H11: Van de klassieke oudheid naar de middeleeuwen

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

H11: Van de klassieke oudheid naar de middeleeuwen

Vraag 1: Hoe veranderde de Romeinse samenleving in de overgangsperiode tussen de klassieke oudheid en de middeleeuwen?

Verschillen in de Romeinse samenleving tussen 200 en 600

Economische domein

ca.200

• Grootschalige economie
• Uitgebreide handel via zee en heirbanen naar grenzen van het rijk
• Veel grote steden
• Eenheidsmunt
• Veel slaven

Economische domein

ca.600

Westelijk deel Romeinse Rijk

• Grote steden verdwenen
• Grote bevolkingsdaling in Rome: slechte omstandigheden
• Nauwelijks handel
• Vooral landbouw voor eigen gebruik
• Veel onvrije boeren

Cultureel domein 

ca. 200

Godsdienst

• Zeer gevarieerde Romeinse godsdienst: traditionele goden + oosterse cultussen.
• Keizerscultus
• Christenen werden vervolgd

Kunst

• Indrukwekkende bouw- en beeldhouwkunst
• Literatuur en filosofie bloeiden
• Veel Romeinen konden lezen

Cultureel domein 

ca. 600

Godsdienst

• Christendom is de belangrijkste godsdienst (in oostelijk deel staatsgodsdienst!)
• In het westen ook christelijke koningen

Kunst, wetenschap en literatuur

• De meeste mensen kunnen niet lezen en schrijven (enkel priesters)
• Latijnse taal werd amper nog gebruikt.
• Er werd weinig gebouwd

Politieke domein ca. 200

• Enorm rijk met territoriale eenheid
• Vrede in het binnenland
• Enorm leger controleerde grenzen
• Bestuur in handen van één keizer

Politieke domein ca. 600

• In oostelijk deel: 1 keizer
• Westen: verdeeld in verschillende kleine koninkrijken
• Koningen uit het westen afstammelingen van Germanen
• Veel strijd tussen deze koninkrijken

Opdracht 1 b p. 214

Vergelijk de samenleving in het Romeinse grootrijk ca.200 met het westen van het Romeinse rijk ca.600 

Schema p.214

Opdracht 2

Achterhaal de oorzaken van de grondige verandering van de samenleving in het Romeinse grootrijk

1) Klimaatverandering midden 2de eeuw

aanzienlijk kouder en lange periodes van droogte

Gevolgen

• Hongersnoden
• Landbouwers uit het noorden (Germanen) gingen op zoek naar landbouwgrond en drongen het Romeinse Rijk binnen
• Germanen werden opgejaagd door hunnen uit Aziatische steppe
• Vele gewelddadige migraties zorgden voor gevoel van onveiligheid

2) Economische crisis

• Verdedigen van grenzen kostte de Romeinse schatkist onnoemelijk veel geld
• Inkomsten uit belastingen verminderden drastisch door de economische crisis 
• Grenzen beveiligen werd onhoudbaar

3) Politieke chaos

• Nooit heldere opvolgingsregels in het RR.
• Generaals werden belangrijker door noodzaak van het leger: vaak grepen generaals met de hulp van hun leger de macht met geweld.
• Keizers volgden elkaar in rap tempo op en hadden vaak weinig gezag.

Verdeling van het grootrijk in 4 deelrijken

• Keizer Diocletanus ca.300 deelde het grootrijk in een oostelijk en westelijk deel met elk twee deelrijken: 4 deelrijken in totaal met eigen keizer en hoofdstad.
• De verschillende keizers voerden voortdurend strijd: politieke chaos in plaats van territoriale eenheid.
• 5de eeuw: laatste keizers van het westelijk deel worden door Germanen afgezet. 
• Oost-Romeinse Rijk houdt stand tot 1453.

Welke volkeren vestigden zich in het W.R.R. en betekenden het definitieve einde van het Romeinse keizerschap?

1. De Germanen
2. De Perzen
3. De Hunnen
4. De Ottomanen

De Germanen leefden ten ... van het West-Romeinse Rijk
De rivieren ... en ... vormden de grens

1. Noordoosten Rijn en Donau
2. Noordoosten Samber en Donau
3. Noordwesten Samber en Donau
4. Noordwesten Rijn en Donau

In welke eeuw situeren we de val van het west Romeinse rijk in 476?

1. 4e eeuw
2. 5e eeuw
3. 6e eeuw