Lesaanbod_Inleiding in de groepsdynamica

• Maatschappelijke zorg
• MBO
• Studiejaar 3

Module begeleiden van groepen

Lesaanbod:

Inleiding in de groepsdynamica

Doel

Je brengt de groepsdynamiek in kaart 

Groepsdynamica??

Groepsdynamica

• Groepsdynamica gaat over de processen die zich in een groep kunnen afspelen en hoe je die processen kunt beïnvloeden. 
• Belangrijk zijn de context van de groep en de wederzijdse beïnvloeding. 

Groepsdynamica

Studie van het gedrag van mensen in kleine groepen.​

 

Veel menselijk gedrag kan beter begrepen worden door aandacht voor de groepen waarin dat gedrag plaatsvindt. ​

​

Een groep is een groep wanneer er sprake is van;

• Gezamenlijk doel​
  
• Interactie​
  
• Normen​
  
• Rollen​
  
• Vorming subgroepen​

Lesopdracht 1 (10 minuten)

Ieder is gemiddeld van 5 of 6 groepen lid op elk moment van zijn leven (Mills, 1967).​

Breng in kaart van welke groepen jij lid bent in deze periode van je leven. Geef daarbij aan hoe groot deze is en hoe lang je er al lid van bent.​

Soorten groepen - Analyseren

Primaire en secundaire groepen

Formele en informele groepen

Homogene en heterogene groepen

Taakgerichte en procesgerichte groepen

Ingroup - outgroup

Open of gesloten groep

Primaire en secundaire groepen

Primaire groepen zijn groepen waarin het contact tussen de groepsleden erg vertrouwd is.

Secundaire groepen zijn groepen waarbij het 

contact tussen de groepsleden wat afstandelijker is.

Formele en informele groepen

Formele groepen worden gevormd door een organisatie en hebben een omschreven gezamenlijk doel.

Informele groepen ontstaan spontaan en hebben geen omschreven gezamenlijk doel nodig. 

Homogene en heterogene groepen

                                   Homogene groepen bestaan uit mensen die                                           dezelfde kenmerken hebben.

                                   In een heterogene groep zijn er veel individuele            verschillen tussen de groepsleden.

Deze klas is een voorbeeld van een;

1. primaire, formele, homogene groep
2. primaire, informele en heterogene groep
3. secundaire, informele en homogene groep
4. secundaire, formele en heterogene groep

Vervolg Soorten groepen

Taakgerichte en procesgerichte groepen

Ingroup - outgroup

Open of gesloten groep

Taakgerichte en procesgerichte groepen

Taakgerichte groep: heeft een doel, een taak waarvoor alle leden zich inzetten ->  het gaat om uitvoeren van de taak (meestal secundaire groep)

Procesgerichte groep: de leden richten zich op het proces dat plaatsvindt in de groep, het groepsgebeuren -> het sociaal-emotionele is belangrijk

Ingroup - outgroup

Speciaal onderdeel van groepslidmaatschap is het onderscheid tussen  ingroup en outgroup:

• de ingroup is de 'wij'-groep (vaak met gezamenlijke hobby, passie)
• de outgroup is de 'zij'group
• Beide groepen kennen geen bepaalde grootte (kan een deel van een klas of buurt zijn maar ook een land) (denk aan WK). 

De ingroup-outgroup theorie stelt dat we de voorkeur geven aan onze eigen groep (de ingroup) en dat we andere groepen (de outgroup) afkeuren.

Denk bv aan: linkse vs rechts politieke partijen, motorrijders vs autobestuurders, iPhone vs Android fans, enz.

Open of gesloten groep

Open groep

een groep waarvan de grenzen niet heel duidelijk zijn en de leden gemakkelijk de groep in kunnen komen of kunnen verlaten - bv

Gesloten groep

een groep waarvan de grenzen duidelijk zijn, lid worden van de groep is niet iets wat zomaar kan - bv

Lesopdracht 2

Maak drietallen;​

Bij opdracht 1 heb je net verschillende groepen in kaart gebracht, stel nu samen vast tot welk type elke groep hoort​.

Formeel of informeel? Waarom?​

Primair of secundair? Waarom?​

Homogene of heterogene groep?​ Waarom? 

Formele rollen

•    Vormer: Daagt het team uit en stimuleert actie.
•    Voorzitter: Stuurt de vergadering of het team aan.
•    Secretaris/notulist: Maakt verslagen en houdt de agenda bij.
•    Specialist: Brengt specifieke kennis in.
•    Zorgdrager: Is nauwkeurig en controleert op fouten.
•    Bedrijfsman: Vertaalt ideeën naar concrete stappen. 

Informele rollen

•    Groepswerker: Werkt aan een harmonieuze sfeer.
•    Plant: Zorgt voor creatieve ideeën en oplossingen.
•    Waarnemer/evaluator: Analyseert de situatie kritisch.
•    Verbinder: Zorgt dat teamleden goed met elkaar omgaan.
•    Sfeermaker: Brengt de stemming en ontspanning erin 
•    Bemiddelaar: Lost conflicten op.
•    Criticus: Brengt kritische noten en daagt ideeën uit
•    Zondebok: Krijgt de schuld (ontstaat door groepsfrustraties) 

Disfunctionele rollen​

• Negativiteit: klagen, mopperen
• Blokkeren​​: dwars liggen, tegen werken
• Rivaliteit​: het (altijd) beter weten / kunnen
• Sympathie zoeken​: subgroepjes creeren
• De clown uithangen​: niet serieus nemen
• Aandacht trekken​: het moet om jou draaien
• Demonstratief terugtrekken​: 'ik doe niet meer mee'

Onderdeel zijn van een groep kent positieve en negatieve kanten. Noem minimaal twee positieve en twee negatieve kanten.

Functies van groepen

Formele groepen zijn onder te verdelen in de functies en doelen die zij hebben. Sommige groepen zijn gevormd om samen kennis op te doen, terwijl andere groepen gericht zijn op vaardigheden. Een onderverdeling van verschillende typen groepen bestaat dan uit:

• hoofd (kennis)
  
• hart (gevoel)
  
• handen (vaardigheden)

Kelvin zit bij de AA (Anonieme Alcoholisten). Hij deelt hier zijn gevoelens en worsteling met het stoppen met drinken. Wat is de functie van de AA?

1. Hoofd
2. Hart
3. Handen

Groepsproces

• Een groep ontwikkelt zich vaak volgens een bepaald patroon. 
• Er zijn verschillende theorieën over de ontwikkeling van het groepsproces en welke fasen een groep doorloopt. 
• Een van die theorieën is het vijffasenmodel van Oomkes.

De vijf fasen van het model van Oomkes bestaan uit:

1. Oriëntatie
2. Strijd om de macht
3. Samenwerking
4. Strijd om de intimiteit
5. Harmonie

Aan het eind van welke fase wordt duidelijk naar wie het meest geluisterd wordt?

1. Oriëntatie
2. Strijd om de macht
3. Samenwerking
4. Strijd om intimiteit

Groepsgrootte​

Naarmate de groep groter wordt, blijkt dat;​

• Het verschil tussen de leden die veel zeggen en de leden die weinig zeggen, steeds groter wordt​
  
• Er minder spreektijd per lid beschikbaar is en daardoor ook minder zegt. Dit leidt tot frustratie​
  
• Steeds meer leden gevoelens van bedreiging en geremdheid ervaren​
  
• Hoe groter de groep, hoe minder groepsleden het gevoel hebben er bij te horen.

Groepsgrootte

Ook blijkt dat naarmate de groep groter wordt;

• men zich steeds meer richt tot de groepsleider​
  
• de leider aan meer en zwaardere en eisen moet voldoen​
  
• de leiderrol meer geaccepteerd wordt​

Groepsrollen

Wie kan een voorbeeld noemen van bepaalde rol in een groep? (Denk bijvoorbeeld aan Belbin)

Groepsrollen

Observeer het groepslid met de vraag:

Taakrollen: probeert h/zij vooral de groepstaak voltooid te krijgen?​

Procesrollen: probeert h/zij vooral de relaties te verbeteren en conflicten tussen groepsleden bij te leggen​

Disfunctionele rollen: probeert h/zij vooral een privébehoefte te vervullen zonder te letten op groepsproblemen​ / -doelen

Groepsdruk 

aanvullen filmpjes 

Conformisme

De neiging die mensen hebben om hun perceptie, mening en gedrag te veranderen, die overeenkomt met groepsnormen.

Aan de slag met de verwerkingsopdrachten

Groepsverwerkingsopdrachten

Boek: Methodisch werken hoofdstuk 12

Opdracht 1: slachtoffer van groepsdruk

Opdracht 2: je eigen rol

Klassikale nabespreking