thema 7 B3 en B4 bestuiving en bevruchting

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Thema 7 B3 en B4 

Wat weet je van bestuiving en bevruchting van bloemen

Wat leer je allemaal

• Je kunt omschrijven wat bestuiving is. 
• Je kunt de kenmerken van insectenbloemen en van windbloemen noemen.
• Je kunt beschrijven hoe de bevruchting bij zaadplanten verloopt.

Bestuiving 

Veel insecten vliegen van bloem naar bloem om nectar te zoeken. 

Het overbrengen van stuifmeel van een meeldraad naar de stempel van een bloem heet bestuiving. Het stuifmeel moet dan wel terechtkomen op de stempel van een bloem van dezelfde plantensoort. 

Dus van roos op roos is bestuiving, niet van roos naar lelie. 

Insectenbloemen

Insecten zie je van bloem naar bloem vliegen, ze zijn opzoek naar nectar. De nectar zit onderin de bloem en daardoor krijgt een bij bijvoorbeeld stuifmeel op zijn lichaam. Als hij bij een volgende bloem naar nectar zoekt, komt dat stuifmeel op de stempel van die bloem.

Een insectenbloem heeft een honingklier. 

Daar wordt nectar gemaakt. 

De hommel krijgt stuifmeel op zijn lichaam. 

Dit 'neemt hij mee' naar een andere plant.

Windbloemen

Er zijn ook bloemen waarbij het stuifmeel door de wind wordt meegenomen en op de stempel van een bloem komt. 

stempel

helmknop met stuifmeel in de helmhokjes

Bouw windbloemen

De bloemen van gras zijn windbloemen. De helmknop hangt vaak buiten de bloem. Zo kan het stuifmeel gemakkelijk worden weggeblazen. 

Windbloemen maken veel meer 

stuifmeelkorrels dan insectenbloemen.

Stuifmeelkorrels worden ook wel pollen 

genoemd. 

Bekijk de afbeelding

BOVEN: insectenbloem

ONDER: windbloem

1. waar
2. nietwaar

Wat is bestuiving?

Bevruchting

1. Stuifmeel komt op de stempel.

2. Stuifmeelkorrel vormt een stuifmeelbuis.

3. Stuifmeelbuis gaat door de stijl heen.

4. Stuifmeelbuis komt bij de eicel in het vruchtbeginsel.

De bloem is bevrucht

- In het vruchtbeginsel bevinden zich 1 of meerdere zaadbeginsels.

- In een zaadbeginsel ontstaat één eicel (vrouwelijke geslachtcel). In iedere eicel zit een kern.

• Van bloem ...
  

• ...tot vrucht en zaad
  

De bloem bloeit en is op z'n mooist. Insekten worden gelokt door de geur en de kleur. Als ze de bloem bezoeken om nectar te zoeken brengen ze stuifmeelkorrels over van de meeldraden naar de stempel van de stamper

1

De bestuiving en bevruchting zijn achter de rug en de eicellen zijn bevrucht. 

De kroonbladeren en meeldraden hebben geen functie meer. 

Ze verwelken en vallen af

2

De zaadbeginselen ontwikkelen zich tot zaden (de pitten) waaruit een nieuwe plant kan groeien. Het vruchtbeginsel groeit en vormt vruchtvlees dat gegeten wordt door dieren. Als de dieren de zaden opeten worden die later weer uitgepoept. 

3

In de bloem:

Zaadbeginsels worden zaden

Na de bevruchting gaan de zaadbeginsels en het vruchtbeginsel groeien. De zaadbeginsels ontwikkelen zich tot zaden met in elk zaad een bevruchte eicel. 

Als een eicel in een zaadbeginsel niet bevrucht is, verschrompelt dat zaadbeginsel.

De zaden van peulvruchten noem je bonen.

1. Verschrompeld zaadbeginsel: Dit zaadbeginsel is niet bevrucht.

2. Een minder goed ontwikkelt zaad (het kleinere boontje)

1

Restant bloemkelk met bloemsteel

2

Restant van de stijl

3

In welk onderdeel van een bloem vindt bevruchting plaats?

1. Helmknop
2. Stempel
3. Stijl
4. Vruchtbeginsel

Wat ontwikkelt zich
na de bevruchting
uit het vruchtbeginsel?

de bloem van een appelboom is bevrucht

1. de appel
2. een pitje in de appel
3. het vruchtvlees van de appel
4. Het vruchtvlees en het klokhuis met de pitjes

bouw van een bloem

Oefen de onderdelen van de bloem

Kroonblad

Heeft alleen een insektenbloem

Functie: insekten lokken

Helmknop

Maakt stuifmeelkorrels

Helmdraad

meeldraad

Mannelijk deel van de bloem

zaadbeginsel

Hierin zit de eicel.

Na bevruchting groeit hieruit het zaad

stempel

Hierop komen de stuifmeelkorrels

Als er een stuifmeelkorrel van dezelfde soort op de stempel komt, dan heet dir BESTUIVING

Stijl

Vruchtbeginsel

Hieruit groeit, na bevruchting, de vrucht

Bevruchting vindt plaats als de stuifmeelkorrel versmelt met de eicel. De eicel zit in het zaadbeginsel

Kelkblad

Bloemsteel

Stamper

Vrouwelijk deel van de bloem

Wat gebeurt er na de bevruchting in een bloem?

1. Een stuifmeelbuis groeit naar het zaadbeginsel
2. Er ontstaat een vrucht
3. Er ontstaat een vruchtbeginsel
4. De bloemen vouwen dicht

Windbloem

Een windbloem wordt door .........................bestoven. De meeste hebben   .......................... gekleurde kroonbladeren.

De ........................... steken uit buiten de kroonbladeren zodat de wind het ............................. makkelijk kan meenemen. 

Op de buiten de bloem hangende  .....................  kunnen de stuifmeelkorrels blijven plakken.

Deze bloemen produceren geen  ...................    , de bloemen    ...................   niet sterk. 

Ze maken wel ...............................stuifmeelkorrels waardoor er meer kans is op ........................

kleine en onopvallende

heel veel

  geuren

stampers

 de wind

meeldraden

 stuifmeel

    nectar

   bestuiving

   bevruchting

        weinig

Wat heb je deze les geleerd

Nectar

Veel bloemen vormen nectar.

Het is een zoet sap dat insecten aantrekt.

Bijen verzamelen nectar en maken er honing van

Nectar is voedsel voor de larven (jongen) van bijen.

Honing kun je eten en het wordt verwerkt in allerlei producten: Thee, drop, jam, mosterd ....

Insectenbloemen

• Meestal grote en opvallend 

     gekleurde kroonbladeren

• Geven een geur af
• Bloem heeft nectar

     Insecten komen daar op af.

Een insectenbloem heeft een honingklier. 

Daar wordt nectar gemaakt. 

De hommel krijgt stuifmeel op zijn lichaam. 

Dit 'neemt hij mee' naar een andere plant.

Insectenbloemen

De nectar zit onderin de bloem.   

Een bij of hommel raakt de meeldraden en de stampers aan bij het zoeken naar nectar.

- Het stuifmeel komt op zijn lichaam kleven.

- Als hij bij een volgende bloem naar nectar

  zoekt, komt dat stuifmeel op de stempel

  van die bloem.

Het stuifmeel is ruw en kleverig

Het plakt vast aan de rug van het insect.

Zo kan een insect 10-tallen bloemen bestuiven. 

Bestuiving door insecten

Veel insecten hebben een voorkeur voor een bepaalde plant.

Bijen bestuiven bijvoorbeeld appel- en kersenbomen, aardbeien, augurk, courgette.

De akkerhommel bestuift vooral de witte dovenetel.

Windbloemen

Grassen en bomen hebben bloemen die 

niet mooi gekleurd zijn. De kelkbladen en 

de kroonbladen zijn onopvallend groen. 

De bloemen worden door de wind bestoven.  De wind blaast het stuifmeel weg. 

Dat stuifmeel kan dan toevallig op de stempel van een bloem van dezelfde plantensoort komen. De kans is klein daarom is het handig de windbloemen 

veel stuifmeel maken

(in verhouding meer dan insectenboelen).

Sommige mensen zijn voor pollen (stuifmeel) allergisch, zij krijgen een loopneus, verstopte neus of tranende ogen van het stuifmeel dat in de lucht aanwezig is.

bestuiving

Bestuiving: Er komt stuifmeel op de stempel van een bloem van dezelfde soort. 

Als er stuifmeel op een andere bloem van een andere soort komt, dan is er geen bestuiving.

1.
Insectenbloemen zijn bloemen met gekleurde bloemblaadjes
2.
In insectenbloemen zit een honingklier die nectar maakt.

1. beide waar
2. beide nietwaar
3. 1 waar 2 nietwaar
4. 1 nietwaar 2 waar

In de afbeelding
zie je een tweeslachtige
bloem
(mannelijke en
vrouwelijke voortplantingsorgaan)

1. Waar
2. Nietwaar
3. Dat kun je niet zien
4. Het is een drieslachtige bloem

Windbloem

Een windbloem wordt door .........................bestoven. De meeste hebben   .......................... gekleurde kroonbladeren.

De ........................... steken uit buiten de kroonbladeren zodat de wind het ............................. makkelijk kan meenemen. 

Op de buiten de bloem hangende  .....................  kunnen de stuifmeelkorrels blijven plakken.

Deze bloemen produceren geen  ...................    , de bloemen    ...................   niet sterk. 

Ze maken wel ...............................stuifmeelkorrels waardoor er meer kans is op ........................

kleine en onopvallende

heel veel

  geuren

stampers

 de wind

meeldraden

 stuifmeel

    nectar

   bestuiving

   bevruchting

        weinig

Insectenbloem

Windbloem

geen 

kroonbladeren

nectar

meeldraden 

in de bloem

maken veel stuifmeel

geur

felgekleurde kroonbladeren

stuifmeel

kleverig