Pathologie les 6 - medicatie 22-23

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Pathologie

                       

                         Typen medicatie

                Toedienen medicatie

Check in
Hoeveel verschillende soorten medicatie kun je al noemen?

1. 0-1
2. 2-3
3. 4-5

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kan de student…

• benoemen welke typen medicijnen gebruikt worden.
• uitleggen hoe de medicijnen werken tegen een ziekteverwekker of in het lichaam van een dier.
• uitleggen op welke manieren medicatie toegediend kan worden
• benoemen hoe toedieningsfouten voorkomen kunnen worden
• benoemen welke bijwerkingen op kunnen treden bij gebruik van medicatie

Welke hoofdgroepen medicijnen kun je nu al noemen?

Typen medicijnen

• Antimicrobiële middelen (Antibiotica, Antimycotica,               Anti protozoaire middelen)
• Antivirale middelen en vaccins 
• Anti parasitaire middelen (Anti-ectoparasitica, Antihelmintica)
• Orgaangerichte middelen
  
• Hormonen en pijnstillers

Antimicrobiële middelen - antibiotica

Gebruik hangt af van:

• aanwezige bacterie
• plaats infectie
• diersoort
• wachttijden

Een antibioticum kan breedspectrum of smalspectrum zijn. Wat is het verschil?

1. Breedspectrum: werkt bij veel verschillende diersoorten, smalspectrum: voor 1 diersoort.
2. Breedspectrum: werkt tegen veel verschillende soorten bacteriën, smalspectrum voor 1 of enkele soorten.
3. Breedspectrum: middel is breed (makkelijk) verkrijgbaar, smalspectrum: middel is moeilijk verkrijgbaar/ kostbaar.
4. Breedspectrum: werkt tegen verschillende ziekteverwekkers (bacteriën, schimmels, enz.), smalspectrum werkt voor 1 type ziekteverwekker

Antimicrobiële middelen - antibiotica

• Antibiotica richt zich meestal op afremmen vermeerdering, soms op doden bacterie.
• Restitentie kan ontstaan

Er bestaan ook antimycotica. Tegen welke groep ziekteverwekkers werken deze?

1. Bacteriën
2. Parasieten
3. Schimmels
4. Virussen

Antimicrobiële middelen - antimycotica

• Werken tegen schimmels
• Werken door de aanmaak van de celwand af te remmen
• Doden soms de schimmel

Wat zijn protozoën?

1. Bepaalde soorten virussen
2. Eencellige parasieten
3. Mutaties van een bacteriële stam

Antimicrobiële middelen - anti protozoaire middelen

• Werken tegen protozoën
  
• Zeer soort specifiek
  

Antivirale middelen en vaccins

Mogelijkheden bestrijden virussen beperkt, oa door ontbreken celwand

• Virusremmers: niet voor dieren
  

Interferonen werken tegen virussen, versterken afweer en remmen weefselgroei

• Remmen celdeling van geïnfecteerde cellen
  
• Voor parvo virus varianten bij honden en katten

Anti parasitaire middelen worden vaak toegepast. Met welke redenen denk je?

Anti parasitaire middelen

Veel toegepast, want:

• Gezondheid dier
• Economisch belang
• Overdracht zoönosen

Er zijn anti-ectoparasitica en anti-helmintica. Wat is het verschil tussen deze 2 soorten anti-parasitaire middelen?

Anti parasitaire middelen

Anti-ectoparasitica -> tegen ectoparasieten

• Tegen volwassen parasiet of larven
• Werking na contact/ werking na bloed drinken

Antihelmintica -> tegen inwendige parasieten (wormen)

• Verlamming of doden parasiet
• Breedspectrum en smalspectrum

Orgaangerichte middelen

Geen infectieuze oorzaak

• Bestrijdt meestal niet oorzaak, maar afname symptomen
• Huidmedicatie: desinfecterende middelen en antihistaminica
• Hart- en niermedicatie: bloeddrukverlagers, bètablokkers en diuretica
• Spijsvertering: laxeermiddelen en elektrolytenoplossingen

• Voor welke aandoeningen en wat is de werking?

Orgaangerichte middelen

Huidmedicatie: 

• desinfecterende middelen: infectie voorkomen
• antihistaminica: overgevoeligheidsreacties -> allergie

Hart- en niermedicatie: 

• bloeddrukverlagers:  verwijden bloedvaten en verbeteren doorbloeding. Hoge bloeddruk ook schadelijk voor nieren!
• bètablokkers: blokkeren bètareceptoren: verlagen hartfrequentie -> hart kan zich beter vullen en effectiever pompen.
• diuretica: vochtafdrijvers. Verminderen hoeveelheid vastgehouden vocht, verlagen bloeddruk. Niet geven bij nierproblemen -> drijven teveel vocht af

• Voor welke aandoeningen en wat is de werking?

Orgaangerichte middelen

Spijsvertering: 

• laxeermiddelen: verhogen passagesnelheid darm. Bij verstopping of om ontlasting uit darm te krijgen, bv voor een operatie.
• elektrolytenoplossingen: rehydratie bij bv diarree (of uitdroging). Wordt door zoutoplossing sneller in het lichaam opgenomen, vult vocht tekort dus sneller aan dan alleen water.

Er is ook medicatie die invloed heeft op de werking van hormonen in het lichaam. Hoe werken deze medicijnen in het lichaam van het dier?

1. Middelen die de werking van een hormoon overnemen
2. Middelen die de werking van een hormoon tegenwerken
3. Zowel A als B is goed
4. Middelen die de productie van een hormoon stimuleren of juist afremmen

Hormonen en pijnstillers

Hormonen:

• Middelen die een werking hebben die lijkt op die van een natuurlijk hormoon of juist tegengesteld werken.
  

Bijvoorbeeld:

• Schildklierhormonen
  
• Corticosteroïden
  
• Vrouwelijke hormonen
  
• Mannelijke hormonen
  
• Anabole steroïden
  

Hormonen en pijnstillers

Schildklierhormonen:

• bij een te traag of te snel werkende schildklier.

Corticosteroïden:

• bijnierschors: remmen ontstekingen of allergische reactie (bv jeuk). Ernstige bijwerkingen bij langdurig gebruik (bv prednisolon)

Hormonen en pijnstillers

Vrouwelijke hormonen:

• anticonceptie
• oestrogenen: bij urine incontinentie
• oxytocine: wee opwekkend, melkgift verhogend
• bij allergische huidaandoeningen/ jeuk
• remmen van andere vrouwelijke geslachtshormonen (bv om melkkliertumor af te remmen)

Mannelijke hormonen:

• verlagen vruchtbaarheid (implantaat)
• behandelen prostaatproblemen

Anabole steroïden vallen ook onder een hormonale behandeling. Welke functie kunnen zij in het lichaam hebben?

1. Versterken van de spieropbouw
2. Het dier krijgt een steviger (en gezonder) uiterlijk
3. Ze zorgen ervoor dat het dier meer kracht heeft met minder spiermassa
4. Het dier wordt alerter en feller in zijn reacties

Hormonen en pijnstillers

Pijnstillers:

• Analgetica
  
• Opioïde analgetica en non-opioïde analgetica
  
• Opioïde analgetica: werken op centraal zenuwstelsel -> minder pijnbeleving
  
• Non-opioïde analgetica: werken in lichaam -> remmen rechtstreeks pijn
  

Welke toedieningswijzen van medicatie kun je noemen?

Toedienen diergeneesmiddelen

Lokale of systemische toediening

• Lokaal: middel direct op te behandelen plaats
• Systemisch: middel wordt in lichaam opgenomen en door hele lichaam verspreid.

Toedienen diergeneesmiddelen

Lokale toediening

• Meestal geen of weinig bijwerkingen
• Makkelijk te doseren
• Makkelijk toe te passen (niet aflikken door dier!)
• Voorbeelden?

Welke voorbeelden van lokale toediening kun je noemen?

Toedienen diergeneesmiddelen

Systemische toediening

• Nauwkeurig te doseren
  
• Vaak lastiger toe te passen -> stress bij dier door hanteren/ fixeren
• Voorbeelden?

Welke voorbeelden van systemische toediening kun je noemen?

Toedienen diergeneesmiddelen

• Oraal (tablet, bolus, pil, poeder, pasta, vloeibaar)
  
• Rectaal
  
• Via luchtwegen
  
• Parenteraal (via injectie, pas maat naald en spuit aan, alle lucht uit spuit, hygiënisch werken)

Toedienen diergeneesmiddelen

Parenterale toediening:

• Subcutaan: onderhuids
• Intramusculair: in de spier
• Intraveneus: in de ader
• Intraperitaneaal: in de buikholte
• Intradermaal: in de huid
• Intra-articulair: in gewrichtsholte
• Epiduraal: in ruimte rond ruggenmerg
• Intracardinaal: in het hart
• Intraceberaal: in de hersenen

• Intrathoracaal: in de borstholte
  

Waardoor wordt de keuze voor toedieningsvorm gemaakt bij het geven van medicatie?

Toedienen diergeneesmiddelen

• Soort aandoening
• Toestand patiënt
• Beschikbare geschikte medicatie
• Behandeling moet praktisch en haalbaar zijn

• Met welke omstandigheden moet er in een dierentuin rekening gehouden worden?

Wat zijn volgens jou de meest gemaakte fouten bij het toedienen van diergeneesmiddelen?

Toedienen diergeneesmiddelen

Meest gemaakte fouten?

• Verkeerde medicijn
  
• Te hoge of te lage dosering, risico’s?
  

Bijwerkingen:

• Ongevaarlijk tot levensgevaarlijk
  
• Sommige diersoorten gevoeliger voor bepaalde medicatie dan anderen (ivermectine bij schildpadden, antibiotica bij herbivoren)
  
• Soms ontstekingen op injectieplaats door reactie op injectiestof.
  

Casussen

• Je ontvangt van de docent verschillende casussen.
• Overleg samen met een klasgenoot wat volgens jullie de beste manier van toedienen van medicatie zal zijn.
• En wat wordt jullie plan B, mocht het eerste idee niet lukken?

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kan de student…

• benoemen welke typen medicijnen gebruikt worden.
• uitleggen hoe de medicijnen werken tegen een ziekteverwekker of in het lichaam van een dier.
• uitleggen op welke manieren medicatie toegediend kan worden
• benoemen hoe toedieningsfouten voorkomen kunnen worden
• benoemen welke bijwerkingen op kunnen treden bij gebruik van medicatie

Check out I: Welke hoofdgroepen medicijnen kun je nog noemen?

Check out II: Welke toedieningsmethode heeft jouw voorkeur en waarom?