HC 5: begroting, GLB, vreemdelingen-/migratie, Milieu & klimaat en handel & ontwikkeling

• economie
• HBO
• Studiejaar 1

Europese integratie

Roberto Alvarez

Agenda

• Geschiedenis van de EU-begroting 
• Het GLB
• Begroting van de EU: verdieping
• Het vreemdelingen-/migratievraagstuk 
  
• Klimaataanpak
• Handel & ontwikkelingsvraagstuk

Leerdoelen

HC 5 deel 1

HC 5 deel 2

Geschiedenis van de EU-begroting

Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB)

GLB: verdieping

• GLB: context
• Geschiedenis van het GLB
• kritiekpunten
• Hervormingen
• GLB: actueel
• GLB: toekomst

Het GLB

"Landbouw is een belangrijk onderwerp voor de EU: bijna 40% van de begroting van de Europese Unie wordt eraan besteed. Binnen het landbouwbeleid moeten boeren rekening houden met verschillende belangen, zoals de voedselveiligheid, het behoud van het platteland, milieu, de leefomstandigheden van dieren en eerlijke handel met landen buiten de EU. 

Het huidige landbouwbeleid richt zich op inkomenssteun voor boeren, marktregulering en plattelandsontwikkeling."

verdeling GLB uitgaven 2018

GLB t.o.v. totale EU uitgaven

Geschiedenis GLB

Link RLI mei 2019

Start GLB 1962

• 6 landen van de EEG wilden gemeenschappelijke markt vormen voor landbouwproducten als graan, varkensvlees, eieren, gevogelte-vlees, fruit, groente en wijn. 
• Dit betekende afstemming van de verschillende ondersteuningsmaatregelen van de verschillende landen 
  

Gedachten/beweegredenen GLB

Eerst:  

•  Zelfvoorzienend Europa qua voedsel (nooit meer  honger) 
•  Bevorderen innovatie/efficiëntie 
•  Inkomenszekerheid landbouwers 
•  Stabiele landbouwmarkten (geen fluctuaties in prijzen)
•  Redelijke voedselprijzen voor consumenten  

  Ook: 

•  Economische motor (handel/export) 

Verdrag van Rome (1957) als basis. Toenmalige Nederlandse commissaris Sicco Mansholt ontwikkelde het GLB.

Hoe werden die doelen nagestreefd?

Interventieprijzen 

• Producten werden verkocht tegen een minimumprijs (opkopen overschotten door EEG)  

• Invoerheffingen voor producten van buiten de EU, zodat daarvoor ook de minimumprijs gold. 
  

Exportsubsidies 

Hoe werden die doelen nagestreefd? (vervolg)

Ook: veel investeringen in innovatie gericht op productieverhoging 

 1900 → 2500 liter melk per koe per jaar 

1950 → 3980 liter melk per koe per jaar 

2012 → 5100 liter melk per koe per jaar 

2016 → 8000 liter melk per koe per jaar

6 kritiekpunten

• Hoge kosten van beleid
• Hoge prijzen voor consumenten 
• Hoge productiviteit leidde tot schade aan het milieu
  

• Overproductie →  melkplassen, boterbergen…, producten verwerkt tot veevoer 
  

• Dumping van overschotten op wereldmarkt 
  

• Spanning met handelspartners buiten de EU (V.S.) 

Vanaf jaren '70 stijgt de productie massaal 

(meer productie = meer ontvangen) + 

prijsgarantie ((niet gekoppeld aan een maximale productie)

Melkplas

Link video

Hervorming landbouwbeleid jaren '80 

• Instellen productiequota 
• Minimumprijzen verlagen indien bepaald productievolume werd bereikt.   

Praktijk:

• 1984: melkquotum (+superheffing) => beperking overproductie en exportsubsidies 
  

Interessant achtergrondartikel

1992: MacSharry hervormingen ( =ontkoppeling steun van productiehoeveelheid)

Afbouw prijssteun en meer rechtstreekse subsidies, later inkomenssteun (per ha) 

• ontkoppeling van steun van het  productievolume 

Terugdringen overproductie door braaklegging te verplichten als voorwaarde voor inkomenssteun 

Dit hing samen met druk vanuit de VS, begrotingsproblemen en later ook met de toetreding van Oost-Europese landen. (onder druk van de VS in de WTO-onderhandelingen over vrijhandel, maar ook om begrotingstechnische redenen)

Terugdringen overproductie door braaklegging

Nu: het GLB staat onder druk

“Het aandeel van de landbouwuitgaven in de EU-begroting is sterk gedaald, van bijna 70% in de jaren 70 tot zo'n 36% in 2018. Dit is zowel een gevolg van de uitbreiding van de taken van de EU als van kostenbesparende hervormingen. Sinds 2004 zijn er bijvoorbeeld 13 nieuwe EU-landen bijgekomen, zonder dat de landbouwuitgaven zijn gestegen.” 

• Vooral inkomenssteun (70% van EU-uitgaven aan landbouwbeleid) en ook nog prijsondersteuning (10%) → houdbaar?!
• Fondsen voor plattelandsontwikkeling → multifunctionaliteit van landbouw  (natuurbeheer)
• Cross-compliance: koppelen inkomenssteun aan eisen op het gebied van milieu, voedselveiligheid, dierenwelzijn 
  
• Melkquotum in 2015 afgeschaft

De toekomst van het landbouwbeleid

Discussie over het landbouwbeleid na 2020 losgebarsten: 

• De EC heeft voorgesteld om de begroting van het GLB voor de periode 2021-2027 met ongeveer 5% te verlagen. 
• In het voorstel wordt de directe inkomenssteun aan boeren verlaagd naar 265 miljard euro (ten opzichte van 308 miljard euro in de begrotingsperiode 2014-2020) →  gedeeltelijk door de Brexit. 
• Daarnaast wordt de inkomenssteun teruggeschroefd tot maximaal €100.000 per bedrijf, zodat naar verhouding kleinere bedrijven en jonge boeren meer gaan profiteren en de verdeling van het geld eerlijker wordt, aldus EU-landbouwcommissaris Phil Hogan. 

Bij de voorstellen werd ook aandacht besteed aan het hervormen van de invulling van het GLB:

• Hoewel de EC toezicht blijft houden, krijgen de lidstaten bijvoorbeeld meer flexibiliteit om zelf keuzes te maken bij de uitvoering van het GLB. 
• Daarnaast moet er na 2020 extra aandacht komen voor de integratie van het GLB met andere beleidsterreinen, zoals handel, migratie en duurzame ontwikkeling. 

Op het gebied van marktregulering kwamen de Raad en het EP eind 2018 overeen dat kleinere bedrijven extra bescherming krijgen tegen de grote marktpartijen zoals supermarktketens of grote productiebedrijven. Contracten en opdrachten mogen niet op het laatste moment worden ingetrokken, en leveringsvoorwaarden mogen niet eenzijdig worden aangepast. 

De toekomst van het landbouwbeleid

Discussie over het landbouwbeleid na 2020 losgebarsten: 

• De EC heeft voorgesteld om de begroting van het GLB voor de periode 2021-2027 met ongeveer 5% te verlagen. 
• In het voorstel wordt de directe inkomenssteun aan boeren verlaagd naar 265 miljard euro (ten opzichte van 308 miljard euro in de begrotingsperiode 2014-2020) →  gedeeltelijk door de Brexit. 
• Daarnaast wordt de inkomenssteun teruggeschroefd tot maximaal €100.000 per bedrijf, zodat naar verhouding kleinere bedrijven en jonge boeren meer gaan profiteren en de verdeling van het geld eerlijker wordt, aldus EU-landbouwcommissaris Phil Hogan. 

Bij de voorstellen werd ook aandacht besteed aan het hervormen van de invulling van het GLB:

• Hoewel de EC toezicht blijft houden, krijgen de lidstaten bijvoorbeeld meer flexibiliteit om zelf keuzes te maken bij de uitvoering van het GLB. 
• Daarnaast moet er na 2020 extra aandacht komen voor de integratie van het GLB met andere beleidsterreinen, zoals handel, migratie en duurzame ontwikkeling. 

Op het gebied van marktregulering kwamen de Raad en het EP eind 2018 overeen dat kleinere bedrijven extra bescherming krijgen tegen de grote marktpartijen zoals supermarktketens of grote productiebedrijven. Contracten en opdrachten mogen niet op het laatste moment worden ingetrokken, en leveringsvoorwaarden mogen niet eenzijdig worden aangepast. 

Begroting van de EU

Begroting van de EU: verdieping

• Wie stelt het op?
  
• Begrotingsprocedure
• Inkomsten
• Uitgaven

Achtergrondinformatie

link

Wie stelt de begroting op?

• De Commissie, de Raad (van ministers) en het Parlement gezamenlijk.
• De Commissie dient een ontwerp in en legt dat voor aan de Raad en het Parlement. Optie tot wijzigen/een compromis voorstellen.
• In de begroting staan de bedragen die vooraf overeenkomen zijn, in een plan dat het meerjarig financieel kader heet. Daarmee plant de EU haar uitgaven een paar jaar vooruit. Het huidige kader loopt van 2014 tot 2020. Nu wordt het MFK voor 2021-2027 gemaakt.

Goedkeuringsprocedure

Hoe wordt het uitgegeven?

• Europese Commissie (18%)
• Gezamenlijke coördinatie (74%)
• Indirecte coördinatie (8%)

Begrotingsregels & handhaving

• Begrotingsregels: stabiliteits- en groeipact
• Schending van de begrotingsregels
• Handhaving

Stabiliteits- en groeipact (1977) (link)

• Het begrotingstekort mag niet boven de 3% van het BBP komen
  

• De staatsschuld mag niet meer dan 60% van het BBP bedragen
  

Geschiedenis:

Landen wijken al snel af. Stabiliteits- en groeipact wordt niet nageleefd. Landen hebben verschillende beleidsuitgangspunten. Frankrijk en andere zuidelijke landen meer de solidariteit, Duitsland, NL de soliditeit. Maar NL kwam zelf ook in de problemen.

Stabiliteits-en groeipact (1977) waarom?!

1. Voorkomen inflatie
   
2. Voorkomen te hoge rentestand
   
3. Voorkomen dat landen failliet (dreigen te) gaan
   

Het groei- en stabiliteitspact had ervoor moeten zorgen dat de economische ontwikkeling van de EMU-landen niet teveel uit elkaar zou gaan lopen. Want juist dit uit elkaar lopen (divergeren) maakte het in het verleden noodzakelijk om de munt van de zwakkere landen te devalueren, om grote problemen zoals massale werkloosheid te voorkomen. Zonder devaluatiemogelijkheid ontbreekt het enige redmiddel in zo’n situatie. Het vormen van een muntunie vereist dus dat de landen een gelijke economische structurele ontwikkeling kennen.

113 miljard aan begrotingsboetes voor schending Stabiliteitspact nooit geïnd (NRC 28-5-2016)

Toegestaan?!

Vaak toegestaan vanwege crisis, 

maar ook vanwege vermijden conflicten

Begrotingstekort bestrijden

1. kan leiden tot inflatie.
2. kan vertrouwen in de euro ondermijnen als er te grote schulden ontstaan. 

Handhaving: wie controleert er?

• Europese Commissie
• Europese Rekenkamer
• Raad van Ministers
• Europees Parlement 

(goedkeuring jaarverslag

= kwijting verlenen aan EC)

Handhaving: de Rekenkamer

Zij onderzoekt de inkomsten en uitgaven van de EU zodat                                fraude, verspilling en wanbeheer kunnen worden bestreden.  

 Twee insteken: 

• Kijken naar onrechtmatigheden (o.a. fraude) 
• Kijken naar doelmatigheid (= met minder hetzelfde bereiken, of met hetzelfde méér bereiken) 

Maximum foutenmarge = 2% van de uitgaven

Video: De Europese Rekenkamer: hoedster van de EU-financiën

video

Thuis kijken, mogelijke vragen tijdens het volgende college

Fraude

artikel

Bereikte doelen 2014-2020 & uitdagingen

Verschuiving van aandachtsvelden

• Aandeel GLB ↓
• Aandeel nieuwe en versterke prioriteiten ↑

Bijv: klimaat, digitalisering, innovatie

Herstelplan voor Europa: MFK + NextGeneration EU

MFK:

• €1.074 miljard

NGEU:

• €750 miljard
• Ook bekend als

'Europees herstelfonds'

• vooral voor 21-23

Bron (KLIK)

Infographic

bron (KLIK)

Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 (MFK) en NGEU

Grootste uitgavenposten

1. Samenhang, veerkracht en waarden (30%)

O.a. ondersteunen van werkgelegenheid voor 

jongeren, bijscholing en omscholing 

van werknemers en armoedebestrijding.

2. Natuurlijke hulpbronnen en milieu (30%)

GLB, waaronder investeren in duurzame landbouw en maritieme sectoren, naast klimaatactie, milieubescherming, voedselzekerheid en plattelandsontwikkeling

3. Single Market, Innovation and Digital (10%)

onderzoek en innovatie, digitale transformatie, strategische infrastructuur en de eengemaakte markt (= interne markt) Bron (KLIK)

Bron (KLIK)

EU budget voor 2021

Bron (KLIK)

Commitments versus Payments

"Commitments" zijn de juridische minimale verplichting tot betaling die vastgeld zijn in contracten.

"Payments" zijn de bedragen die de EU verwacht uit te gaan geven in een bepaald jaar. 

Bron (KLIK)

Inkomstenbronnen EU

1. Importheffingen op producten van buiten de EU
2. % van de BTW-inkomsten van de lidstaten
3. Nationale bijdrage op basis van het BNI
4. Bijdrage aan niet-recyclebare plastic afval (NIEUW sinds 2021) 

Bron (KLIK)

Europees Parlement krijgt nieuwe bevoegdheden t.a.v. inkomsten (klik)

mogelijke nieuwe inkomstenbronnen

bron (KLIK)

Begrotingsprocedure

Link

Netto betalers/ontvangers

Kortingen?!

VK en NL bedongen kortingen.

2013

2018

Begroting: subsidies NL

Europese subsidie per gemeente

Vreemdelingen-/migratiebeleid

Integrale aanpak migratie (Rijksoverheid, 2018)

Vreemdelingen-/migratiebeleid

Europees migratiebeleid muurvast: ‘EU-leiders vechten elkaar de tent uit’ (16-05-2019, NOS)

Vreemdelingen-/migratiebeleid (vervolg)

'Nu Europa heeft gefaald, zijn vluchtelingen aan hun lot overgelaten'(05-05-2019, Vrij Nederland)

De EU-Turkije deal

Op 19 maart 2016 sloot de Europese Unie een vluchtelingendeal met Turkije. Die deal is een belangrijk onderdeel van de Europese aanpak van de vluchtelingencrisis, omdat veel vluchtelingen via Turkije naar de EU komen. 

Afgesproken is dat Turkije meer migranten opvangt en haar grenzen beter moet bewaken. In ruil daarvoor ontvangt het land extra financiële steun van de Europese Unie en er zijn afspraken gemaakt over afschaffing van de visumplicht voor Turken die naar de EU reizen. 

Over de Turkije-deal bestaat veel discussie. 

Ook leidt de uitvoering ervan tot de nodige problemen. Ondanks de controverse werd de deal in 2018 verlengd tot 2020.

Voortgang vluchtelingendeal

• Een grote meerderheid van EP-leden uitte zijn zorgen over het akkoord met Turkije. 
• Ook diverse hulporganisaties leverden felle kritiek op de vluchtelingendeal. 
• Zij stellen dat Turkije niet voldoende doet om de mensenrechten van vluchtelingen te beschermen.

De problemen met de 'relocatie' van vluchtelingen bleven in 2017 bestaan. Zo weigerden Polen, Hongarije en Tsjechië om vluchtelingen over te nemen van Turkije, Griekenland en Italië. Ook andere Europese landen, waaronder Nederland, hebben minder vluchtelingen overgenomen dan het afgesproken aantal. Doordat er uiteindelijk minder vluchtelingen dan vooraf gedacht in aanmerking komen voor overplaatsing, hoeven landen niet vast te houden aan de vooraf vastgestelde, absolute getallen.

Europese migratiepact 

• 2020 opgesteld (document)
• Sneller mensen melden
• Meer solidariteit tussen verschillende EU-lidstaten
• Kansloze asielzoekers sneller  terugsturen

Verdeelde reacties (bron)

Milieu & klimaat

Wat doet de EU t.a.v. milieubeleid(=klimaataanpak)? 

Klimaataanpak: European Green Deal

test

t

est

e

s

d

s

dfsd

fsdf

European Green Deal

Doelen (In 2050 zal de EU klimaatneutraal):

• hulpbronnen efficiënter gebruiken → overschakelen op schone, circulaire economie
  
• biodiversiteit herstellen +vervuiling terugdringen

Programmaboek

Link

EGD: uitleg met tijdlijn

Link

test

t

est

e

s

d

s

dfsd

fsdf

Hoe moeten de economische sectoren gaan meewerken?

1. Investeren in milieuvriendelijke technologie 
2. Bedrijven helpen te innoveren
   
3. Zorgen voor schonere, goedkopere en gezondere vormen van particulier en openbaar vervoer
   
4. Energiesector koolstofvrij maken
   
5. Zorgen voor een grotere energie-efficiëntie van gebouwen
   
6. Samenwerken met internationale partners om de mondiale milieunormen te verbeteren

test

t

est

e

s

d

s

dfsd

fsdf

01:16

(1/8) Waarom is het belangrijk dat de scheepvaart strengere regels krijgt?(meerdere antwoorden zijn juist)

1. stoken van ruwe olie stoot meer Co2 uit dan diesel
2. de binnenvaart loopt volledig vast
3. havens kunnen de overslag niet meer aan
4. ze werken nog niet met co2-certificaten

01:44

(2/8) Welk probleem wordt er genoemd?

1. Overheden heffen teveel belasting
2. overheden subsidiëren fossiele brandstoffen
3. De EU heeft een lastige wet ingevoerd

01:54

(3/8) Waar wil de EU straks minder geld aan uitgeven? (2 juist)

1. industrieparken
2. salarissen
3. landbouw
4. infrastructuur

01:55

(4/8) Waar wil de EU straks meergeld aan uitgeven?

1. visserij
2. klimaatbescherming
3. onderwijs
4. gezondheidszorg

02:43

(5/8) wat zal steeds voor problemen zorgen?

1. stroperige wetten
2. financiering
3. handelsverdragen
4. verkiezingen

03:31

(6/8) Waarom vind hij dit plan niet ambitieus genoeg?

1. te weinig geld
2. doelen zijn nog geen reductie

04:02

(7/8) Welke 3 redenen noemt hij tegen de European Green Deal?

1. doelen stellen staat niet gelijk aan de reductie van uitstoot
2. Salarissen van bestuurders van vervuilende bedrijven gaat omhoog i.p.v. omlaag
3. kapitalisme heeft dit veroorzaakt --> dat kan het zelf niet oplossen
4. huidige vorm van eco.groei + klimaatbescherming gaat niet samen

05:06

(8/8) welke praktische acties worden er genoemd?

1. quota op autoproductie
2. stopzetten subsidies op LPG-projecten
3. stoppen met nieuwe wegen aanleggen
4. havens per direct sluiten

Handel & ontwikkelingsvraagstuk 

test

t

est

e

s

d

s

dfsd

fsdf

EU-handelsverdragen 

test

t

est

e

s

d

s

dfsd

fsdf

Handelsbeleid (= voorwaarde voor douane-unie) 

Uitgangspunt:

Handelsliberalisering brengt alle betrokken partijen economische voordelen in de vorm van (1) hogere inkomsten, (2) meer banen en meer keus en (3)betere prijzen voor consumenten.

De 4 vormen van handelsbeleid:

1. Unilateraal = eenzijdig besloten → antidumpingmaatregelen
2. Bilateraal = tussen twee landen besloten → EU met                    & Singapore (2018)
3. Plurilateraal = tussen een groep gelijkgestemde landen t.a.v. een specifiek onderwerp            → 32 WTO-leden t.a.v. handel in burgerluchtvaartuigen.
4. Multilateraal = tussen alle leden van de WTO → alle EU-leden horen bij de WTO 

Kritiek: transparantie ontbreekt, je weet niet wat er precies op tafel ligt

Japan

In werking treden verdrag

Sinds het Verdrag van Lissabon is de democratische legitimering versterkt (= EP is een grotere rol gaan spelen). 

 

Gewone procedure: 

Na goedkeuring van de Raad gaat het handelsverdrag naar het Europees Parlement. Na goedkeuring door het Parlement wordt het handelsverdrag in de Europese Raad geratificeerd door de nationale regeringsleiders.

Bijzondere procedure bij verdragen over: intellectueel eigendom, directe buitenlandse investeringen, culturele goederen en diensten in zorg, onderwijs en de sociale sector.

= Raad unaniem instemmen + EP normaal instemmen + nationale parlementen.

Discussie over het effect van handelsverdragen voor de EU

Argumenten en kanttekeningen

De EU en ontwikkelingssamenwerking

Oorsprong:

Gezamenlijk beleid door Frankrijk afgedwongen om zijn koloniale belangen veilig te stellen.

Twee instrumenten:

1. Preferentiële handelsrelaties = lagere/geen invoertarieven naar EU uit ontwikkelingslanden → Bijv. Everything But Arms (EBA)-innitiative
2. Directe financiële- en technische steun (3% EU budget) = gezondheid, onderwijs, infra
   

Kritiek: De wens om ontwikkelingssamenwerking te gebruiken als instrument om de relatie met voormalige koloniën te bestendigen, is soms in strijd met het doel de meest hulpbehoevende landen te helpen.

Meerjarenbegroting & herstelfonds: verwerking

• Lees individueel het artikel (Bron: RTLZ)
• Beantwoordt in breakoutrooms de vragen:

1. Waarom wil de EC het uitgavenplafond verhogen?
2. Welke gevolgen kan het verhogen van dat plafond hebben? 
3. Waarom wil bijv. NL niet het plafond zomaar verhogen?
   
4. Waarom zien landen als Spanje en Italië dit juist wel zitten?
   

Vreemdelingen-/migratiebeleid

• Lees individueel het artikel (Bron: Volkskrant)
• Beantwoordt in breakoutrooms de vragen:

1. De relatie van Marokko en Spanje kent een rijke historie aan incidenten en spanningen. Welke worden er genoemd?
2. Wat was recentelijk de aanleiding tot een nieuwe escalatie? 
3. Welke rol zou de EU hierin kunnen spelen?

European Green Deal: verwerking

• Lees individueel eerst inleidend het artikel ‘Groene standaard’ EU moet duurzame belegger zekerheid geven (Trouw, 05-12-2019) (huiswerk).

• Lees individueel het artikel 'Wanneer is een investering duurzaam?' (Trouw,  21-04-2021)

• Beantwoordt in breakoutrooms de vragen onderaan het 2e artikel.

Huiswerk

• Lees het artikel 'Omstreden advies groene economie' in de map  'lesweek 5' voorafgaand aan het tentamen.
• Maak de transferopdracht van HC 5 

HW: transfer naar het werkveld

Padlet VT (klik)                             Padlet DT (klik)                            Wachtwoord = eu  

• Transfer van een thema uit hoorcollege 5 (ontwerp van activerende werkvorm → lesdeel of complete les)
  
• Kopieën uit lesmethodes M&M / economie/burgerschap (studiecentrum)
  
• Leerdoelen van die les laten opzoeken/bedenken (Taxonomie van Bloom)
  
• Op zoek gaan naar ondersteunend materiaal om de lesstof te verrijken & de leerdoelen te behalen. 
• Wat is de rol van de docent?
• Benoem de geraadpleegde bronnen