderingen in Nederland plaatsvonden voor en na de nieuwe grondwet van 1848, waarom er in 1848 een nieuwe grondwet kwam en welke idealen de liberalen hadden op politiek en economisch gebied.

1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

• Napoleon verslagen bij Waterloo

• Zoon van gevluchte stadhouder  Willem V wordt koning Willem I

• Nederland krijgt een grondwet en een tweekamerstelsel 
• Nederland is nu een constitutionele monarchie:

• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, België en Luxemburg

Belgische afscheiding (1830>)

Oorzaken:

• Zuiden katholiek, Noorden protestant
• Grote staatsschuld Noorden > belastingdruk
• Taalbesluit (1823): Nederlands is officiële taal
• Opstand > België uitgeroepen in 1830
• Erkenning door Europese staten
• Willem I weigert > 10-daagse veldtocht (aug '31)
  
• 1840: Willem I treedt af

Nederland rond 1815

• economie: landbouw en handel belangrijkst
• natuurlijke energiebronnen als wind- en spierkracht
• nauwelijks industrie, geen arbeidersklasse
• veel mensen leefden in armoede
  
• lagere klassen afhankelijk van liefdadigheid van rijken en kerk
• Willem I wil moderniseren en industrialiseren
  
• 1839 eerste stoomtrein tussen Haarlem en Amsterdam

liberalisme

liberalisme

libre = vrijheid/ -isme = streven naar

Streven naar zoveel mogelijk    politieke vrijheid voor de burger. Dus ..

zo weining mogelijk overheidsbemoeienis /zo min mogelijk regels en wetten

Liberalisme:

streven naar zoveel mogelijk vrijheid van het individu

Op economisch gebied: Zoveel mogelijk vrijheid voor de ondernemers

Aanhangers van het kapitalisme

Leer van Adam Smith

Op politiek gebied:

idealen van de Franse Revolutie: bv

inspraak voor het volk en vrijheid van meningsuiting

Adam Smith

• Economisch liberalisme
• Vrije markt economie 
• Wet van vraag en aanbod zorgt  voor zo groot mogelijke welvaart
• Geen overheidsbemoeienis dus  weinig regels vanuit de overheid over prijzen, lonen en werktijden.

Kapitalisme

Economisch systeem waarbij alles draait om geld en bezit.

Grond en fabrieken zijn in handen van particuliere ondernemers.

Kenmerken: concurrentie, risico's nemen en winst maken

Revolutiejaar 

1848

De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en 

ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Onrust

In 1848 waren overal in Europa relletjes begonnen. Koning Willem II was bang dat dat zou overslaan naar Nederland en hij geen koning meer zou zijn. Hij geeft daarom opdracht voor het schrijven van een nieuwe grondwet.

• Veel mensen zijn ontevreden:
• de koning mocht ministers benoemen en ontslaan
• de koning besliste veel zonder overleg met parlement
• koning benoemde de Eerste Kamer
• Tweede Kamer werd niet door de bevolking gekozen ->
  
• De leider van de Nederlandse liberalen, Johan Rudolf Thorbecke,  maakt een nieuwe grondwet
  

1848 veranderingen door de nieuwe grondwet:

• koning kreeg minder macht
• ministers zijn  verantwoording verschuldigd voor hun deel van het bestuur aan het parlement
• Het parlement moet de plannen voor nieuwe wetten goedkeuren
• De Eerste en Tweede Kamer controleren de ministers (niet de koning)
  
• stemrecht voor een kleine groep rijke mannen ( censuskiesrecht) die voortaan de Tweede Kamer mochten kiezen
  

Wie had na 1848 de macht in Nederland?

1. het parlement
2. Thorbecke
3. De ministers
4. de Liberalen

Met de grondwet van 1848 moest de invloed van ... groter worden en van ... kleiner worden. (vul in)

1. Koning - het volk
2. Het volk - koning
3. Liberalen - het volk
4. Koning - liberalen

Wie heeft de nieuwe grondwet van 1848 geschreven?

1. Thorbecke
2. Willem II
3. Liberalen
4. Regering

Welke koning begon met industrialisatie in Nederland?

1. Willem I
2. Willem II
3. Willem III

Wie was koning van Nederland tijdens het Revolutiejaar? 

1. Willem Lodewijk
2. Willem I
3. Willem II
4. Willem III

Wat is een constitutionele monarchie?

Belangrijke begrippen, personen en jaartallen:

• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden 1813. Koning Willem I
• constitutionele monarchie
• conservatief
• 1830 België onafhankelijk
• 1840 Koning Willem II
• 1848 nieuwe grondwet van liberaal Thorbecke
• liberalisme
• kapitalisme
• stemrecht
• censuskiesrecht
• economisch liberalisme: Adam Smith
  

 Leerdoelen 

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen welke veranderingen in Nederland plaatsvonden voor en na de nieuwe grondwet van 1848.