7.1: Een land in de delta

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Welkom!

Telefoon in de (telefoon)tas :)

Planning van de les

• Lesdoelen
• Terug komen op introductie 
• Lezen 7.1 
• Uitleg 7.1 'Een land in de delta'
• Aan de slag!
• Lesdoelen

Lesdoelen 

'Waarom is de relatie van Nederland met water zo bijzonder?'

- Je kunt uitleggen hoe het Nederlandse landschap is opgebouwd door de zee.

- Je kunt de kenmerken noemen van de oeverwallen, kommen en uiterwaarden. 

- Je kunt uitleggen waarom het rivierenlandschap dicht bij de rivier hoger is opgebouwd dan verder van de rivier af.

- Je kent de topografie van de belangrijkste wateren en polders in Nederland

Lezen 

Lezen 7.1 'Een land in de delta'

Bladzijde 92 en 93 

- Wat betekent het de afkorting NAP?

- Wat houdt sedimentatie in?

- Wat voor invloed had de zee op het landschap?

- Wat betekent een delta?

Land aan zee

In laag-Nederland heeft de zee een grote rol gespeeld bij het ontstaan van het landschap.

- Laag Nederland: minder dan 1m boven Normaal Amsterdams Peil (NAP)

Land aan zee

Zandlandschappen en kleilandschappen:

- 5.000 jaar geleden: duinen op de plek van de huidige kust

- Zee water stroomt door de gaten in de duinen

- Daarachter: sedimentatie in het rustige water van slib (zand en klei)

Land aan zee

Veenlandschappen:

- Rivieren voeren zoet water aan in de ondiepe zee achter de duinen. 

- Groei van waterplanten en riet

- Dode planten in het moeras verrotten niet

--> Dik pakket dode plantenresten = Veen 

Land aan rivieren 

De Rijn en de Maas hebben in Nederland hun riviermonding. 

--> Vertakkingen voor de monding = Delta

Ontstaan delta:

- Lage stroomsnelheid in vlakke land bij zee

- Zand en slib sedimenteert

- Soms slibt een rivier dicht en zoekt een nieuwe weg

--> Nieuwe aftakking 

Land aan rivieren 

Hogere delen in rivierengebied: Oeverwallen

Ontstaan oeverwallen:

- Voor er dijken waren overstroomden rivieren vaak

- Dicht bij de rivier sedimenteert de zwaarste deeltjes (zand).

- Hier ontstaat een hoger gelegen gebied door veel sedimentatie van zand.

Land aan rivieren 

Hogere delen in rivierengebied: Komgronden 

Ontstaan komgronden:

- Voor er dijken waren overstroomden rivieren vaak.

- Verder van de rivier stroomt het water langzamer

- Ook lichtere, veel kleinere kleideeltjes sedimenteren.

- Hier ontstaat een lager gelegen gebied door sedimentatie van klei. 

Het rivierenlandschap 

De eerste bewoners woonden op hogere delen:

- Oeverwallen

- Terpen: Kunstmatige verhogingen 

--> Veiliger tegen overstromingen 

Na 1300: Aanleg dijken tegen overstromingen.

- Overstromingen waren meestal in de winter

- Winterdijken bovenop de oeverwallen 

Het rivierenlandschap 

Vroeger veroorzaakte lagere zomerdijken tussen de rivier een dijkdoorbraak een wiel.

--> Nieuwe dijk werd daar omheen aangelegd

Later: Aanleg lagere zomerdijken tussen de rivier en de winterdijk.

- Uiterwaard = gebied tussen winterdijk en zomerdijk

- Zomer: Droog, winter: onder water 

Het rivierenlandschap 

Aan de slag!

7.1:

Opdrachten: 1 t/m 3 en 6 t/m 8: Dus niet 4 en 5 

Eerste vijf minuten in stilte

Lesdoelen 

'Waarom is de relatie van Nederland met water zo bijzonder?'

- Je kunt uitleggen hoe het Nederlandse landschap is opgebouwd door de zee.

- Je kunt de kenmerken noemen van de oeverwallen, kommen en uiterwaarden. 

- Je kunt uitleggen waarom het rivierenlandschap dicht bij de rivier hoger is opgebouwd dan verder van de rivier af.

- Je kent de topografie van de belangrijkste wateren en polders in Nederland