V5 12.1 De aanmaak van hormonen & 12.2 reageren met hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

12.1 

De aanmaak van hormonen

Doel en begrippen 12.1

Je leert hoe hormonen je lichaamsprocessen beïnvloeden

hormoonklieren, endocriene klieren, exocriene klieren, doelwitorganen, hypofyse, hypothalamus, neurohypofyse, adenohypofyse, releasing hormonen, inhibiting hormonen, negatieve terugkoppeling, positieve terugkoppeling

Wat zijn hormonen

Hormonen komen via de bloedsomloop overal in het lichaam maar hebben alleen bij het doelwitorgaan een effect.

Waarom reageren alleen de doelwitorganen?

Wat zijn hormonen

Signaalmoleculen, die worden aangemaakt door klieren zonder afvoerbuis, afgegeven aan en getransporteerd via het bloed, die elders in het lichaam, bij een doelwitorgaan een effect hebben

Klieren

Hormoonklieren zijn endocrien. Dwz dat het product van de kliercellen aan het bloed wordt afgegeven.

Endo=binnen

bv testis, bijnieren, schildklier

Klieren

Sommige andere klieren zijn exocrien. Dwz dat het product van de kliercellen aan het uitwendige milieu wordt afgegeven (afvoerbuis).

Exo=buiten

bv zweetklieren, traanklieren, maagsapklieren

Gemengde klieren

De alvleesklier en de geslachtsorganen werken zowel endocrien als exocrien.

Noem de exocriene en endocriene producten van de alvleesklier (je mag BINAS gebruiken)

Voorbeelden van hormoonklieren

Hypofyse , hypothalamus, schildklier, bijschildklier, bijnieren,

alvleesklier , eierstokken (ovaria), zaadballen (testes)

Voorbeelden van hormonen

LH, FSH, insuline, glucagon, ADH, renine, aldosteron, oestradiol, progesteron, testosteron

Centrale aansturing van hormonen

Hypothalamus

De hypothalamus geeft neurohormonen af die via de achterkwab van de hypofyse (neurohypofyse) in de bloedbaan komen.

Hypothalamus

Geeft Releasing Hormonen (RH) en Inhibiting Hormonen (IH) af aan het bloed.

De voorkwab van de hypofyse (adenohypofyse) stimuleert of remt vervolgens verschillende hormonen. 

Negatieve/positieve terugkoppeling

Negatieve terugkoppeling: de stijging van het ene hormoon leidt tot een daling van het andere hormoon. 

(bv progesteron dat de afgifte van LH/FSH remt)

Positieve terugkoppeling: het hormoon versterkt het effect 

(bv oxytocineafgifte tijdens bevalling)

Welke stoffen maakt de hypofyse-achterkwab aan?

1. ADH en oxytocine
2. FSH en LH
3. Oestradiol
4. Geen

12.2 reacties op hormonen

Wat is de functie van hormonen?

1. De puberteit in gang zetten
2. Communicatie tussen organismen
3. Communicatie tussen weefsels/cellen
4. Transport van andere stoffen

Hoe reageren cellen op hormonen

Verschillende type hormonen

1. Steroid hormonen

2. Eiwit of thyrosine hormonen

gaan door celmembraan heen en passen op een receptoreiwit in de cel.

Worden gemaakt uit cholesterol
 

passen op receptoreiwit aan de buitenkant van de cel, er wordt dan een interne boodschapperstof geactiveerd (secundaire boodschapper), daardoor verandering in celactiviteit.

Binas 89B

Hormonen

In verschillende soorten cellen zijn andere eiwitten actief (het proteoom). Een hormoon kan op verschillende soorten cellen dus verschillende effecten hebben. 

Hoe werken eiwithormonen?

1. Ze binden aan een receptor op het celmembraan met als gevolg een actie van de cel
2. Om binnen te komen en te binden aan een receptor in het cytoplasma, binden ze aan een transporteiwit
3. Ze binden dan aan een receptor in het cytoplasma. Het gevormde complex heeft effect op het DNA.

Hoe werken steroïdhormonen?

1. Ze binden aan een receptor op het celmembraan met als gevolg een actie van de cel
2. Ze werken als hulpstoffen, die hun buurcellen tot actie prikkelen.
3. Ze binden dan aan een receptor in het cytoplasma. Het gevormde complex heeft effect op het DNA.