KT1 Module 5 Les 3

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 2

Kerntaak 1 theorie

Les 3

Lesindeling

1. Welkom + Osiris
2. Lesindeling en lesdoelen
3. Pathologie
4. Huiswerk en afsluiting

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun je: 

• de anatomie/fysiologie van het skelet uitleggen
• van de ziektebeelden (zie moduleboek) aangeven wat het inhoudt, waardoor het wordt veroorzaakt, wat symptomen zijn en evt. behandeling. 

Het skelet

Skelet: 206 botten

• Beweging (aanhechting spieren)
• Bescherming (zachte weefsels en organen)
• Bloedcelproductie (rode beenmerg)
• Opslag mineralen en energie (o.a. calcium)
• Steun en vorm

Soorten botten

• Pijpbeenderen: Lang en dun (dijbeen, opperarmbeen)

• Platte beenderen: Breed en plat (schedel, schouderblad)
  
  
• Onregelmatig gevormde beenderen (rugwervel, bekken)
  
  

Het bot, de bouw

Botvlies/beenvlies/periost

Stugge aanhechtingsplaats voor pezen en bindweefselbanden. 

Bloedvoorziening, heel gevoelig

Normaal beenweefsel: 

Osteocyten > botweefsel

Tussencelstof > bestaat voornamelijk uit collagene vezels (eiwit) en calcium

Kraakbeen: 

bevat geen kalkzouten > minder hard en buigzaam

Rode beenmerg maakt bloed aan

Gele beenmerg is energiereserve (vetcellen)

Pijpbeenderen

Periost
Compact botweefsel > hard

Diafyse > middenstuk >mergholte > bij volwassenen geel beenmerg > vetopslag

Epifyse > uiteindes > spongieus bot > rood beenmerg > aanmaak o.a. erytrocyten 

epifysaire schijf > groeischijf > botopbouw naar beide kanten > lengtegroei

Cervicaal (7)

Thoracaal (12)

Lumbaal (5)

Botverbindingen

1. Bindweefselverbindingen: vb. schedel, tanden in kaakbot
   - Stevigheid en stabiliteit, geen beweging
2. Kraakbeenverbindingen: vb. ribben, wervelschijven
   - Beperkte beweging, kan veel kracht hebben
3. Synoviale verbindingen: 'echte gewrichten'
   - Maken grote bewegingen mogelijk

Synoviale gewrichten

1. Gewrichtskraakbeen: vangt drukkrachten op
   
   
2. Gewrichtsholte: bevat gewrichtsvloeistof
   
   
3. Gewrichtsvloeistof: 'smeerolie'
   
   
4. Gewrichtskapsel: houdt botten bij elkaar
   
   
5. Bindweefselbanden: versterken botverbinding

gewrichtsvloeistof voedt kraakbeen, zorgt voor schokdemping en soepele beweging

Soorten gewrichten

1. Scharniergewricht: Één beweging mogelijk (elleboog)
2. Kogelgewricht: Kop en kom (heup, schoudergewricht)
3. Eivormig gewricht: Eivormige kop en kom (pols)
4. Zadelgewricht: Twee assen (duimgewricht)
5. Rolgewricht: Botten draaien om elkaar (spaakbeen/ellepijp)
6. Vlakgewricht: Botten schuiven over elkaar (schouderblad)

eivormig gewricht: ellipsoïd gewricht

Klik op titel voor voorbeelden

Ribben en borstbeen

ribben: costae

borstbeen: sternum 

Ribben zitten vast aan wervelkolom.

De bovenste 7 paar ribben zijn aan de voorkant ook nog verbonden met het borstbeen

Het 8ste, 9de en 10de  paar zijn met ribkraakbeen verbonden met het 7de paar, 

Het 11de en 12de paar zitten niet vast aan borstbeen 

eivormig gewricht: ellipsoïd gewricht

Klik op titel voor voorbeelden

Opdracht: Botten

Osteoporose

‘botontkalking’

is een filmpje

Osteoporose

Osteoporose: Afbraak > Aanmaak

• 'Poreuze botten' (start na je 30e levensjaar)

Risicofactoren:

• Ouderdom, te weinig beweging
• Roken en alcoholgebruik
  
• Te weinig Vitamine D en/of calcium
• Vrouwelijk geslacht, na menopauze 
• Ondergewicht 

Oestrogeen remt de botafbraak

Er zit oestrogeen in vet 

Osteoporose (2)

Gevolgen: 

• Fracturen (botbreuken): Heup, pols
  - Operatie noodzakelijk: kan fataal zijn
• Inzakkingsfractuur: Wervels zakken in elkaar
  - Ouderen worden 'kleiner'

Diagnose en Preventie: Botdichtheidsonderzoek

• Veel bewegen, niet roken en niet teveel drinken
• Voldoende zonlicht, calcium(tabletten)

Dexa meting

Gebroken heup

- Wat is het?

- Wat merk je?

- Oorzaken?

- Onderzoeken?

- Behandeling?

- Medicatie?

collumfractuur

De meeste mensen met een gebroken heup hebben een breuk net onder de heupkop of iets lager waar het bovenbeenbot wat dikker is. 

Röntgenfoto, CT/MRI

Antistolling ivm risico op trombose/embolie

Artritis

Reumatoïde artritis: Verzamelnaam voor aandoeningen aan bewegingsapparaat ('reuma')

• Ontstekingsreactie in gewrichten
• Vooral bij vrouwen
• Start middelbare leeftijd
• Auto-immuunziekte (oorzaak onbekend)
• Vooral in handen en voeten

naarmate de ziekte vordert kunnen ook andere gewrichten mee gaan doen

Artritis (2)

Symptomen: 

• Pijn en stijfheid (de hele dag)
• Warm aanvoelende gewrichten
• Vermoeidheid, bloedarmoede
• Verhoogde ontstekingswaarde (BSE) en reumafactor

Behandeling: Door reumatoloog

Ontstekingsremmende pijnstillers (NSAIDs), injecties met corticosteroïden, reuma-medicijnen 

Medicijnen verkleinen kans op littekens en vergroeiingen

Chronische pijn

Pijn begint vaak als een waarschuwing dat er iets beschadigd is in je lichaam. Bij een ziekte die lang duurt kan de pijn blijven terwijl de waarschuwing niet meer nodig is. 

Wat kan helpen: minder zorgen maken, ontspannen, bewegen en bezig zijn met andere dingen

https://www.thuisarts.nl/chronische-pijn/ik-heb-pijn-die-langer-blijft-chronische-pijn 

Adviezen bij chronische pijn

- Kijk wat de pijn voor je betekent

- Praat erover

- Blijf bezig met andere dingen

- Zoek steun bij mensen om je heen

- Blijf werken als dit kan

- Blijf actief

Thuisarts

https://www.thuisarts.nl/chronische-pijn/ik-heb-pijn-die-langer-blijft-chronische-pijn 

Fibromyalgie

'wekedelenreuma' 

Pijn aan spier en bindweefsel (heeft niets met reumatoïde artritis te maken). 

Oorzaak is onduidelijk. 

Is het wel een echte ziekte? Heel vervelend dat het niet altijd wordt erkend. 

SOLK

 Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten

Bij onderzoek wordt geen lichamelijke oorzaak gevonden voor de klachten, óf er wordt wel een oorzaak voor de klacht gevonden maar het is onduidelijk waarom klachten zo hevig zijn. 

Je kunt zelf veel doen aan de klachten ookal is de oorzaak onduidelijk, de huisarts of POH-GGZ kan daarin begeleiden. Je leert dan omgaan met de klachten. 

https://www.thuisarts.nl/onvoldoende-verklaarde-lichamelijke-klachten/ik-heb-onvoldoende-verklaarde-lichamelijke-klachten-sol

Rugpijn (spit/ hernia)

- Wat is het?

- Wat merk je?

- Oorzaken?

- Onderzoeken?

- Behandeling?

- Medicatie?

Spit, ook bekend als acute lumbago, is een veelvoorkomende aandoening die plotselinge, scherpe pijn in de onderrug veroorzaakt. Deze pijn kan soms intens zijn, waardoor dagelijkse activiteiten bemoeilijkt worden. Maar hier is het goede nieuws: spit is behandelbaar, en met de juiste benadering kun je terugkeren naar een pijnvrij en actief leven.

Mensen hebben het vaker over "door de rug gaan". Bij acute lage rugpijn kan bewegen lastig zijn, opstaan uit een stoel of uit bed kan bij spit een onmogelijke opgave lijken.

Hernia Nuclei Pulposi

Hernia nuclei pulposi (HNP): rughernia 

Onze wervelkolom:

• Zorgt voor stabiliteit van het lichaam
• Beschermt het ruggenmerg
• Bevat tussenwervelschijven, die zorgen
    voor flexibiliteit en bescherming tegen stoten

Voordat je de klachten van een HNP kunt begrijpen, zal je de anatomie van de wervelkolom moeten kennen.

Hernia Nuclei Pulposi (2)

Oorzaken: Door ouderdom/slijtage en erfelijkheid slijt de tussenwervelschijf en kan de inhoud hiervan gaan uitpuilen

Symptomen: 

• Ischias: Schietende rugpijn met
    uitstraling door bil, bovenbeen en knie
• Gevoelsstoornissen
• Krachtsverlies in benen

Hernia Nuclei Pulposi (3)

Diagnose: 

• Op basis van klachten
• MRI-scan
• Proef van Lasègue

Behandeling:

• Gaat in 80% vanzelf over
• Eventueel operatie

Volgende les:

Ziektebeelden (zie moduleboek)

Medicatie bij pijn.