7.2 systematische namen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

7.2 systematische namen

alkanen

Alkanen zijn verzadigde koolwaterstoffen

De algemene formule is C_nH_2n+2

Naamgeving

De namen van deze 1e 6 onvertakte alkanen moet je uit je hoofd kennen.

alkenen

Alkenen zijn onverzadigde koolwaterstoffen. 

De algemene formule is C_nH_2n

Naamgeving

De namen van deze 1e 6 onvertakte alkanen moet je uit je hoofd kennen.

onvertakte alkenen krijgen dezelfde naam alleen als uitgang -een in plaats van -aan

Alkylgroepen

Koolwaterstoffen bestaan niet altijd uit alleen één keten. Vertakte koolwaterstoffen hebben bijvoorbeeld zijtakken. 

Die vertakkingen noemen we alkylgroepen. 

Bijvoorbeeld: 3-methylpentaan

Naamgeving

De namen van deze 1e 6 onvertakte alkanen moet je uit je hoofd kennen.

Vertakkingen krijgen als uitgang -yl in plaats van -aan

Meerdere dezelfde alkylgroepen

• Bij meerdere dezelfde alkylgroepen gebruik je telwoorden (di, tri etc.).
• Elke zijgroep krijgt een eigen nummer.
• Voorbeeld: 2,3-dimethylpentaan.

Meerdere verschillende alkylgroepen

• Bij verschillende alkylgroepen geef je de namen van de zijgroepen op alfabetische volgorde.
  
• Elke zijgroep krijgt een eigen nummer.
• Voorbeeld: 3-ethyl-2-methylpentaan.

Isomeren

Isomeren zijn stoffen met dezelfde molecuulformule maar een 

andere structuurformule

Isomeren

• Isomeren hebben dezelfde molecuulformule, maar een andere structuurformule.
• Verschillende structuurformule = andere stofeigenschappen.
• Vb: butaan en methylpropaan (C4H10).

Naamgeving koolwaterstofverbindingen stappenplan 

(internationaal IUPAC)

1. Zoek de langste onvertakte koolstofketen = hoofdketen
2. Nummer daarin koolstofatomen van links naar rechts (of andersom)
3. "functionele groepen" van onvertakte keten bepalen stamnaam (b.v. alkaan =CnH2n+2, alkeen= CnH2n 
4. Bepaal de zijgroepen. 
5. Zet de zijgroepen op alfabetische volgorde. 
6. Geef met cijfers en voorvoegsels aan hoeveel en waar zijketens zitten. Zorg dat ze zo laag mogelijke plaatsnummers krijgen.

Naamgeven

1.  Zoek de langste onvertakte keten
2. Aantal C  bepaalt stamnaam
3. Nummer de C's van het skelet (links-> rechts en rechts -> links)
4. Aan welke C's zitten de groepen? Telling met laagste cijfer, neem je.
5. Zijgroep methyl/ethyl/propyl...?
6. Vaak voorkomende groep?  Dan (di =2, tri =3, tetra =4)
7. Meerdere groepen? Dan alfabetische volgorde, eerste letters.
8. Dit molecuul heet: 2,3,4-trimethyl-hexaan

Systematische naamgeving

Stap 1: Zoek de langste keten van aaneengesloten C atomen

Systematische naamgeving

Stap 1: Zoek de langste keten van aaneengesloten C atomen

Systematische naamgeving

Stap 1: Zoek de langste keten van aaneengesloten C atomen

Systematische naamgeving

Stap 2: Geef het molecuul de stam naam volgens het aantal C atomen in de langste keten

5 C = pentaan 

Systematische naamgeving

Stap 3: kijk naar welke zijgroepen er aanwezig zijn en tel het aantal C's 

Systematische naamgeving

Stap 3: kijk naar welke zijgroepen er aanwezig zijn en tel het aantal C's 

Systematische naamgeving

Stap 4: Geef voor de zijgroepen het juiste voorvoegsel + uitgang -yl

(methyl) 

Plak vóór de stam

Dus: methylpentaan

Systematische naamgeving

Stap 5: Kijk hoe vaak een bepaalde zijgroep voorkomt 

(mono gebruiken we eigenlijk niet)

Systematische naamgeving

Stap 5: Kijk hoe vaak een bepaalde zijgroep voorkomt 

(mono gebruiken we eigenlijk niet)

Dus: dimethyl

Vóór de stam:

dimethylpentaan 

Systematische naamgeving

Stap 6: nummer de C atomen in de langste keten zo dat de zijgroepen een zo laag mogelijk getal

krijgen

 

Systematische naamgeving

Stap 7: zet de getallen op volgorde vóór de zijgroep/telwoord

- getallen scheid je met een ,

- Getallen en letters scheid je met -

Dus: 2,3-dimethylpentaan

 

2,3-dimethylpentaan

Je bent klaar :)

Hoe heet dit molecuul?

Het skelet bestaat uit ...C dus: 

Maar wel een zij groep?

Zijgroep bestaat uit ...C dus: 

Zijgroepen krijgen de uitgang: -yl 

Welke positie?

Naam: 

Hoe heet dit molecuul?

Het skelet bestaat uit 3C dus: Prop-

verzadigd (geen dubbele binding) dus: -aan.

Maar wel een zij groep?

Zijgroep bestaat uit 1C dus: meth-

Zijgroepen krijgen de uitgang: -yl (Methyl)

Welke positie? 2

Naam: 2-methylpropaan 

Volgorde naamgeving

(plaats-groep)-koolstofskelet

• Skelet= 6C dus Hex-
• bindingen= allemaal enkel dus -aan (Hexaan)
• Groep= 2x methyl op de tweede C (2,2-dimethyl)
• + 1x ethyl op de vierde C (4-ethyl)
• Naam: 4-ethyl-2,2-dimethylhexaan