6.2 De zeespiegel stijgt (deel 1)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Programma

- Lessonup 6.2 De zeespiegel stijgt

- Gebruik bij alle vragen, ook gewoon je boek / learnbeat. Je hoeft nu nog niets uit je hoofd te kunnen. 

  Sla je boek open op 6.1 / of pak learnbeat erbij!

Stroomgebieden van Nederlandse rivieren

Wanneer had Nederland
met dit soort vlechtende
rivieren te maken?

1. tijdens het hele Pleistoceen
2. tijdens interglacialen
3. tijdens de Saale-ijstijd
4. tijdens het Holoceen

Nu Meanderen

                                           de rivieren

Zet de tekst in  de juiste volgorde

1.

2.

3.

4.

5.

Rivier legt materiaal neer; dik pakket zand en klei

Gletsjer vanuit Scandinavie komen richting Nederland

Gletsjer werkt als een bulldozer en schuift materiaal voor zich uit, stuwwallen vormen

Onder het ijs is al het materiaal verpulverd, dit vormt een dikke laag materiaal

Er ontstaat een dikke laag die keileem wordt genoemd en bestaat uit ongesorteerd materiaal

In Nederland heeft ooit ook mega veel ijs gelegen. In welke geologische tijd was dat?

1. Het Holoceen
2. Het Pleistoceen
3. Het Jura
4. Het Krijt

Het landschap in NL is gevormd door dit ijs. Wat zien we hier naast het bankje:

1. Een stuwwal
2. Een keileemkop
3. Een zwerfkei
4. Löss (type zand)

Er waren in die tijd andere rivieren. Hoe heet het type rivier dat je op de foto ziet?

1. De maas
2. Meanderende rivier
3. Kronkelende rivier
4. Vlechtende rivier

In de Saale-ijstijd kwam het ijs tot halverwege NL, ongeveer tot de HUN lijn. Waar staat HUN voor?

1. Huh-uh-never mind
2. Haarlem - Utrecht - Nijmegen
3. Holoceen - Uitgraving - Natuurijs
4. Heerenveen - Urk - Naaldwijk

In de laatste ijstijd was het koud, maar bereikte het ijs NL niet. Er was een poolwoestijn. Zand werd ver geblazen. Het fijnste type zand werd helemaal naar zuid-limburg geblazen. Hoe heet dit type zand?

1. Löss
2. Grind
3. Keileem
4. Dekzand

Pleistoceen

Holoceen

Stijgende zeespiegel

IJstijden

Groot waddengebied

Ontstaan stuwwallen

Ontstaan veen

6.2 De zeespiegel stijgt

Tijdens ijstijden in het Pleistoceen:
Water opgeslagen in ijs

Wat gebeurt er als het klimaat opwarmt?

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

• Het verschil in klimaat tussen het pleistoceen en holoceen opnoemen
  
  
• uitleggen wat er gebeurde met het landschap van Nederland tijdens het holoceen

Geologische tijdschaal

holoceen (warm)

pleistoceen (Afwisseling warm en koud)

6.1	6.2
Pleistoceen Ijstijden Vorming van het landschap: - keileem (materiaal) - stuwwallen - dekzand / löss	Holoceen stijgende zeespiegel Vorming van het landschap?

Benodigde voorkennis 

Je weet wat zeespiegelstijging is;
Je weet waardoor het klimaat veranderd;
Je kent de waddenkust;
Je kent de Maas en de Rijn;

Wat betekent de afkorting "NAP"?

1. Nieuw Amsterdams Polder
2. Nieuw Amsterdams Peil
3. Normaal Amsterdams Polder
4. Normaal Amsterdams Peil

Het grote plaatje

Zeespiegel stijging?

Zeespiegelstijging

Zeespiegel stijgt door:

• absolute stijging
• relatieve stijging

Zeespiegelstijging

Absolute stijging

Relatieve stijging

Wat is de relatieve zeespiegelstijging?

1. zeespiegelstijging + veenwinning
2. zeespiegelstijging + dijkhoogte
3. Zeespiegeltijging + bodemdaling
4. zeespiegelstijging + grondwaterpijl

Bereken de relatieve zeespiegelstijging

1. C = 4,5 meter
2. C = 2,3 meter
3. C = 2,2 meter
4. C = 6,8 meter

Stijgende zeespiegel

1. In het holoceen warmde het klimaat op en ijskappen smolten = absolute zeespiegel.
2. Zeespiegel steeg ook door bodemdaling                             Samen zorgen bodemdaling en afsmelten van het ijs voor een relatieve zeespiegelstijging. 

Bodemdaling door wip!?

Nederland ligt hoog in de ijstijd

Scandinavië ligt laag in de ijstijd door de druk van landijs.

De dikke laag landijs is gesmolten en Scandinavië gaat langzaam weer omhoog

Nederland zakt langzaam naar beneden omdat Scandinavië weer omhoog gaat

Wat is geen oorzaak van bodemdaling?

1. Wipwap effect
2. Delfstoffen winnen
3. Polders leegpompen
4. Zware gebouwen bouwen

Hoe ontstaat veen?

Welk begrip hoort bij; ''Nadat de zee grote delen van het Hollandveen had weggeslagen, werden de overgebleven stukken land in Noord- en Zuidwest-Nederland bij overstromingen weer bedekt met dit materiaal.''

1. Oude zeeklei
2. Basisveen
3. Hollandveen
4. Jonge zeeklei

1e veenvorming
(zwart in tekening)

1. Hollandveen
2. Brabantveen
3. Basisveen
4. Grondveen

In Nederland kennen we 2 soorten veen, welke zijn dat?

1. Eerste veen en basisveen
2. Basisveen en tweede veen
3. Basisveen en Hollandveen
4. Eerste veen en Hollandveen

Welk begrip hoort bij: ''Omdat de zeespiegel en het grondwaterpeil steeg, ontstond een moerassig gebied. Dode plantenresten kregen niet of nauwelijks de kans te verteren en vormden de eerste laag die in het Holoceen in Laag-Nederland ontstond.''

1. Oude zeeklei
2. Basisveen
3. Hollandveen
4. Jonge zeeklei

Welke grondsoort is het oudst?

1. Jonge zeeklei
2. Rivierklei
3. Hollandveen
4. Basisveen

Hoe heet de eerste laag veen die ontstond in het Holoceen in Laag-Nederland?

1. Hollandveen
2. Basisveen
3. Elizabethveen

Lesdoel(en) check

Aan het einde van de les kan je:

• Het verschil in klimaat tussen het pleistoceen en holoceen opnoemen
  
  
• uitleggen wat er gebeurde met het landschap van Nederland tijdens het holoceen

Zelfstandig lezen 

en verwerken

• Lees: inleiding t/m  klimaat warmt op, zeespiegel stijgt
  
• Maak: paragraaf 6.2

Verdiepend artikel

https://nieuws.nl/algemeen/20220120/knmi-zeespiegel-stijgt-door-klimaatverandering-15-keer-zo-snel/