5.4 Geld genoeg?

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen vandaag?

• Herhaling 5.3
• Leerdoelen 5.4
• Instructie 5.4
• Aan de slag met 5.4
• Evaluatie lesdoelen
• Afsluiting

Goedemorgen 

• Jassen uit
• Graag je laptop pakken
• Telefoons weg, airpods en andere oortjes uit.
•  Graag meedoen met de les: Lessonup inloggen.
• Herhaling 5.3

Het minimumbedrag dat je volgens de overheid nodig hebt om van te kunnen leven. 

Zo word Nederland, vanwege zijn goede voorzieningen, ook wel genoemd 

Hier zijn uitkeringen onderdeel van 

Sociaal minimum

Verzorgingsstaat 

Sociale zekerheid

Vandaag leer je:

• Hoe de overheid de inkomsten en uitgaven onder controle houdt.
• Hoe je rekent met grote getallen.
• Hoe de rijksoverheid aan inkomsten komt.
• Wat voor inkomsten de gemeente heeft. 

Uitgaven en inkomsten van de overheid

• Rijksbegroting = verwachte uitgaven en inkomsten van de overheid in het komende jaar.
• In de miljoenennota worden de gemaakte keuzes uitgelegd. Doordat de overheid leent, is er een staatsschuld.
  

Doordat de overheid leent, is er een staatsschuld.

Worden er meer inkomsten dan uitgaven verwacht? Dan is er een begrotingsoverschot.

 

Worden er meer uitgaven dan inkomsten verwacht? Dan is er een begrotingstekort.

De inkomsten op de rijksbegroting zijn lager dan de uitgaven.

Uitkering die betaald wordt met belastinggeld. Voorbeeld is de bijstand.

Land waarvan de overheid zorgt voor goede sociale zekerheid, gezondheidszorg, huisvesting en onderwijs voor iedereen.

De inkomsten op de rijksbegroting zijn hoger dan de uitgaven.

Begrotingsoverschot

Begrotingstekort

Verzorgingsstaat

Sociale voorziening

Een overzicht van verwachte inkomsten en verwachte uitgaven van rijksoverheid voor het komende jaar. 

Toelichting op de rijksbegroting door de minister van Financiën over de gemaakte keuzes. 

Een schuld die is opgebouwd in alle jaren dat de overheid een begrotingstekort had en dus geld heeft moeten lenen van banken. 

Miljoenennota

Rijksbegroting 

Staatsschuld 

Inkomsten van de overheid

• De overheid heeft verschillende inkomsten:
  
• 
  
• Belastingen: leveren de meeste inkomsten op.
• 
  
• Sociale premies: bedoeld voor de uitkeringen van de sociale verzekeringen
• 
  
• Niet-belastingontvangsten: bijvoorbeeld
• de winst van overheidsbedrijven boetes

Belastingen

Belastingen kun je in twee groepen verdelen:

1. Directe belastingen

betaal je rechtstreeks aan de Belastingdienst van de overheid.

Belastingen

2. Indirecte belastingen

betaal je met een omweg aan de Belastingdienst van de overheid.

Belastingen

Niet-belastingontvangsten

BTW

Accijns

Winst overheidsbedrijven

Boetes

Inkomsten-belasting

Directe belasting

Indirecte belasting

Andere inkomsten

Indirecte belastingen

Directe belastingen

Btw

Inkomstenbelasting

Vennootschapsbelasting

Accijns

Geld voor de gemeente

• Hoe komt de gemeente aan geld?
• Het grootste deel: uit het Gemeentefonds van het rijk.
  
• 
  
• Burgers en bedrijven betalen gemeentelijke belastingen en heffingen voor. Voorbeelden :

• onroerendezaakbelasting (ozb)
  
• rioolheffing
  
• afvalstoffenheffing
  

Bij welk antwoord staan alleen gemeentelijke inkomsten

1. OZB, BTW en het Rijk
2. Het rijk, leges, OZB
3. OZB, afvalstofheffing, BTW
4. Afvalstofheffing, BTW en rioolrechten

Wat zijn de belangrijkste inkomsten van een gemeente?

1. Inkomsten vanuit het rijk
2. Gemeentebelastingen
3. Geld vanuit de verkoop van paspoorten
4. Geld vanuit parkeerboetes

Snel van miljarden naar miljoenen

• Als je rekent met de overheidsfinanciën, heb je vaak met miljarden en miljoenen te maken.
  
• 
  
• Zo reken je snel om van miljarden naar miljoenen:
  

Snel van miljoenen naar miljarden

• Als je rekent met de overheidsfinanciën, heb je vaak met miljarden en miljoenen te maken.
  
• 
  
• Zo reken je snel om van miljarden naar miljoenen:
  

45 miljard = ... miljoen

1. 4500
2. 450
3. 0,45
4. 45000

650 miljoen = ... miljard

1. 65
2. 0,65
3. 650.000
4. 6,5

€ 200 miljoen x 5.000 = ... miljard

miljoen x duizend = miljard

1. 1 miljard
2. 10 miljard
3. 100 miljard
4. 1.000 miljard

Ga zelfstandig aan het werk met...

• Het maken van een  mindmap/samenvatting of maak sleutelwoorden van paragraaf 5.4

Wanneer er sprake is van een begrotingstekort, heeft de overheid meer                     begroot dan                     . 

Bij een begrotingsoverschot heeft de overheid meer                             begroot dan                      .

 Vul de woorden in op de juiste plek.

inkomsten

uitgaven

inkomsten

uitgaven

Maak opgaven 5.3 en 5.4

Maak opgaven 17 tot en met 24