2.3 Het bestuur: Athene en Sparta

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Programma:

- Vorige keer

- Leerdoelen

- 2.3 Het bestuur: Athene en Sparta

- Opdrachtje

- Afsluiting

Leerdoelen

Aan het einde van deze paragraaf:

• Kun je de volgende vier bestuursvormen uitleggen: monarchie, aristocratie, tirannie en democratie.
• Weet je wat een schervengericht is.
• Kun je het bestuur van Sparta en van Athene omschrijven.

Alles wat met het besturen van een land of stad te maken heeft noemen we:

1. politiek
2. poleis
3. polis
4. democratie

Politiek

Manieren van stadstaten besturen in het oude Griekenland.

• Monarchie
• Aristocratie
• Tirannie
• Democratie

Politiek in Athene

• Poleis waren in het begin vaak een  monarchie.

• Een erfelijke koning (monarch) heeft de macht.

• Geadviseerd door een raad van ouderlingen (oude wijze mannen).

Maak tekening opdracht

Politiek in Athene

• Griekse poleis hadden onderling vaak oorlog.

• Rijke mannen, die zelf hun uitrusting betaalden.

• In ruil voor het beschermen van hun polis kregen ze inspraak in het bestuur...

Politiek in Athene

• Aristocratie: bestuur door een kleine groep aanzienlijken (rijken).

• Kwamen een paar keer per jaar   samen in een volksvergadering en namen samen beslissingen.

• Geadviseerd door een raad van ouderlingen (oude wijze mannen).

Maak tekening opdracht

Politiek in Athene

• Soms trok één van de aristocraten alle macht naar zich toe.

• Hij wordt dan een tiran: een alleenheerser.

• Zijn bestuur wordt dan een tirannie genoemd.
  

Maak tekening opdracht

De Atheense 

democratie

• In Athene was het volk de baas. 
• Er werd gestemd over belangrijke beslissingen.
• Dat was niet altijd zo geweest...

Het volk beslist

• Verschil tussen arm en rijk groot.

• Arme Atheners hadden het zwaar en er kwamen nieuwe ruzies

• Rond 500 v. Chr. komt Kleisthenes met nieuwe wetten en voert een échte democratie in

Kenmerken van de Atheense democratie

• Atheense vrije mannen met burgerrecht mogen stemmen

• Volksvergadering
  

• Schervengericht

• Onbetaalde baan

Maak tekening opdracht

Democratie?!

• Niet helemaal...
• ...alleen mannelijke burgers (ongeveer 16% van de bevolking) 
• Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.

Filmpje

De polis van de oude Grieken
Leven in de stad

Verschillen met de Nederlandse democratie

• Alle mannen en vrouwen >18 jaar

• Eerste en Tweede Kamer (binnen)

• Verkiezingen (meestal om de 4 jaar)

• Betaalde baan

Sparta

• Twee koningen de baas (monarchie)

Bestuur bestond uit:

•     Volksvergadering

•    Raad van Ouderlingen

•     Dagelijks bestuur

Welk bestuur had de stad Athene uiteindelijk?

1. Keizer
2. Democratie
3. Adel
4. Koning

Een land met een regering van een groep rijken, heet ook wel...

1. aristocratie
2. monarchie
3. democratie
4. tirannie

Wat betekent democratie?

1. Een koning regeert
2. Het volk regeert
3. Een tiran regeert
4. Een kleine groep rijken regeert

Wie mochten meebeslissen in de Atheense democratie?

1. slaven
2. vreemdelingen
3. vrouwen
4. vrije mannen

I. Athene lag in Griekenland, Sparta niet.
II. Athene was een stadstaat, Sparta niet.

1. stelling I is juist, stelling II is onjuist.
2. stelling I is onjuist, stelling II is juist.
3. Stelling I en II zijn allebei juist
4. Stelling I en II zijn allebei onjuist

De naam van de persoon die het vaakst genoemd werd tijdens het schervengericht.....

1. Moest voor tien jaar in de gevangenis
2. Werd meteen vermoord
3. Werd voor tien jaar verbannen uit Athene
4. Mocht nooit meer in Athene komen

Wat is een tirannie?

1. Een regering van een kleine groep aanzienlijken
2. Een regering waarbij het volk beslist
3. Een regering door een vorst, meestal een koning
4. Een regering met een alleenheerser die de macht gegrepen heeft

Wat waren voordelen van de Atheense democratie en wat waren nadelen?

• Denk hier eerst zelf overna in stilte (1 minuut)
  
• Daarna bespreek je met je buurman/vrouw (1 minuut)
• Tot slot bespreken we dit klassikaal
  

Peloponnesische oorlog

• Athene en Sparta wilden allebei de machtigste en sterkste zijn.
• Allebei hadden ze bondgenootschappen, maar Athene probeerde die van Sparta over te laten lopen.
• Sparta viel toen Attika aan, Atheens gebied.
  

Peloponnesische oorlog

431-405 v.C.

• Begin Peloponnesische oorlog. 
• Athene sterk op zee, Sparta sterk op land. 
• Na 30 jaar vechten wonnen de Spartanen.

Zelfstandig werken

Wat?  Nogmaals lezen 2.3, daarna maken van de alle opdrachten.

Hoe? Alleen en in stilte!

Hulp? Je mag aan de docent vragen stellen.

Tijd? Tot het einde van de les.

Klaar?  Steek je hand op, dan kom ik bij je.

Schrijf twee dingen op die je vandaag geleerd hebt.

Leerdoelen

Aan het einde van deze paragraaf:

• Kun je de volgende vier bestuursvormen uitleggen: monarchie, aristocratie, tirannie en democratie.
• Weet je wat een schervengericht is.
• Kun je het bestuur van Sparta en van Athene omschrijven.

https://schooltv.nl/video/de-polis-van-de-oude-grieken-leven-in-de-stad/

https://schooltv.nl/video/de-polis-van-de-oude-grieken-leven-in-de-stad/