Ken je doelgroep praktijkdag 2 HOLS 14 april 2025

• Begeleiding
• HBO
• Studiejaar 1

Ken je doelgroep

Praktijkdag 2

14 maart 2025

Patrick de Lange

[e-mail]

Samen opleiden

Ken je doelgroep

• oriëntatie op je doelgroep
• oefenen met gesprekstechnieken
  
• oefenen met contact maken met leerlingen

Aan het einde van de bijeenkomst

• heb je gereflecteerd op je gespreksvaardigheden
• kun je door intervisie tot mogelijke oplossingen komen door het bespreken van een casus

Energizer: Fout & Goud

1. Vorm een duo: HALO & HR student

2. Een student in het duo speelt een 'student met een probleem.' 

    De ander is ' gespreksexpert'.

3. De 'student' kiest een hulpvraag van de volgende slide. 

4. De ' gespreksexpert' moet op een foute manier reageren.

    Dus, alle gespreksvaardigheidstechnieken aan je laars lappen! 

5. Na 1 minuut Reset! Nu wel volgens, OMA, LSD, NIVEA!

Meteen oordelen ("Nou, dat klinkt alsof je je best niet doet.") Advies geven ("Je moet gewoon wat beter plannen.") Invullen ("Je voelt je vast super gestrest, hè?")  Geen ruimte laten om te praten.

Energizer: Fout & Goud hulpvragen

1."Ik vind het moeilijk om feedback te geven aan medestudenten."

2."Ik voel me onzeker als ik voor de klas sta."

3."Ik weet niet goed hoe ik met storend gedrag in de klas moet omgaan."

4."Ik twijfel of ik wel genoeg autoriteit heb als docent."

5."Ik voel me snel overweldigd door alles wat ik moet doen voor school en stage."

7."Ik vind het lastig om contact te maken met sommige leerlingen."

8."Ik durf mijn mening niet altijd te geven in werkgroepen."

9."Ik heb moeite met plannen en stel dingen vaak uit."

10."Ik wil het goed doen, maar ik leg de lat te hoog voor mezelf."

11."Ik merk dat ik moeite heb met samenwerken in groepsopdrachten."

12."Ik weet niet goed wat ik moet zeggen als een leerling iets persoonlijks deelt."

13."Hoe geef ik feedback zonder dat het klinkt als een roast?"

14."Hoe word ik gezien als docent en niet als de oudere broer/zus van de klas?"

Voorbeeld: uitprinten en uitknippen 

De vorige keer...

Interview een leerling die je beter zou willen leren kennen over een kenmerkende fase in de ontwikkeling van een puber en pas hierbij gespreksvaardigheidstechnieken toe.

Stap 1: Bereid je voor

• Denk na over je openingsvraag en hoe je een open gesprek stimuleert.

 Stap 2: Voer het gesprek

• Pas gespreksvaardigheidstechnieken toe (LSD, OMA, NIVEA) 

Stap 3: Reflecteer op je gespreksvaardigheden

• Wat ging goed? (Sterke punten)
• Wat vond je lastig? (Zwakke punten)
• Welk punt wil je verder ontwikkelen?

Gespreksvaardigheids technieken

Casuïstiek

Reflectie interview

Hoe heb je de gesprekstechnieken toegepast? 

Welke techniek vond je het gemakkelijkst toe te passen (OMA, LSD, NIVEA)?

Wanneer heb je de techniek goed kunnen gebruiken tijdens het gesprek?

Wat ging goed in het gesprek?

Welke vragen hebben het gesprek verder geholpen?

Hoe voelde de leerling zich tijdens het gesprek?

Wat zou je de volgende keer anders doen?

Was er een moment waarop je niet verder kon vragen? Hoe zou je dat anders aanpakken?

Heb je ooit te snel een conclusie getrokken? Wat zou je nu anders doen?

Hoe goed was je luisterhouding?

Wat heb je geleerd over het voeren van een gesprek? Benoem een ontwikkelpunt. 

Hoe belangrijk is het om gespreksvaardigheden bewust toe te passen?

Gebruik onderstaande vragen om te reflecteren op de opdracht.  

Groepsindeling ronde 1

inbrenger

procesbewaker

observant

interviewer

interviewer

Let op je interviewtechnieken.

Let op je interviewtechnieken.

Gebruik de checklist.

Bewaak de stappen van het proces en de tijd.

Leef je in op de casus.

De incidentenmethode

Stappenplan:

1. Inbrenger vertelt de casus (2-3 min)

2. Verhelderende vragen (3-5 min) – alleen open vragen, geen tips.

3. Probleemdefinitie (5 min) – de groep formuleert het kernprobleem.

4. Ideeënronde (5-10 min) – iedereen noemt om de beurt een tip of inzicht. Mogen er ook meerdere zijn. 

5. Nabespreking (5 min) – wat neemt de groep hiervan mee?

Checklist observant 

Casus 1

"Ik wil het goed doen, maar ik red het gewoon niet"

Situatie:

Sarah is eerstejaarsstudent aan de lerarenopleiding en loopt twee dagen per week stage op een middelbare school, waar ze Nederlands geeft aan een tweede klas havo.

Taak:

Ze wil haar lessen goed voorbereiden en met zelfvertrouwen voor de klas staan.

Actie:

Door opdrachten toetsen en een bijbaan in de horeca, heeft ze weinig tijd over. Lessen bereidt ze vaak pas de avond ervoor voor, wat zorgt voor stress en een minder goede leskwaliteit.

Resultaat:

Ze voelt zich opgejaagd en is bang dat haar motivatie en zelfvertrouwen eronder lijden.

Reflectie:

Ze vraagt zich af of ze haar tijd anders moet inrichten, of dat er andere oplossingen zijn zonder belangrijke dingen te laten vallen.

Toekomstvraag:

"Hoe kan ik mijn lesvoorbereiding beter aanpakken en structureren zonder mezelf voorbij te lopen of belangrijke dingen te laten vallen?"

Casus 2

"Elke keer als ik feedback krijg, twijfel ik of ik wel geschikt ben"

Situatie:

Joris is een eerstejaarsstudent aan de lerarenopleiding en loopt stage in de bovenbouw van een havo/vwo-school. Hij geeft geschiedenis aan een 4 havo-klas.

Taak:

Joris wil graag groeien in zijn rol als docent en staat open voor feedback. Hij wil het ‘goed’ doen.

Actie:

Zijn vakcoach geeft regelmatig feedback na de les. Soms gaat het om dingen waar Joris hard aan heeft gewerkt, zoals zijn uitleg of klassenmanagement. Hoewel de feedback opbouwend bedoeld is, voelt Joris zich er onzeker door en twijfelt hij of hij wel geschikt is voor het vak.

Resultaat:

Na feedback voelt hij zich soms neerslachtig. Hij trekt het zich persoonlijk aan, en merkt dat hij minder initiatief durft te nemen of nieuwe dingen durft te proberen.

Reflectie:

Joris wil leren, maar weet niet goed hoe hij feedback kan ontvangen zonder aan zichzelf te twijfelen. Hij schaamt zich voor zijn onzekerheid en vergelijkt zichzelf vaak met klasgenoten.

Toekomstvraag:

"Hoe kan ik constructief omgaan met feedback zonder dat het mijn zelfvertrouwen ondermijnt?"

Casus 3

"Ik krijg geen grip op de groep"

Situatie:

Noah is eerstejaarsstudent aan de lerarenopleiding en loopt stage in een brugklas vmbo. De klas is energiek, maar ook snel afgeleid en druk.

Taak:

Hij wil rust en structuur creëren in de groep zodat er goed lesgegeven kan worden.

Actie:

Noah probeert regels te stellen, maar deze worden niet altijd nageleefd. Hij merkt dat leerlingen tegen hem op testen en dat hij telkens opnieuw moet ingrijpen. Soms verliest hij zijn geduld of weet hij niet meer wat te doen.

Resultaat:

De lessen verlopen chaotisch en Noah voelt zich gefrustreerd. Zijn begeleider zegt dat hij te aardig blijft en meer kaders moet stellen.

Reflectie:

Hij weet niet goed hoe hij op een duidelijke maar positieve manier leiding kan nemen. Hij voelt zich soms machteloos.

Toekomstvraag:

"Hoe kan ik op een positieve en duidelijke manier leiding nemen over een drukke klas?"

Casus 4

"Ik voel me soms geen echte docent"

Situatie:

Lisa is eerstejaarsstudent en loopt stage op een vmbo-school. Ze begeleidt onder andere praktijklessen in de onderbouw. Haar begeleider is positief, maar Lisa voelt zich vaak ‘slechts’ een student en niet echt een docent.

Taak:

Ze wil zich ontwikkelen tot een volwaardige docent die stevig voor de klas staat.

Actie:

Lisa durft in de klas weinig van zichzelf te laten zien. Ze houdt zich strak aan het boekje en durft niet in te grijpen bij storend gedrag. Ze voelt zich soms een soort ‘hulpje’ in plaats van een volwaardige docent.

Resultaat:

Leerlingen nemen haar niet altijd serieus. Haar begeleider geeft aan dat ze meer eigenaarschap mag tonen. Lisa vindt dit lastig, omdat ze zichzelf nog niet zo ziet.

Reflectie:

Ze wil meer zelfvertrouwen uitstralen en haar rol als docent innemen, maar weet niet goed hoe. Ze is bang om fouten te maken.

Toekomstvraag:

"Hoe kan ik mijn rol als docent steviger pakken, ook al ben ik nog in opleiding?"

Casus 5

"Wat als ik iets verkeerds zeg?" 

Situatie:

Mila is eerstejaarsstudent op een school met diverse leerlingen, waaronder LGTBI+ leerlingen. Ze voelt zich soms onzeker over het juiste taalgebruik.

Taak:

Mila wil zich bewust zijn van haar taalgebruik en recht doen aan de seksuele en genderdiversiteit van haar leerlingen.

Actie:

Tijdens een les gebruikte Mila voorbeelden die onbedoeld heteronormatief waren. Een leerling maakte hierover een opmerking, wat Mila deed twijfelen over haar benadering van deze onderwerpen.

Resultaat:

Mila is bang om fouten te maken of iemand te kwetsen, waardoor ze terughoudend is in gesprekken over LGTBI+ onderwerpen.

Reflectie:

Mila wil leren hoe ze LGTBI+ kwesties respectvol en inclusief kan behandelen zonder zich ongemakkelijk te voelen.

Toekomstvraag:

"Hoe kan ik LGTBI+ kwesties op een open en respectvolle manier behandelen in mijn lessen?"

Casus 6

"Ze kijken me aan alsof het ze niks kan schelen"

Situatie:

Ruben is eerstejaarsstudent en geeft les aan een derde klas vmbo basis. Hij merkt dat leerlingen weinig motivatie tonen voor het vak maatschappijleer.

Taak:

Hij wil leerlingen activeren en betrekken bij de lesstof.

Actie:

Ruben probeert interactieve werkvormen in te zetten, maar de klas blijft passief. Leerlingen reageren nauwelijks en zeggen vaak dat het 'toch allemaal saai' is. Hij raakt hierdoor ontmoedigd en gaat minder enthousiast de les in.

Resultaat:

Er ontstaat een negatieve spiraal: weinig motivatie bij leerlingen, weinig energie bij hemzelf.

Reflectie:

Ruben wil weten hoe hij zijn lessen betekenisvoller kan maken voor deze doelgroep, zodat er meer betrokkenheid ontstaat.

Toekomstvraag:

"Hoe kan ik leerlingen motiveren en betrokken krijgen bij mijn lessen, ook als het onderwerp hen niet direct aanspreekt?"

Groepsindeling ronde 2

inbrenger

procesbewaker

observant

interviewer

interviewer

Let op je interviewtechnieken.

Let op je interviewtechnieken.

Gebruik de checklist.

Bewaak de stappen van het proces en de tijd.

Leef je in op de casus.

mogelijk een 2e ronde ?

Afsluiting

• oriëntatie op je doelgroep
• oefenen met gesprekstechnieken
  
• oefenen met contact maken met leerlingen

Eyeopener

Reflecteer op de bijeenkomst en wissel uit wat voor jou het belangrijkste moment, inzicht, ervaring of stukje kennis was.

Verslaglegging 

Hoe kun je de kennis en vaardigheden die je vandaag hebt opgedaan inpassen bij je verslaglegging?

Hoe gaan je dit concreet terug zien?

Bedankt en tot ziens!