Groepsdynamica

• Pedagogisch werk
• MBO
• Studiejaar 3

Groepsdynamica

''If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together''.

Lesdoelen

- Aan het einde van de les kan de student de vijf groepsfases van een groep benoemen en herkennen.

- Aan het einde van de les heeft de student kennis gemaakt met de groepsrollen van een positieve en negatieve groep.

- Aan het einde van de les hebben de studenten inzicht in hoe je een fijne sfeer creëert in een groep.

-   Aan het einde van de les kent de student de basisbehoeften van een kind binnen een groep.

- Aan het einde van de les weet je waar de drie O’s voor staan.

- Aan het einde van de les ken je verschillende manieren om te reageren op ongewenst gedrag.

- Aan het einde van de les ken je alternatieven voor het straffen en belonen.

Begeleiden van groepen

Groepsdynamica

''Groepsdynamica is de studie van het gedrag van mensen in groepen''.

(Remmerswaal, 1995)

Het proces dat zich in een groep afspeelt

Wat is een groep?

-    Een groep bestaat uit minstens twee groepsleden.
-    De groepsleden in de groep hebben iets gemeenschappelijks.
-    De groepsleden in de groep kennen elkaar.
-    Ze hebben een (gezamenlijk) belang, doel of taak.
-    In de groep is er interactie tussen de groepsleden, ze hebben een relatie met elkaar, ze zijn van elkaar afhankelijk.

Van welke groep heb jij allemaal deel uit gemaakt? (denk aan school etc.)

Basisbehoeften

1. Veiligheid door erbij te horen

2. Invloed hebben

3. Persoonlijk contact

-    Veiligheid: Kinderen voelen zich veilig in een groep als men elkaar waardeert en respecteert.

-    Invloed: Een kind moet het gevoel hebben dat zij invloed hebben en een bijdrage kunnen leveren aan wat er gebeurt in de groep en dat er naar ze geluisterd wordt.

-    Persoonlijk contant: Als elk kind met anderen om kan gaan en een of meer vriendschappelijke contacten heeft in de groep.

Kinderen doen precies na wat ze een ander zien doen. Als PW-er en OA-er ben je een belangrijk voorbeeld. Kinderen willen lijken op iemand die ze aardig vinden of bewonderen. Als je een goede relatie met ze hebt, willen ze jou in alles nadoen. Daarom is het belangrijk dat jij je bewust van je eigen sociale gedrag. Als jij respectvol met anderen omgaat, zal een kind jouw voorbeeld volgen. Kinderen leren ook door de reacties die ze krijgen op hun gedrag. Laat aan een kind merken dat je het waardeert als het zich sociaal vaardig gedraagt. door de aanmoedigen en complimentjes die kinderen krijgen bij positief gedrag, laten ze dat gedrag vaker zien.

Welke basisbehoeften kun je koppelen aan dit filmpje en waarom?

Wat laat dit filmpje nog meer zien?

Hoe zie je dit terug op je stage?

Welke vaardigheden zou jij als PW-er of OA-er in kunnen zetten om in de praktijk een positieve groep te creëren?

Voorbeelden hoe stimuleer ik een goede/fijne sfeer:

•    Begroet kinderen altijd persoonlijk en noem ze bij hun naam.
•    Wees voorspelbaar en betrouwbaar in je gedrag.
•    Laat regelmatig horen dat het goed gaat.
•    Probeer te begrijpen waarom een kind doet zoals het doet.
•    Stimuleer de samenwerking en een gevoel van gezamenlijkheid.
•    Laat kinderen elkaar helpen en leer ze dat ook.
•    Laat merken dat je betrokken bent en belangstelling hebt voor een kind

Activiteit: hoeveel van...

• De docent tekent een vak met stoepkrijt of met tape op de grond.

• De studenten staan om het vak en de docent geeft instructies over datgene wat de studenten in het vak moeten laten zien. Bijvoorbeeld: 5 voeten, 3 elle bogen, 6 vingers en 9 billen.

Nabespreken:

- Wie neemt de leiding?

- Wat zijn de andere rollen?

- Hoe gaat de besluitvorming?

- Gaat dat in de praktijk ook zo binnen jullie groep? Denk aan de omgangsregels.

- Wat kan er anders, wat zijn gevolgen/effecten?

Wat valt je op aan de groep?

Wat gebeurt er?

Hoe reageren ze op elkaar?

Groepsfases (Tuckman)

1. Forming (oriëntatiefase)

2. Storming (conflictfase)

3. Norming (structuurfase)

4. Performing (prestatiefase)

5. Adjourning (afscheidsfase)

Forming

Basisbehoefte: veiligheid.

'De kat uit de boom kijken'

Leerlingen leren elkaar kennen. De groep zoekt veiligheid en structuur. De groep is in deze fase vaak nog heel rustig. De groepsleden zijn meer bezig met zichzelf en hoe ze overkomen op de anderen.

Taak begeleider: forming

- Structuur bieden; regels hanteren, afspraken maken

- Kennismaking; kennismaking spellen, overeenkomsten groepsleden belichten

- Bied de hoeveelheid informatie in behapbare porties aan

- Leg zelf de basis voor een gezonde norm (voorbeeldfunctie)

Storming 'machtsstrijd'

Basisbehoefte: invloed uitoefenen.

Er wordt onder andere vastgesteld wie welke rol inneemt (leider, volger, joker etc). Dit kan gepaard gaan met conflicten, irritaties en meningsverschillen waarmee ze moeten leren omgaan (machtsstrijd)

De leerlingen gaan op zoek naar grenzen van toelaatbaar gedrag van hun eigen positie binnen de groep.

Taak begeleider: storming

- Houdt individuele leerlingen in de gaten

- Onderling feedback geven ondersteunen

Norming

In deze fase worden naast de gedragsregels de omgangsregels vastgesteld waaraan iedereen zich moet houden. De  groepsleden krijgen in de gaten dat zij, als ze iets met elkaar willen bereiken, hun onderlinge 'struggles' beter opzij kunnen zetten, om zicht te richten op wat ze aan elkaar kunnen hebben en met elkaar kunnen bereiken.

De normen staan eigenlijk zo goed als vast en veranderen bijna niet meer.

Kan iemand een groepsnorm benoemen? Voorbeelden?

Taak begeleider: norming

- Werk met de groep aan verantwoordelijkheidsgevoel; samenwerkingsopdrachten, initiatief uit de groep toelaten maar ook grenzen bewaken

- Grijp niet gelijk in; coachen in plaats van leiden.

Performing

De groep heeft een gezamenlijk doel voor ogen. Nu kan er gewerkt, gepresteerd en goed worden samengewerkt. Er zijn geschreven en ongeschreven regels waar iedereen zich aan houdt. Het is duidelijk wie de leiders en volgers zijn.

Taak begeleider: performing

- Probeer balans te houden tussen de aandacht voor schooltaken en de aandacht voor onderlinge relaties.

- Doe een stapje terug (neem meer een coachende rol aan)

Adjourning

Het einde van het schooljaar eindigt voor de groep. De groep gaat uiteen. Als de sfeer goed is, vindt iedereen het jammer dat de groep uit elkaar gaat. Bij een negatieve groep kunnen kinderen het eind als een opluchting ervaren.

Taak begeleider: adjourning

- Praat met de leerlingen over hun gevoelens.

- Afscheidsritueel.

- Richt samen met de groep een blik op de toekomst.

In welke fase zit jouw groep op werk?

Welke onderstaande basisbehoeften zijn juist?

1. Veiligheid, Invloed, Persoonlijke interesse
2. Veiligheid, Invloed, Persoonlijke contact
3. Veiligheid, Interesse, Persoonlijke contact
4. Veiligheid, Interesse, Persoonlijke invloed

Kat uit de boom kijken

'machtsstrijd'

Normen vastgesteld

Samenwerken

Afscheid

Forming

Storming

Norming

Performing

Adjourning