3.5 evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

3.5 evolutie

Zet in je agenda

In Learnbeat:

Lezen: Theorie A 3.5 Evolutie

Maken: 3.5 B opdr 1 t/m 6

Samenvatting (af) maken: 3.1 t/m 3.4 (mindmap of cornellmethode)

een komen en gaan van soorten 

Soorten komen en gaan

• honderden miljoenen jaren dat de aarde bestaat leefden er veel soorten die ook weer zijn uitgestorven
• er ontstonden ook heel veel nieuwe soorten
• wetenschappers aangetoond dat nieuwe soorten er niet ineens zijn, geleidelijke verandering zorgen daarvoor
• dit is evolutie
• evolueren betekent: geleidelijk ontwikkelen

Snelle kikkervisjes

• vrouwtje van de bruine kikker legt ongeveer 2500 eitjes: kikkerdril 
• veel waterdieren eten kikkerdril op
• toch worden er nog heel veel kikkervisjes geboren uit de kikkerdril
• zijn er veel meer dan er kunnen overleven
• overgebleven kikkervisjes concurreren met elkaar, genoeg voedsel,  leefruimte vechten om te overleven
• weinig kikkervisjes de kans om tot een volwassen kikker uit te groeien
• DNA afkomstig van hun ouders, bepaalt groot deel de eigenschappen, broertjes en zusjes die veel op elkaar lijken
• duidelijk andere eigenschap , lange staart, erfelijke eigenschap toevallige verandering in het DNA, mutatie
• langere staart kan het kikkervisje sneller zwemmen dan zijn broertjes en zusjes, aanpassing is voordeel  kansen op overleven
• snelle kikkervisje wordt volwassen en gaat zich voortplanten
• eigenschap 'langere staart' zit in het DNA en is dus erfelijk
• volgende generatie bevat de populatie steeds meer snelle kikkervisjes met een lange staart 
•  na een tijd  bijna alleen nog maar kikkervisjes met  lange staart, 
• er is geen nieuwe soort ontstaan, de soort is een beetje veranderd,
  

Erfelijke en niet-erfelijke variatie

• verschillen in eigenschappen binnen een populatie van organismen noem je variatie. 
• variatie kan het gevolg zijn van mutaties in het DNA. 
• Als een mutatie optreedt in een geslachtscel of bij de eerste delingen, kan de variatie van ouder op kind worden doorgegeven. Dit noem je erfelijke variatie.
  
• Er is ook variatie die niet erfelijk is. Bijvoorbeeld: als jij heel veel traint, krijg je stevige spieren. Die eigenschap geef je niet aan je nakomelingen door, omdat jouw DNA door het trainen niet verandert.
  

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Natuurlijke en seksuele selectie

•  kikkervisje met  gunstige eigenschap  meer kans om te overleven en om zich voort te planten
• de natuur de kikkervisjes met de gunstige eigenschap selecteert ,natuurlijke selectie.
  
• speciale vorm van natuurlijke selectie is seksuele selectie
• betekent: uitkiezen om mee voort te planten
• Je ziet dat heel vaak in de natuur. Mannelijke edelherten kunnen grote geweien hebben, die wel 12 kilo wegen. Zo'n mannetje is fit genoeg om zo’n zwaar en groot gewei te dragen en om er handig mee om te gaan in een gevecht (zie afbeelding Vechtende edelherten). Een groot gewei betekent dat het edelhert sterk is en dus ook sterke nakomelingen kan krijgen. Een vrouwelijk edelhert kiest daarom het mannetje met het grootste gewei om mee voort te planten. Een hert met een kleiner gewei vindt ze niet aantrekkelijk.
  

Seksuele selectie

Seksuele selectie = Selectie van partners op basis van kenmerken die aantrekkelijk worden gevonden.

 

Evolutie samengevat

De volgende factoren maken dus deel uit van het evolutieproces.

• Er zijn altijd meer nakomelingen dan er kunnen overleven. De nakomelingen concurreren of strijden om bijvoorbeeld voedsel en leefruimte.
• Door mutaties ontstaan erfelijke verschillen tussen organismen van dezelfde soort. Zo ontstaat erfelijke variatie binnen een populatie.
• Door natuurlijke selectie hebben de individuen die beter zijn aangepast binnen een populatie een grotere overlevingskans. Zij krijgen gemiddeld meer nakomelingen dan de minder goed aangepaste individuen binnen de populatie.
• Door isolatie van een deel van een populatie worden de erfelijke verschillen tussen de populaties steeds groter. Op deze manier kunnen nieuwe soorten ontstaan.

Zelfstandig werken

In Learnbeat:

Lezen: Theorie A 3.4 Leven in het verleden

en 

3.5 Evolutie

Maken: 3.4 B opdr 1 t/m 6 en 3.5 B opdr 1 t/m 6

Samenvatting (af) maken: 3.1 t/m 3.5