6.5 Godsdienst, politiek en rechtspraak in de middeleeuwen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

De late Middeleeuwen

6.5 Godsdienst en politiek, ketterijen, rechtspraak, literatuur, bouwwerken en beeldende kunst

Leerdoel

Je kan:

• De scheiding tussen kerk en staat uitleggen
• Uitleggen wat ketterij is
• Een omschrijving geven van de rechtspraak in de middeleeuwen
• De verschillen herkennen tussen de Romaanse en Gotische bouwstijl

De paus aan de macht

Tot ongeveer 1300:

• God wilde één heerser op aarde: de paus
• Vorsten hadden hun macht aan hem te danken en moesten hem dankbaar zijn.
• De paus kon een vorst afzetten ...

En vorsten dan?

Vorsten wilden meer macht

Vorsten vonden: "De kerk bemoeit zich met het geloof en de vorst met de staat"

oftewel een scheiding tussen kerk en staat

De scheiding tussen kerk en staat

Taak voor de staat

Taak voor de kerk

Bischoppen benoemen

Het leger aansturen

Wegen laten bouwen

Belasting innen

Kerken laten bouwen

Ongelovigen straffen

Misdadigers straffen

Wetten bepalen

Een domein besturen

Gods ideeën verspreiden

Ketterijen

en inquisitie

99% van Europa was christen

Mensen uitten woede in ketterijen: meningen die niet mogen van de kerk

De kerkelijke rechtbank (inquisitie) moest dit oplossen

Het verbranden van de voeten tot er geen vlees meer over is.

Iemand dwingen (te veel) water te drinken. Deze persoon zou kunnen verdrinken.

Iemand ophangen aan zijn armen achter zijn rug. Hierdoor schieten je schouders uit de kom en kan je moeilijk ademen.

De voorzitter van de inquisitie (op de stoel) met zijn hulpje (staand).

De secretaris die alle bekentenissen opschrijft. 

De toezichthouder van de stad die kijkt of alles gaat zoals het hoort.

De beulen (mensen die martelen).

We zijn in een donkere kelder onder de grond. Waarom is dat denk je?

De beulen hebben maskers op. Waarom was dat denk je?

Waarom was een bekentenis van iemand die gemarteld werd vaak niet betrouwbaar?

Huiswerk 

Maken opdracht 17 en 18 A t/m D

Bladzijde 83/84

Hoofdklem: Het hoofd van de veroordeelde werd in de klem geplaatst. Nadien draaide de beul aan de schroef en werd er steeds meer en meer druk uitgeoefend op de schedel van het slachtoffer. Eerst sloegen de tanden stuk op de kaken en nadien sprongen de ogen uit de oogkassen. Als een slachtoffer levend vrijgelaten werd, liep deze vaak permanente schade op aan kaken, hersens of ogen.

Peer: Een peervormige ijzeren bal werd in de mond van het slachtoffer gestoken. Deze was verbonden met een ijzeren stang, waar aan gedraaid kon worden. Als dit gebeurde opende de peer zich in drie of vier delen. Hierdoor werd de mondholte tot het uiterste opengerekt en de kaakt verbrijzeld, waardoor het slachtoffer nooit meer duidelijk kon spreken.

Tongtang: Met een speciale tang werd de tong van het slachtoffer in een snelle beweging uitgerukt, waarna de persoon nooit meer kan praten of liegen.

Rektafel: Deze tafel was niet dodelijk, maar was een van de pijnlijkste martelmethoden. Het slachtoffer moest op een tafel gaan liggen en werd aan handen en voeten vastgemaakt. Met een rad werden armen en benen langzaam uit elkaar getrokken.

Duimschroef: Te vergelijken met een kleine bankschroef die gebruikt werd om vingers en tenen te breken. Soortgelijk apparaat werd ook voor medische doeleinden gebruikt. Namelijk het rechtzetten van vingers bij gewonde soldaten.

In de Romeinse tijd

• Overal hetzelfde recht
  

• Iedereen gelijk voor de wet

• Eén soort rechtbank

In de middeleeuwen

• Verschillende regels

• Niet gelijk voor de wet

• Twee soorten rechtbanken: de gewone en de inquisitie (kerkelijk)

Filmpje

Ketterij en inquisitie: heksenjachten

Romaanse bouwkunst

Vroege Middeleeuwen (500-1100)

Kenmerken (1)

• lage, kleine gebouwen

• lage torens

• grove materialen
  
• kleine, ronde ramen
  
• dikke zuilen en muren
  
• lage bogen
  

Gotische bouwkunst

Late Middeleeuwen (1140-1500)

Kenmerken (1)

• hoge, grote gebouwen
• hoge, smalle torens
• fijne materialen

• grote ramen met glas-in-lood
  
• smalle zuilen en muren
• hoge bogen
  
  
• 'een trap naar de hemel bouwen'

Kruisribgewelf