Fictie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Fictie

Lesdoelen

Aan het einde van deze les weet je meer over de fictiebegrippen die belangrijk zijn tijdens je pitch:

• Fictie & non-fictie
• Realisme
• Hoofd- en bijpersonen 
• Vertelpersfectief
  
• Genre
• Tijd
• Spanning

Fictie & non-fictie

• Fictie
• Teksten/beelden over gebeurtenissen en mensen die verzonnen zijn. Vb: leesboek, stripverhaal, film, gedicht.

• Non-fictie
  
• Teksten/beelden over de werkelijkheid, met feiten over echte mensen en gebeurtenissen, niet verzonnen. Vb: krantenbericht, schoolboek, journaal, documentaire.

Realisme

• Realistisch
  
• Een schrijver verzint mensen en gebeurtenissen die erg lijken op de werkelijkheid, die echt zouden kunnen gebeuren.

• Niet-realistisch
  
• Een schrijver verzint een verhaal met mensen en gebeurtenissen, die in werkelijkheid niet kunnen.

Hoofd- en bijpersonen

• Hoofdpersonen
  
• Dit is de belangrijkste persoon (soms meer dan één). Van een hoofdpersoon kom je het meeste te weten, het grootste deel van het verhaal ‘beleef’ je vanuit hem/haar. Hij/zij heeft een belangrijk probleem of opdracht.
  

• Bijfiguur
  
• Deze personen zijn minder belangrijk en je komt over hen minder te weten.

Personages beschrijven en karakterontwikkeling

Je kunt personages beschrijven aan de hand van:

- Uiterlijk

- Kenmerken (geslacht, leeftijd, gezondheid, achtergrond)

- Karaktereigenschappen

- Relaties met andere personages

Enkele karaktereigenschappen

Twee manieren waarop je personages kunt leren kennen:

Direct: als je de informatie over een personage rechtstreeks uit de tekst kunt halen.

Indirect: als je de informatie zelf moet afleiden uit wat de personages doen, zeggen of denken.

Vertelpersfectief

Vertelperspectief: als je een verhaal leest dan bekijk je alles vanuit een bepaalde persoon.

• Hij-/zij-perspectief: de gebeurtenissen worden verteld door een persoon in de hij- of zij-vorm.

• Ik-perspectief: de gebeurtenissen worden verteld door een persoon in de ik-vorm.
• Alwetende verteller: speelt zelf geen rol, maar weet alles van het verhaal en de personages

Genre

Je kunt boeken verdelen in verschillende verhaalsoorten ('genres'). Door te kijken naar welk onderwerp belangrijk is in het verhaal, kom je te weten bij welk genre een verhaal hoort.  

Voorbeelden van genres zijn avonturenverhaal, oorlogsverhaal,

liefdesverhaal, probleemverhaal, grappig verhaal, meidenverhaal, historisch verhaal of sprookje.

Tijd

Sommige verhalen, zoals sprookjes, zijn tijdloos. In andere verhalen kan een schrijver laten zien in welke tijd het verhaal zich afspeelt door het beschrijven van:

• Jaartal
• Bekende historische personen of gebeurtenissen
• Gebruiken, gewoontes, voorwerpen, kleding en eten uit de tijd van het verhaal
• Omgeving in de tijd van het verhaal

Tijd

• Vertelde tijd: de tijd die in een verhaal voorbijgaat
• Verteltijd: de tijd die nodig is om het verhaal te lezen

Tijd

Een verhaal kan chronologisch of niet-chronologisch zijn:

• Terugverwijzing: een personage verwijst kort terug naar iets wat eerder gebeurd is
• Flashback: verhaal springt terug in de tijd, langer dan een terugverwijzing
• Vooruitwijzing: mededeling over iets wat later zal gebeuren

Spanning

Een schrijver kan op verschillende manieren een verhaal spannender te maken.

• Er zitten open plekken in het verhaal
• Je bent bijna bij de ontknoping, maar eerst is er nog uitstel
• Je krijgt door aanwijzingen in het verhaal een vermoeden van hoe het afloopt, maar je weet nog niet precies hoe het zit
• Het verhaal krijgt een onverwachte wending
• Je hebt als lezer een informatievoorsprong
• De hoofdpersoon komt in een gevaarlijke situatie
  
• Een hoofdstuk eindigt met een cliffhanger

Open je laptop!

We gaan de begrippen oefenen

Historisch

verhaal

Fantasy

Sprookje

Liefdes-

verhaal

Een nieuwsbericht in de krant is...

1. Fictie
2. Non-fictie

Schoolboeken, kookboeken en informatieve boeken zijn voorbeelden van:

1. Fictie
2. Non-fictie

Het journaal is ...

1. Heel realistisch
2. Een beetje realistisch
3. Niet-realistisch

Welke personen spelen een rol in het verhaal? Zijn die hoofdpersonen of bijpersonen?

Wat voor karaktereigenschappen heeft de hoofdpersoon?

Is de opbouw chronologisch of niet-chronologisch? Hoe weet je dat? Leg uit en gebruik minimaal 20 woorden.

Wat is de vertelde tijd en wat is de verteltijd?

Welke open plekken zitten er in het verhaal?

Is er sprake van een open of een gesloten einde? Leg uit.

Vertelde tijd

Verteltijd

Chronologisch

Niet-chronologisch

Flashback

Flash forward

De tijd die in het verhaal verstrijkt.

Leestijd.

Op volgorde van tijd

"overmorgen-vandaag-morgen"

Terugblik

Vooruitblik