13.1 Eten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2,3

lesagenda

Neem je tekstboek/werkboek voor je bij par. 13.1

aanwezigheidscontrole

uitleg via lessonup

zelfstandig werken

Hoe kauwen dieren?

Dieren kunnen we verdelen in drie groepen:

- Planteneter (herbivoren) 

- Vleeseters (carnivoren)

- Alleseters (omniforen)

§13.1 - Eten

Leerdoelen:

- Je leert hoe je aan zoogdieren kunt zien wat ze eten en hoe planten aan voedsel komen.

- Je leert ook hoe planten en dieren voorkomen dat ze opgegeten worden.

Lees nu §13.1 en volg daarna de LessonUp.

Hoe kauwen dieren?

Planteneters - bijv. koeien

Plooikiezen malen het plantaardigvoedsel fijn

Vleeseters - bijv. honden

Grotere scherpere hoektanden en knipkiezen zo verscheuren ze hun prooi.

Alleseters - bijv. mensen en varkens. Zij eten plantaardig en dierlijk voedsel.

Snijtanden en hoektanden om het eten los te knippen en knobbelkiezen om het eten goed te malen

0

Waardoor zijn honden slanker dan koeien?

Plantencellen hebben een celwand en zijn doordoor moeilijk fijn te kauwen en te verteren.

Het verteren van voedsel bij planteneters lukt daarom alleen als het lang genoeg in het verteringsstelsel zit. Planteneters hebben een lange darm die opgepropt zit in de buik. 

Dierlijke cellen hebben geen celwand en zijn daardoor makkelijk fijn te kauwen en te verteren.

Doordat er geen celwand aanwezig is is het vlees makkelijker te verteren en is het verteringsstelsel korter. Hond: 

Planteneters en vleeseters

Plantaardig voedsel is moeilijk verteerbaar door celwanden.

Oplossingen:

1 - Meerdere magen

2 - Herkauwen

3 - Bacteriën in pens en darmen

0

Welk onderdeel zit wel om plantencellen, maar niet om dierencellen?

Leg uit waardoor planteneters langer op hun voedsel kauwen dan vleeseters.

Planteneter

Vleeseter

Alleseter

Knipkiezen

Taaie planten fijnmalen

Voedsel losknippen

Plooikiezen

Knobbelkiezen

Kiezen met richels

Voedsel afbijten

Waardoor is een kat slanker dan een koe?

13.1 Eten

Energiebalans

Energie is nodig om te bewegen, cellen te maken, op temperatuur te blijven etc. 

De energiebalans geeft aan hoeveel een dier binnenkrijgt en hoeveel een dier besteedt.

E = energie

B = bewegen       

P = produceren nieuwe cellen

T = temperatuur  

U = poep, plas, zweet 

Fotosynthese

Via hun wortels komen planten aan mineralen en water. 

Met hun bladeren halen ze koolstofdioxide uit de lucht.

Hiervan maken planten voedingsstoffen. Alles begint met glucose. 

0

Hoe 'eten' planten

Groene planten maken zelf voedingsstoffen tijdens fotosynthese

De energie die nodig is om glucose te maken haalt de plant uit zonlicht. 

Van glucose maakt de plant voedingstoffen zoals: zetmeel, vetten en eiwitten.

Daarvoor zijn mineralen nodig, die zuigt de plant op met de wortels. 

Van de eiwitten groeit de plant,  vetten en zetmeel zijn reservestoffen.

Fotosynthese

Glucose en dan?

Van glucose maken planten weer andere stoffen:

zetmeel - reservevoedsel / brandstoffen

eiwitten - bouwstoffen

vetten - reservevoedsel / brandstoffen

vitaminen - beschermendestoffen

In welk onderdeel van de plantencel vindt fotosynthese plaats?

Wat is fotosynthese?

Besteedt een dier overal evenveel energie aan?

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Camouflage: niet opvallen in de omgeving

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Mimicry: lijken op een ander 

(giftig) dier

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Waardoor worden organismen niet gegeten

Hoe voorkomen organismen dat ze worden opgegeten?

Camouflage --> door niet op te vallen in hun omgeving

Mimicry --> lijken op een ander gevaarlijk dier

Maken van bittere stoffen (soms giftig!)

Stekels zoals de roos of brandnetels

Verdediging door goede zintuigen en vluchten