Basis practicum

• Techniek
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Basis practicum

Lesdoel

1. Weten wat een enkelpolige schakeling is.

2. Weten wat een wisselschakeling is.

3. Een schakeling bouwen en testen in de praktijk.

4. Het kunnen lezen van een schakelschema

Waarom schema’s gebruiken?

Stel je hebt een lamp en een schakelaar. Je kunt dat tekenen zoals het er in het echt uitziet. Maar een elektricien moet snel snappen hoe iets werkt. Daarom gebruiken we symbolen en schema’s.

Enkelpolige schakeling

Een enkelpolige schakeling is de meest eenvoudige:

• Je hebt één of meerdere lampen en maar één schakelaar.
• De schakelaar wordt in de fasedraad (bruin) gezet.
• Staat de schakelaar uit (open) → de stroomkring is onderbroken → lamp brandt niet.
• Staat de schakelaar aan (gesloten) → de kring is compleet → stroom loopt → lamp brandt.

1

2

3

4

Wat gebeurt er als de schakelaar open staat?

1. Lamp brandt
2. Lamp brandt niet
3. Lamp knippert

Wisselschakeling

Een wisselschakeling gebruik je als je één lamp vanaf twee plekken wilt bedienen. Denk aan de lamp in de gang of trapopgang:

• Boven een schakelaar en beneden een schakelaar.
• In plaats van één schakelaar gebruik je twee wisselschakelaars.
• Tussen deze schakelaars lopen twee extra draden (de schakeldraden).

1

2

3

4

5

6

Werking wisselschakeling

1. Wisselschakelaar A staat in stand 1 → de stroom loopt via draad X naar schakelaar B.
2. Als schakelaar B in dezelfde stand staat, is de kring gesloten → lamp brandt.
3. Zet je schakelaar B om, dan wordt de verbinding verbroken en gaat de lamp uit.
4. Zet je schakelaar A weer om, dan wordt de kring weer gesloten → lamp brandt.

Zo kun je dus de lamp aan of uit doen, ongeacht bij welke schakelaar je staat.

Waar gebruik je een wisselschakeling voor?

1. Om twee lampen tegelijk te bedienen
2. Om een lamp te dimmen
3. Om één lamp vanaf twee plaatsen te bedienen

Symbolen

1. Symbool enkelpolige schakelaar
2. Symbool wisselschakelaar
3. Symbool lamp
4. Symbool voeding

                   1.                                     2.                                     3.                              4.       

Lamp

Batterij

Enkelpolige

schakelaar

Wisselschakelaar