Spelling - werkwoordspelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Deze les:

• Spelling tegenwoordige tijd
• Spelling verleden tijd
• Spelling voltooid deelwoord  
• De gebiedende wijs

Spelling tegenwoordige tijd

Voor het vervoegen van de werkwoorden is het belangrijk om te weten in welke tijd de zin staat. Voor beide tijden gebruiken we namelijk een andere theorie.

Als een woord in de tegenwoordige tijd staat, maken we gebruik van de ik-vorm + t.

Ik-vorm + t 

Die theorie werkt als volgt:

1. Schrijf van het werkwoord eerst de ik-vorm op.

2. Zoek het onderwerp van de zin.

3. Is het onderwerp ‘ik’? Dan laat je de ik-vorm staan.

4. Is het onderwerp ‘jij, hij, zij, het, u’? Dan komt er achter de ik-vorm nog een -t bij.

Voorbeeld ik-vorm + t 

Hij (worden) morgen getrakteerd op zijn verjaardag.

1. De ik-vorm van worden, is word.

2. Het onderwerp in deze zin is: hij.

3. Er moet dus achter de ik-vorm nog een -t bij.

Hij wordt morgen getrakteerd op zijn verjaardag. 

Voorbeeld ik-vorm + t 

Ik (vinden) zijn traktatie niet lekker.

1. De ik-vorm van vinden, is vind.

2. Het onderwerp in deze zin is: ik.

3. We laten dus de ik-vorm staan.

Ik vind zijn traktatie niet lekker.

Voorbeeld ik-vorm + t

Mijn zusje (beloven) dat zij het niet meer doet.

1. De ik-vorm van beloven, is beloof.

2. Het onderwerp in deze zin is: mijn zusje.

3. Mijn zusje is een ‘zij’. Er moet dus nog een -t achter de ik-vorm.

Mijn zusje belooft dat zij het niet meer doet.

Hij ... morgen meegenomen.

1. wordt
2. word
3. wort

Verder ... de krant geen bijzonderheden.

1. meldt
2. meld
3. melt

De regen ... op de daken.

1. plensd
2. plensdt
3. plenst

Ik ... er niet over.

1. peinst
2. peinsdt
3. peinsd
4. peins

Roken ... je gezondheid.

1. benadeeld
2. benadeelt
3. benadeeldt

Als je goed ... kom je er wel uit.

1. nadenkd
2. nadenkdt
3. nadenkt

De kachel ... eindelijk goed.

1. brand
2. brandt
3. brant

Het ... pijpenstelen.

1. regend
2. regent
3. regendt

De bakker ... heerlijke broodjes.

1. bakt
2. bakd
3. bakdt

Ik ... niet op die vraag.

1. antwoordt
2. antwoord
3. antwoort

Mijn zusje ... met haar mond vol.

1. antwoord
2. antwoort
3. antwoordt

... jouw vader dat een goed idee?

1. Vind
2. Vindt
3. Vint

De agent ... de overtreder.

1. bekeurd
2. bekeurdt
3. bekeurt

Werkwoordspelling verleden tijd / voltooid deelwoord

Als een woord in de verleden tijd staat of als een voltooid deelwoord dan maken we gebruik van de theorie van ’t ex kofschip.

Die theorie werkt als volgt:

1. Haal van het hele werkwoord dat je wilt vervoegen letterlijk -en af.

2. Dit is de stam. De stam kan anders zijn dan de ik-vorm!

3. Kijk of de laatste letter van de stam in ’t ex kofschip zit

Van ’t ex kofschip gebruiken we alleen de letters; t, x, k, f, s, c, h, p.

4. Zit de laatste letter van de stam in ’t ex kofschip? Dan vervoeg je het werkwoord met een -t.

5. Zit de laatste letter van de stam niet in ’t ex kofschip? Dan vervoeg je het werkwoord met een -d.

Voorbeeld 't ex kofschip

Zij heeft de kamer gisteren (geverf…).

1. Verven – en = verv.

2. De -v zit niet in ’t ex kofschip.

3. We vervoegen het werkwoord dus met een -d.

Zij heeft de kamer gisteren geverfd.

Voorbeeld 't ex kofschip

De barman (mix…) afgelopen nacht heerlijke drankjes.

1. Mixen – en = mix

2. De -x zit wel in ’t ex kofschip.

3. We vervoegen het werkwoord dus met een -t.

De barman mixte afgelopen nacht heerlijke drankjes.

Voorbeeld 't ex kofschip 

De kaars (bran….) de hele nacht.

1. Branden – en = brand.

2. De -d zit niet in ’t ex kofschip.

3. We vervoegen het werkwoord dus met een -d.

4. Omdat de -d al in de stam zit, wordt het werkwoord dus vervoegd met dubbel -d.

De kaars brandde de hele nacht.

Voorbeeld 't ex kofschip

Dat is van de week (gebeur…).

1. Gebeuren – en = gebeur.

2. De -r zit niet in ’t ex kofschip.

3. We vervoegen het werkwoord dus met een -d.

Dat is van de week gebeurd.

Heeft hij jou nog (bellen)?

Waarom heeft hij die vraag niet (beantwoorden)?

De toeschouwers (juichen) toen er gescoord werd.

Mijn baas (faxen) mij een bestand.

De politie (vermoeden) dat er sprake is van een misdrijf.

Hij (bekleden) die stoel opnieuw.

De gebiedende wijs

Als een zin in de gebiedende wijs staat dan staat er een bevel in de zin.

In zo’n zin staat er nooit een onderwerp. Omdat er geen onderwerp in de zin staat, is het lastig om te weten hoe je de persoonsvorm moet schrijven.

Voor de gebiedende wijs geldt dus: de persoonsvorm schrijf je als de ik-vorm.

Voorbeeld gebiedende wijs

Word nu nog lid!

Wie word lid? Er is geen onderwerp.

We schrijven de persoonsvorm (worden) dus in de ik-vorm: word.

Zelf werken

Boek B 

H5,7 grammatica 

Opdracht 1, 4 en 6 maken.