5.1 De Tweede landbouwrevolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welke revolutie vond er 10.000 v.Chr. plaats?

Welke revolutie vond er 10.000 v.Chr. plaats?

De Tweede Landbouwrevolutie

Plaatje 1

Plaatje 2

Welke plaatje
laat een ploeg
zien?

1. Het eerste plaatje
2. Het tweede plaatje

Welk dier dier zag je de ploeg voorttrekken?

1. Paarden
2. Os
3. Koeien
4. Schapen

Leerdoel

• Je weet wanneer de tweede Landbouwrevolutie plaatsvond. 
• Je weet wat drieslagstelsel inhoudt. 
• Je weet wat een nederzetting is.

Wat gaan we doen?

• Opwarmvragen (gedaan) (5 min)
• Aantekeningen 4 dia's (30 min)
• Leren van de begrippen (15 min)
• Werken aan het wapenschild (30 min)

 Nederzetting 

• Na de val van het West-Romeinse Rijk bestond Europa uit kleine nederzettingen (dorpjes/stadjes).
• De nederzettingen werden veelal bij knooppunten van rivieren of wegen gebouwd.
  
  
• Hoe zagen de nederzettingen eruit?

Verplichtingen van de horige;

• Een nederzetting viel onder het gezag van een heer (iemand van adel). 
• De heer had horigen die voor hem werkten (herendiensten):
  Kasteel schoonmaken, grachten onderhouden, goederen vervoeren of de tuin van de heer onderhouden.
• Een horige had ook een eigen stukje grond:
  hiermee kon hij belasting betalen.

We bekijken een aantal een nederzetting.

 

Wat valt je nog meer op?

Waarom stonden nederzettingen bij een rivier?

• Dit was (én is) de snelste manier van transport voor goederen en producten.

De tweede landbouwrevolutie (vanaf het jaar 1000)

Drieslagstelsel

Eerste verandering: Drieslagstelsel 

• Voorheen 50% van het land in gebruik.
  
  
• Drieslagstelsel:
• Bij het drieslagstelsel 67% (twee derde) van de grond in gebruik.
•  33% ligt droog.
  Voordelen drieslagstelsel:
• Minder snel last van hongersnood. 
• Gevarieerder voedsel wat zorgt voor gezondere mensen.

Het paard vervangt de os.

Tweede verandering: Het paard

• Het paard is sneller (mede door het hoefijzer);
• Het paard is sterker;
• Ofwel meer voedsel. 

Zelfstandig werken

• Studeren van de begrippen (10 min).
• Bezig met het familiewapen (de rest van de lestijd). 

Benoem een tweetal veranderingen tijdens de tweede landbouwrevolutie..

Gevolgen tweede landbouwrevolutie

1. De akkers werden afwisselend bebouwd;  grond wordt vruchtbaarder.
   
2. Vergelijking tweeslagstelsel; groter deel van de grond wordt bebouwd.

Hoe konden horigen hun vrijheid   verkrijgen?

1.  Woeste grond ontginnen en vrije boer worden.
2. Als ambachtsman in een nederzetting gaan werken.

ontginning = grond beschikbaar maken voor landbouw (akkerbouw).

10 minuten

Opdracht; benoem een 
viertal verplichtingen 
waaraan een horige moest
voldoen. 

blz --> opzoeken