Les 3 onderwerp (huiswerk) en het werkwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Lesdoel

Je leert over de zinsdelen, persoonsvorm en het onderwerp

dit helpt je om teksten beter te begrijpen en om zelf betere teksten te schrijven.

Wat gaan we vandaag doen?

• Wat weet je nog van zinsdelen, de persoonsvorm en het onderwerp?
• Bespreken huiswerk opdracht 2 en 4 blz. 58

• Theorie werkwoordelijk gezegde
• Zelf aan de slag

Zo vind je zinsdelen

1. Welke woorden kun je samen (zonder dat de volgorde verandert) voor de persoonsvorm zetten?
2. Welke woorden blijven altijd in dezelfde volgorde staan als je de zin verandert?

                           
                          Deze woorden zijn samen een zinsdeel!

Onderwerp (ow) blz. 58

• Het onderwerp (ow) geeft aan wie of wat iets 'doet' of  'ondergaat'.

Vb. Frodo draagt de ring. -> wie of wat draagt? -> Frodo

• Het onderwerp kan enkelvoud of meervoud zijn.
• Meestal staat het onderwerp naast de persoonsvorm.

Onderwerp (ow) blz. 58

Hoe vind je het onderwerp?

1. Zoek de persoonsvorm (pv).
2. Zet strepen tussen de zinsdelen van de zin.
3. Stel de vraag: Wie/wat + persoonsvorm?
4. Het antwoord op die vraag is het onderwerp.

Bespreken huiswerk

Bespreken huiswerk opdracht 2 en 4 blz. 58

Antwoorden opdracht 2 (blz. 59)

Antwoorden opdracht 4 (blz. 59)

Het werkwoordelijk gezegde (wg)

Dit zinsdeel is een uitbreiding op de persoonsvorm (pv) en zegt wat iemand 'doet' of wat er 'gebeurt'. 

                           
                         

Het werkwoordelijk gezegde (wg)

Het werkwoordelijk gezegde is: 

• de persoonsvorm en andere werkwoorden in de zin.
• Alleen de persoonsvorm verandert als enkelvoud meervoud wordt of als de tijd (tegenwoordige en verleden tijd) verandert.

Het werkwoordelijk gezegde (wg)

Het werkwoordelijk gezegde is: 

• de persoonsvorm en andere werkwoorden in de zin.

Wachtend op de bus/ ging/ Ellen/ alvast/ haar geschiedenistoets/ leren.

pv= ging

ow= Ellen

wg= ging leren

*Wachtend is een onvoltooid werkwoord en hoort NIET bij het werkwoordelijk gezegde!

• het woord te als het voor een werkwoord staat.
• de woorden aan als ze voor een werkwoord staan.
• beide delen van een gesplitst (scheidbaar) werkwoord.
  Vb. 'zwaait uit' komt van het werkwoord 'uitzwaaien'.
• Alleen de persoonsvorm verandert als enkelvoud meervoud wordt of als de tijd (tegenwoordige en verleden tijd) verandert.

Het werkwoordelijk gezegde (wg)

Het werkwoordelijk gezegde is: 

• het woord te of aan het voor een werkwoord staat.

Achter zijn villa/ ligt/ de beroemde acteur/ in een hangmat/ te lezen.

pv= ligt

ow= de beroemde acteur

wg= ligt te lezen

Het werkwoordelijk gezegde (wg)

Het werkwoordelijk gezegde is: 

• het woord te of aan het voor een werkwoord staat.

Enkele brugklassers/ waren/ op het schoolplein/ aan het basketballen.

pv= waren

ow= enkele brugklassers

wg= waren aan het basketballen

Het werkwoordelijk gezegde (wg)

Het werkwoordelijk gezegde is: 

• beide delen van een gesplitst (scheidbaar) werkwoord.

Vb. 'zwaait uit' komt van het werkwoord 'uitzwaaien'.

De voorzitter van de club/ reikt/ de prijzen/ uit.

pv= reikt

ow= de voorzitter van de club

wg= reikt uit

Het werkwoordelijk gezegde (wg)

Het werkwoordelijk gezegde is soms een werkwoordelijke uitdrukking!

Uit vrees voor een arrestatie/ kozen/ de demonstranten/ het hazenpad.

pv= kozen

ow= de demonstranten

wg= kozen het hazenpad

'Het hazenpad kiezen' is een uitdrukking voor 'vluchten' en dus een wg!

Zelf aan de slag

Maak opdracht 1 op blz. 88

Klaar? Maak dan alvast opdracht 2, 3 en 4. Dit is huiswerk!

Voor de snelle leerlingen, maak ook opdracht 5

Antwoorden opdracht 1 (blz. 88)

Antwoorden opdracht 2 (blz. 88)