Astma, COPD en COVID-19

• Afp
• MBO
• Studiejaar 1

VAFAT

Ziekten van het ademhalingsstelsel

COPD

CF

Leerdoelen 

Hoofdleerdoel:

De student heeft gespecialiseerde kennis van ziekten van het ademhalingsstelsel

Subleerdoelen:

• De student kan in eigen woorden uitleggen aan een zorgvrager en collega wat de oorzaken, gevolgen, symptomen en behandelingen zijn van COPD en CF
• De student kan een zorgvrager met COPD en CF en/of vanuit een casus de complicaties die kunnen optreden signaleren en bedenken welke medische acties daarop moeten volgen.
• De student kan zelf een casus schrijven en analyseren over een zorgvrager met COPD en CF.
• De student kan vanuit de praktijk een casus beschrijven en analyseren van een zorgvrager met een aandoening van het ademhalingsstelsel die niet in de bovenstaande leerdoelen staan.

Vragen over het ademhalingsstelsel? 

Anatomie

https://create.kahoot.it/share/ademhalingsstelsel/36f08f79-fc84-4816-9bad-ce617fbeda68

Inleiding

Bij ziekten van het ademhalingsstelsel is benauwdheid het meest voorkomende symptoom, zowel bij jonge als bij oudere zorgvragers. Benauwdheid kan angst met zich meebrengen. Daarom is het belangrijk dat je als verzorgende rustig blijft en vooral bij de zorgvrager blijft.

Astma is een blijvende ontsteking van de longen die ontstaat doordat de longen geprikkeld worden door allerlei stoffen. Mensen met astma zijn vaak allergisch voor verschillende stoffen.

COPD staat voor chronic obstructive pulmonary disease, in het Nederlands: chronische, belemmerende longziekte. Roken is de belangrijkste oorzaak van COPD.

COVID-19 (veroorzaakt door het coronavirus) kan leiden tot longproblemen in verschillende gradaties, van lichte benauwdheid tot respiratoire insufficiëntie (ademhalingsfalen)

Bronchiën

De binnenbekleding van de bronchiën bestaat uit slijmvlies, het trilhaarepitheel.

Bij irritatie van de luchtwegen reageert het slijmvlies door meer, vaak ook dikker en taaier slijm te produceren. Dit teveel aan slijm irriteert en zorgt voor een hoestprikkel. 

Astma

Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen. De aandoening verloopt vaak onvoorspelbaar. 

- In aanvallen (toenemende slijm)

- Piepende uitademing

- Benauwdheid

Astma

In Nederland zijn er bijna 600.000 mensen met astma. Er zijn meer vrouwen dan mannen met de ziekte. Van deze groep mensen zijn er ongeveer 120.000 kinderen. De verwachting is dat het aantal mensen met astma in de komende jaren verder zal stijgen.

Astma - pathologie 

Astma

longen reageren op prikkels (rook, allergene, stof) 

   > zwelling en slijm 

      > spiertjes om luchtwegen trekken samen 

COPD

COPD is de verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem.

- verloopt in verschillende stadia

- verschillende symptomen (benauwdheid, hoesten, vermoeidheid, krachtsvermindering)

GOLD stadium 

Chronische bronchitis 

• Van chronische bronchitis spreekt men als de zorgvrager langere perioden achtereen klachten heeft: minstens dagelijks gedurende drie maanden.
• Bij chronische bronchitis zijn de vertakkingen van de luchtpijp (de bronchiën) blijvend ontstoken. 

Chronische bronchitis:

• Blijvende ontsteking van de bronchiën
• Dit ontstaat door irritatie van de luchtwegen
• Ontstekingsreactie, beschadiging trilhaarepitheel, verhoogde slijmproductie
• Veel hoesten door toename sputum
• Sputum kan makkelijk bronchustakjes afsluiten -> bacteriën kunnen vermenigvuldigen met kans op bronchopneumie/longontsteking
  

Longemfyseem

• Roken is de meest bekende oorzaak van longemfyseem
• De longblaasjes zijn veel te groot en slap geworden. Ze zijn zo slap dat bij uitademen de lucht er niet uit kan
• voortdurend benauwd
• Longemfyseem kan niet verholpen worden. De zorgvrager zal steeds benauwder worden en op een gegeven moment met zuurstof worden behandeld.

Longemfyseem:

Oorzaken

• Roken meest bekende oorzaak
  
• gevolg van bv jarenlange chronische bronchitis
  
• blootstelling aan chemische dampen (bv asbest)
  

Longblaasjes zijn beschadigd, elasticiteit is verminderd en deel van de tussenschotjes is kapot gegaan (afname oppervlak gasuitwisseling)

Daardoor kan bij uitademen de lucht er niet goed uit  --> obstructie van de ademhaling

Continu benauwd, uitwisseling O2 en CO2 verminderd

Zorgvrager krijgt te weinig lucht, probeert bij inspanning de adembewegingen effectiever te maken d.m.v. gebruik van hulpademhalingsspieren     (aandeel normaal 5%, bij COPD tot 40%)

Inspiratiestand thorax (star en tonvormig)

Klachten nemen steeds verder toe

COPD is een verzamelnaam voor:

1. Chronische bronchitis, Longemfyseem en Astma
2. Chronische bronchitis en Longemfyseem
3. Chronische bronchitis en Astma
4. Longemfyseem en Astma

Bronchitis is een ontsteking van de grotere luchtwegen

1. Waar
2. Niet waar

Wat gebeurt er met de longblaasjes bij emfyseem?

1. ze gaan zich ongeremd delen
2. ze worden meer elastisch waardoor ze dichtklappen
3. hun elasticiteit neemt af en ze gaan kapot
4. er gebeurt niets met de longblaasjes bij emfyseem

Bij COPD is er een beperking in de luchtstroom in de longen, deze beperking is niet (volledig) op te lossen (irreversibel)

1. Waar
2. Niet waar

COPD

Astma

COPD

Astma

alle leeftijd

latere leeftijd (>40 jaar) 

oorzaak: overgevoelig voor prikkeling van de longen 

oorzaak: beschadiging van longblaasjes

patient kan er overheen groeien. 

kan nooit meer beter worden. 

altijd klachten, die door prikkeling kunnen verergeren. 

typisch: alleen klachten bij prikkeling

onderzoek

1. Beluisteren van de longen
2. Thoraxfoto
3. Longfunctie onderzoek

Behandeling COPD - onderhoudsbehandeling

Niet medicamenteus

- stoppen met roken !!!!!! 

- gezond eten, gezond gewicht > eventueel dieetist

- voldoende bewegen

- educatie aan patient, oa over wat het ziektebeeld is, en wat exacerbaties kan uitlokken (voorkomen infecties bijv) 

- influenzavaccinatie

- ademhalingsoefeningen (via gespecialiseerde 

fysiotherapeut) 

Medicamenteus

- luchtwegverwijders (kort of langwerkend)

- inhalatiecorticosteroiden

- orale corticosteroïden/  antibiotica. /slijmverdunners

Behandeling exacerbatie COPD

- algemene regels acute zorg bij benauwdheid

  patient in goede houding zetten

  rust creeren en ventilatie ruimte

Zuurstof therapie. Let op de CO2 intoxicatie 

Verder: 

inhalatiemedicatie kortwerkend en sneller geven als het niet lukt of hogere dosering. 

eventueel andere vorm: bijvoorbeeld vernevelen. 

sneller corticosteroïden geven, soms ook IV/IM (stootkuur) 

sneller overgaan op antibiotica behandeling 

Addertje onder het gras: hartfalen als reactie op de exacerbatie. 

vragen/opmerkingen COPD? 

Iemand bekend met COPD revalidatie die nog iets wil aanvullen? 

Longschade na COVID-19

In het gebied waar corona zich heeft plaatsgevonden ontstaat een ontstekingsreactie. 

Het slijmvlies en de longblaasjes verdikken -> moeilijker zuurstof opnemen

Er komt door onderzoek steeds meer zicht op de complicaties van COVID-19 op de lange termijn: vermoeidheid, kortademigheid, druk op de borst, hoofdpijn, spierpijn. Bijna drie maanden na de eerste symptomen van het virus heeft een groot deel van de coronapatiënten deze klachten nog steeds.

Cystic Fybrosis (CF)

Cystic Fibrosis

Of in Nl: cystische fibrose 

in de volksmond: taaislijmziekte 

voorkomen: 

oorzaak: 

Resultaat: 

Symptomen: 

behandeling: 

Levensverwachting: 

• 1550 mensen in nl. 25 kinderen/jaar
• CF gen, van beide ouders heeft een foutje. Dit veroorzaak een fout in een zoutkanaal
• overal in je lichaam werkt dit kanaal niet goed > slijm te taai. 
• luchtwegproblemen > tot aan insufficientie toe. 
• verminderde voedselvertering > vermindere groei en buikpijnklachten
• verminderde vruchtbaarheid. 
• Geen genezing, wel klachten bestrijding met medicijnen. voeding en bewegen zijn ook 2 pijlers van behandeling. Soms ook longtransplantatie nodig. 
• gemiddeld: 45-50 jaar. 
  

CF is een erfelijke en ongeneeslijke ziekte met een gemiddelde levensverwachting van 45-50 jaar.

1. Waar
2. Niet waar

Wat zijn de klachten bij CF?

1. Luchtwegklachten zoals veel hoesten, slijm ophoesten, infecties van de luchtwegen
2. Groeiachterstand door o.a. minder goed werkende voedselvertering en buikpijn
3. Verminderde vruchtbaarheid (met name bij de mannen met CF)
4. Klachten in het hele lijf komen voor doordat CFTR in veel organen en plekken van het lichaam zit.

Vragen?

vragen of cystische fibrose? 

of misschien aanvullingen? 

Medisch rekenen

Belangrijk om te onthouden

• Totaal aantal liter zuurstof uitrekenen: 

Cilinderinhoud ( = aantal liter cilinder)  x druk in de cilinder ( bar)

• Hoeveel uur op voorraad:

Totaal liter zuurstof : toe te dienen liters= aantal minuten

• Aantal minuten omrekenen naar aantal uur 

Einde

Opdracht volgt volgende week