Les 2

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Leerdoelen

Je kan de oorzaak, symptomen (ziekteverschijnselen) en de besmettingsweg van de ziekte van Weil, botulisme, tuberculose, salmonellose, listeriose, papegaaienziekte, de ziekte van Lyme, Q-koorts en kattenkrabziekte opnoemen en uitleggen wat je kan doen om deze ziekten te voorkomen (preventie)

Begrippen

Abortus: ‘miskraam.’ Bij dieren is een abortus dat de dracht (zwangerschap) te vroeg wordt afgebroken en het lichaam van het moederdier het jong (de ‘vrucht’) afstoot.

 

Bestrijdingsprogramma: een landelijk plan van aanpak om ervoor te zorgen dat bepaalde ziekten uit Nederland verdwijnen.

Kruisbesmetting: bij kruisbesmetting komen ziekteverwekkers van het ene voedingsproduct op het andere voedingsproduct terecht doordat dezelfde materialen gebruikt worden voor het bereiden van de producten.

Bacteriële zoönosen

Bacteriële zoönosen zijn zoönosen die veroorzaakt worden door een bacterie

 

Bacteriën zijn eencellige micro-organismen die zich voortplanten door deling

Alle bacteriële zoönosen kan je behandelen met antibiotica

Ziekte van Weil (Leptospirose)

Ziekteverwekker: bacteriën (leptospirosen)

Besmettingsweg: Leven in de nieren en lever en worden verspreid door urine van besmette dieren

Vooral verspreid door ratten en muizen

Besmetting via water waarin urine van een besmet dier aanwezig is

Ziekte van Weil (Leptospirose)

Verschijnselen mens: 

Koorts, rillen

Hoofdpijn

Gewrichts- en spierpijn

Misselijkheid en braken

Ontsteking van de lever en nieren

Bij mensen soms dodelijk

Ziekte van Weil (Leptospirose)

Preventie:

Honden jaarlijks vaccineren

Rattenbestrijding

Alleen zwemmen in zwembad of veilig natuurwater

De ziekte van Weil noemen we ook wel:

1. Salmonellose
2. Leptospirose
3. Bacteriose
4. Botuliose

Botulisme

Ziekteverwekker: bacterie (Clostridium botulinum)

Deze bacterie produceert een zeer sterke en snelwerkende gifstof (toxine)

Besmettingsweg: Besmetting via water waarin de bacterie aanwezig is, besmette grond, aanraken van besmette dieren (kadavers), eten van besmet voedsel (honing!)

Botulisme

Verschijnselen mens:

Misselijkheid en braken

Dubbel/wazig zien, overgevoeligheid voor licht

Moeite met praten

Verlamming spieren, dood door verlamming ademhalings- en hartspieren

Botulisme

Preventie:

Geen dode dieren met blote handen aanraken!

Zwem niet in water waarin dode dieren liggen

Dode dieren melden bij de gemeente

Kinderen onder de 1 jaar geen honing geven

Voedsel voldoende verhitten

Botulisme wordt veroorzaakt door

1. een bacterie
2. een schimmel
3. een virus
4. een parasiet

Tuberculose

Ziekteverwekker: bacterie (Myobacterum tuberculosis)

 

Besmettingsweg: Besmetting vindt meestal plaats in het buitenland door inademen van kleine waterdruppeltjes (hoesten, niezen) of direct contact met besmet materiaal

Tuberculose

Verschijnselen mens:

Langdurig hoesten (langer dan vier weken)

Ernstige vermoeidheid

Koorts en gewichtsverlies

Bloed ophoesten

Soms geen symptomen (symptoomloze drager!)

Onbehandeld vaak de dood

Tuberculose

Preventie:

Goede hygiëne

Geen rauwe melk drinken

Vaccineren bij reizen in het buitenland

Wat is een voorbeeld van een verschijnsel bij een mens met tuberculose?

1. Diarree
2. Verkoudheid
3. Hoofdpijn
4. Hoesten

Salmonellose

Ziekteverwekker: bacterie (Salmonella)

 

Besmettingsweg: Besmetting door opname via de mond

Indirect contact: ontlasting, besmet water, via voedsel (varkensvlees, kippenvlees, eieren, ongewassen groenten)

Dieren zijn vaak symptoomloze dragers!

Salmonellose

Verschijnselen mens:

Darmontsteking

Braken en misselijkheid

Diarree

Koorts en hoofdpijn

Ernstige uitdroging door braken en diarree  

Salmonellose

Preventie:

Groente goed wassen

Voorkom kruisbesmetting (geen groente snijden op snijplank waar rauw vlees gesneden is)

Handen wassen na contact met dieren

Voedsel (vlees en eieren) goed verhitten voor consumptie

Je kunt een besmetting met salmonellose voorkomen door voedsel goed te verhitten

1. Waar
2. Niet waar

Listeriose

Ziekteverwekker: bacterie (Listeria monocytogenes)

Vooral geiten zijn gevoelig voor de bacterie (hersenvlies-ontsteking, uierontsteking, abortus: ‘miskraam’)

Besmettingsweg: door opname via de mond

Indirect contact: eten van besmette voedingsmiddelen (ongewassen rauwe groenten, rauwe melk), contact met ontlasting of dode foetus

Listeriose

Verschijnselen mens:

Griepachtige verschijnselen (koorts, spierpijn, maagdarmklachen)

Bij oude en zeer jonge mensen, mensen met een slechte afweer en zwangere vrouwen soms een hersenbloeding of abortus

Listeriose

Preventie:

Groenten goed wassen

Een goede hygiëne bij contact met dieren

Listeriose kun je krijgen door het drinken van besmet drinkwater

1. Waar
2. Niet waar

Papegaaienziekte

Ziekteverwekker: bacterie (Chlamydia psittaci)

Komt voor bij vogels (papegaaien, parkieten, pluimvee, duiven, eenden, kalkoeken, kanaries)

Besmettingsweg: door indirect contact en direct contact

Inademen van stofdeeltjes van oogvocht, snot of uitwerpselen of direct contact met zieke dieren

Papegaaienziekte

Verschijnselen mens:

Incubatietijd is twee weken, langer is ook mogelijk

Zeer verschillende symptomen

Griepklachten

Longontsteking, hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging

Papegaaienziekte

Preventie:

Zieke vogels behandelen en isoleren

Dragen van PBM

Nat schoonmaken, ventileren (stofdeeltjes voorkomen)

Vogels testen op dragerschap

Ziekte van Lyme

Ziekteverwekker: bacterie (Borrelia burgdoferi)

Besmettingsweg: Wordt overgebracht door teken (1 op de 5 teken is besmet)

Teken worden besmet als zij bloed drinken van een besmet dier. Als hij daarna bij een ander dier of een mens bloed drinken, dragen zij de bacterie over

Ziekte van Lyme

Ziekte van Lyme

Verschijnselen mens:

De teek moet meer dan 24 uur vastzitten voordat besmetting kan optreden

Ringvormige verkleuring van de huid (tot 3 maanden na besmetting), soms treedt deze niet op

Koorts, spier- en gewrichtspijn

Als de ziekte onbehandeld blijft, ontstaan in het hele lichaam ontstekingen (gewrichtsklachten, huidklachten, verlammingsverschijnselen, hartklachten)

Mogelijk fataal, blijvende schade of chronisch lyme

Ziekte van Lyme

Preventie:

In de natuur op paden blijven en dragen van goed sluitende kleding

Controleren van het lichaam nadat je in een natuurgebied bent geweest!

De teek zo snel mogelijk verwijderen

Hoeveel teken dragen de Ziekte van Lyme bij zich?

1. 1 op de 20
2. 1 op de 10
3. 1 op de 5
4. Allemaal

Q-koorts

Ziekteverwekker: bacterie (Coxiella burnetti)

Komt vooral voor bij melkgeiten en melkschapen

Q-koorts is niet van mens op mens overdraagbaar, alleen van dier op mens en dier op dier

Dieren zijn vaak symptoomloze dragers, soms zeer veel doodgeboren lammeren of verwerpen van ongeboren dieren (abortus: ‘miskraam’)

Q-koorts

Besmettingsweg:

Indirect: door inademen van lucht met de bacterie

De bacterie komt in de omgeving tijdens het lammeren of afstoten van ongeboren dieren bij besmette geiten en schapen

Vooral het vruchtwater en de placenta bevatten veel bacteriën

De bacterie komt ook in melk, urine en mest voor

De bacterie kan maanden tot jaren overleven in de omgeving

Q-koorts

Verschijnselen mens:

Griepachtige klachten

Heftige hoofdpijn

Hoge koorts

Longontsteking, droge hoest, pijn op de borst

Hart- of leverontsteking

Vermoeidheid die zeer lang aanhoudt

Q-koorts

Preventie:

Zwangere vrouwen en mensen met een lage weerstand moeten direct contact met melkgeiten en melkschapen vermijden

Drink geen rauwe melk en eet geen rauwe melkproducten

De kans op besmetting is het grootst tijdens de lammerperiode (februari tot mei)

Dieren en mensen uit risicogroepen kunnen gevaccineerd worden tegen Q-koorts

Q-koorts kan leiden tot hart- of leverontsteking

1. Waar
2. Niet waar

Kattenkrabziekte

Ziekteverwekker: bacterie (Bartonella henselae)

22% van de katten zijn symptoomloze dragers en hebben soms grote aantallen levende bacteriën in het bloed

Besmettingsweg :

Direct contact: krab, beet of contact met speeksel van een kat

Katten besmetten elkaar onderling via vlooien (indirect contact)

Kattenkrabziekte

Verschijnselen mens:

Eén of meerdere knobbeltjes van enkele mm op de huid

Blaasjes die later veranderen in korstjes

Na twee weken ontsteking van de lymfeklieren, soms met abces

Soms koorts, hoofdpijn en algemeen ziek

In zeer zeldzame gevallen hersenvliesontsteking, coma en dood

Kattenkrabziekte

Preventie:

Na een beet of krab direct uitwassen en desinfecteren

Vlooien bestrijden bij katten

Mensen met een slechte weerstand kunnen beter niet met katten omgaan

Wat is GEEN manier om als mens kattenkrabziekte op te lopen?

1. Een krab
2. Een beet
3. Via speeksel
4. Via vlooien