Romantiek - Programmamuziek

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Romantiek en Realisme: muziek

Leerdoelen

o Je weet aan de hand van welke begrippen je muziek kan beschrijven

oJe kan kenmerken noemen van Romantische muziek (ook in vergelijking met classicisme)

oJe kent het begrip programmamuziek en haar kenmerken

Romantiek: 19e eeuw

Beethoven

Schubert

Wagner

Strauss

Romantische elementen:

Ontsnappen uit de werkelijkheid

Emotie

Virtuositeit

Nationalisme

Romantiek: 19e eeuw

Romantische elementen:

Ontsnappen uit de werkelijkheid

Emotie

Virtuositeit

Nationalisme

Kenmerkende muziekvormen:

Programmamuziek

Kunstlied

LUISTEREN NAAR MUZIEK

HOE ORDEN JE WAT JE HOORT?

Wat zijn de
muzikale vormgevingsmiddelen?
(pag 156 werkboek)

Muzikale middelen:

Melodie 

Harmonie 

Toonduur 

Tempo 

Dynamiek 

Klankkleur 

met deze vormgevingsmiddelen creëren componisten muziekstukken: composities.

Muzikale middelen:

Melodie (unisono/polyfoon)

Harmonie (akkoorden, consonant of dissonant)

Toonduur (metrum/ritme/syncope)

Tempo (adagio, allegro, bpm)

Dynamiek (variatie in klanksterkte)

Klankkleur (warm/donker/helder/schel etc)

PROGRAMMAMUZIEK

VOORBEELD 1

Het fragment dat je hoorde is de opening van 'Also sprach Zarathustra' (1896)

Het is de vertaling van een zonsopkomst - donkere pauken, schetterende koperpartijen, knallende pauken.

Dit uitbeelden van een verhaal of gevoel is een breuk met de strakke structuren uit de klassieke periode

Programmamuziek =

Instrumentale muziek die geïnspireerd is op een buitenmuzikaal gegeven (de muziek drukt een gevoel uit of vertelt een verhaal).

Deze muziek heeft meestal een titel.

Typisch romantische thema's in programmamuziek: 

Natuur(geweld)

Het bovennatuurlijke (elfjes, feeën, onderwereld, de dood)

Vaderland (nationalisme)

Legenden, volksverhalen en romans

PROGRAMMAMUZIEK

VOORBEELD 2

0:00-01:10

0

Welk plaatje vind je het beste bij de muziek passen?

1. 
2. 

Luister tot minuut 1:10. Je ziet de eerste melodie die gespeeld wordt. Op welk instrument?

1. Viool
2. Klarinet
3. Trompet
4. Dwarsfluit

De Moldau van componist Bedrich Smetana

- De tocht van een rivier: vanaf het beekje in de bergen tot aan de brede monding ervan in de stad Praag

- Onderdeel van een groter muziekstuk (cyclus) over Smetana's vaderland Tsjechië

- Geschreven rond 1875: de Romantiek

Luister nu van 01:10-01:41

Luister tot minuut 1:41.
Je hoort hier twee keer een...

1. Motief
2. Variatie
3. Thema

Welke muzikale laag is het belangrijkst in dit gedeelte?

1. Melodie
2. Harmonie
3. Ritme
4. Bas

Luister minuut 1:26-1:57 - het thema en de eerste variatie.
Waarin wordt een verschil gemaakt?

1. De toonhoogtes
2. Het ritme

De Moldau van componist Bedrich Smetana

- Componist maakt muziek op basis van iets wat geen muziek (buitenmuzikaal) is

- Probeert dat beeld, verhaal, ... te verklanken in muziek: golven, beweging, ...

- Toen het ontstond: componist gaf een programmaboekje aan het publiek mee met het verhaal, gedicht of informatie

CHECKVRAAG

Hoe noem je muziek die gecomponeerd is op basis van iets buitenmuzikaals, zoals een schilderij, een verhaal of de natuur?

1. Absolute muziek
2. Programmamuziek

Verwerking van de leerdoelen

o Je weet aan de hand van welke begrippen je muziek kan beschrijven;

oJe kan kenmerken noemen van Klassieke en Romantische muziek

o Je kent het begrip programmamuziek en haar kenmerken