herhaling H2 Nederland verandert

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2.1: Rotterdam, vernieuwing van het stadscentrum

Deelvragen:

- je kunt de twee perioden van stedelijke vernieuwing in Rotterdam beschrijven

- je kent de verschillende onderdelen van het 'model van de stad'

Binnenstad Rotterdam:

• In de binnenstad ontstonden de eerste havens (vormden samen Stadsdriehoek )
• Na 1870 werd Rotterdam belangrijkste aan- en afvoerhaven voor industriegebieden (net als het Ruhrgebied)

• Als gevolg hiervan kwamen veel mensen naar Rotterdam om te gaan werken, voor deze mensen moesten er ook woningen komen. Deze werden aangelegd en zijn de eerste echte arbeiderswoningen in Rotterdam.
  
• Deze woningen werden gebouwd vanuit het economisch belang voor de haven (arbeiders hoeven niet meer op en neer voor hun werk.
  
• Typische kenmerken: Slechte leefomstandigheden, kleine huizen, rijtjeshuizen met weinig voorzieningen
  

Oorzaak

Gevolg

Na WO2 ~ Stedelijke Vernieuwing

Stedelijke vernieuwing = vernieuwen van de stedelijke leefomgeving zodat de leefbaarheid verbeterd.

Dit kent 2 fases:

1. Fase vlak na de oorlog(1945-1980) --> doel was voornamelijk snel heropbouwen en herinrichten binnenstad (daarmee ontstond er een sfeerloze centrale zakenwijk in de binnenstad gericht op werken en winkelen
2. Fase na 1980 --> doel was aantrekkelijkheid voor wonen, werken en vrije tijd te verbeteren. Leefbaarheid vergroten!

Het re-urbanisatieproces ontstaat door stedelijke vernieuwing.

1. goed
2. fout

Om de leefbaarheid van een stad te verbeteren wilt men graag een mix van wonen, werken en vrije tijd in de stad krijgen.

1. goed
2. fout

Zet de begrippen in de juiste volgorde van oud naar nieuw.

1. re-urbanisatie - urbanisatie - suburbanisatie
2. urbanisatie - re-urbanisatie - suburbanisatie
3. suburbanisatie - urbanisatie - re-urbanisatie
4. urbanisatie - suburbanisatie - re-urbanisatie

Model van een stad

(Europees model)

• Oudste deel = historische binnenstad (1e ring)
• Stadscentrum (ook wel centrale zakenwijk, CBD) -->  hier vind je kantoren-, winkel en uitgaansgelegenheid. (2e ring)
• Toen de industrie werden er veel 19e eeuwse woonwijken (arbeiderswijken - stadswijken voor WO2(voor 1940)) gebouwd aan de rand van het stadscentrum. (3e ring)
• Aan de rand van de stad liggen de moderne/nieuwe woonwijken(in de V.S. kennen we die als suburbs). Buiten het stadscentrum is daar meer ruimte voor. (4e ring)

1. Historische binnenstad
2. Stadscentrum (centrale zakenwijk, CBD)
3. 19e eeuwse woonwijken (arbeiderswijken)
4. Moderne woonwijken(naoorlogse wijken)

Beroepssectoren

Primaire sector

Secundaire sector

Tertiaire sector

Quartaire sector

2.2 leefbaarheid in Rotterdam

Welke oorzaken zijn er voor het achteruitgaan van de leefbaarheid in de Afrikaanderwijk?

Welke maatregelen kunnen er genomen worden om de leefbaarheid te verbeteren?

Leefbaarheid

Leefbaarheid  = mate waarin een wijk geschikt is om te wonen.  

Hoe meet je leefbaarheid?

Leefbaarheid

Mate waarin een wijk geschikt is om te leven.

• meetbaar; bewonerskenmerken, woningkenmerken en omgevingskenmerken.
• Mening van bewoners over onderhoud straten, parken en voorzieningen.

Afrikaanderwijk

• Door het sluiten van de oudere kleine havens in Rotterdam verloren veel mensen hun baan. 
• De mensen die genoeg geld hadden vertrokken uit de Afrikaanderwijk. 

Selectieve migratie

• Mensen trekken weg uit de Afrikaanderwijk wanneer ze werk en een goed inkomen hadden. 
• Ze gaan op zoek naar 'betere wijken', omdat ze duurdere huizen kunnen betalen. Het gevolg is dat daar weer arme mensen voor terugkomen waardoor de wijk steeds armer wordt.  Het gaat steeds slechter met de wijk

Leg uit hoe selectieve migratie kan leiden tot andere voorzieningen in een wijk.

Vraag

Leg uit hoe selectieve migratie kan leiden tot andere voorzieningen in een wijk.

Selectieve migratie is migratie op basis van een kenmerk zoals bijvoorbeeld inkomen. Als alleen de rijke mensen vertrekken en de arme mensen achterblijven zullen de voorzieningen in de wijk (winkels, cafe's etc) zich op de armere mensen richten en bijvoorbeeld een ander assortiment aanbieden. 

Wat is de belangrijkste reden geweest voor het ontstaan van de Afrikaanderwijk als achterstandswijk

1. Oude havens
2. Nieuwe havens
3. Automatisering
4. Selectieve migratie

Stedelijke Vernieuwing:

Speerpunt 1:

1. Renoveren
2. Saneren

Kortom sloop en nieuwbouw

Speerpunt 2:

Verbetering van de inrichting (herinrichting)

Speerpunt 3:

Verbetering van de voorzieningen

Kern van stedelijke vernieuwing:

1. Vernieuwing woningen
2. Verbetering leefomgeving
3. Meer kansen op het gebied van wonen, werken, opleiding, zorg en welzijn

Welk begrip hoort hierbij?

1. Renovatie
2. restauratie
3. Sanering

Welk begrip past hierbij?

1. Gentrificatie
2. Sanering
3. Herinrichting
4. Renovatie

Gentrificatie

Bijzondere vorm van stedelijke vernieuwing. Rol van de lokale overheid is heel gering. Vernieuwing komt vaak niet ten goede van huidige bewoners. Drie stappen:

1. Rijke mensen kopen huizen en knappen deze op;
   
2. Middenklasse trekt in de wijk waarmee de gemiddelde woningprijzen stijgen;
   
3. Oorspronkelijke inwoners kunnen de stijgende prijzen niet betalen en worden verdrongen uit hun eigen woonwijk

Before & After 

2.3: Nederland bereikbaar

1.) Hoe de mobiliteit sinds 1960 is verandert in Nederland;

2.) Welke maatregelen files kunnen verminderen

3.) Hoe het gesteld is met het woon-werkverkeer van de Randstad versus andere gebieden in Nederland

4.) Wat voor functie het compacte stad-beleid heeft voor de bereikbaarheid in Nederland

Het verplaatsen van mensen en goederen met behulp van een vervoersmiddel -> Mobiliteit

Dit zorgt voor:

1. Toename stedelijkheid
2. Meer woon-werk verkeer (forenzen)

Factoren waardoor de mobiliteit is toegenomen:

• Bevolkingsgroei (1960-2015)
• Welvaartsgroei -> auto
• Vrije tijdsverkeer
• Verbetering infrastructuur -> afname relatieve afstanden

Wie is geen voorbeeld van een forens?

1. Studenten
2. Vrachtwagenchauffeur
3. Docenten
4. Politieagent

Hoe zit het in Rotterdam?

Stad

Dorp

1000 inwoners

Albert Heijn XL

Vrijstaande woningen

Hoogbouw

Attractiepark

Nadeel toename mobiliteit?

Files!

= langzaamrijdend of stilstaand verkeer

Filedruk = lengte file X minuten

= ... kilometerminuten

Oplossingen?

Maatregelen tegen files

• uitbreiding infrastructuur
• slim gebruik van de weg 
• compacte stad-beleid
• treinverkeer -> Randstad

Nadelen aan de oplossingen

Leg uit hoe het compacte stadbeleid een oplossing kan zijn voor files rond grote steden.

Vraag

Leg uit hoe het compacte stadbeleid een oplossing kan zijn voor de files rond grote steden.

Het compacte stadbeleid is erop gericht om woningen te bouwen in en tegen de stad aan. Hierdoor kunnen mensen dichter bij hun werk wonen (in de stad) of dichter bij goed openbaar vervoer waardoor ze minder met de auto de snelweg op gaan naar hun werk. Dit kan de filedruk rond grote steden verminderen

2.4: Krimp en leefbaarheid

• Je kunt uitleggen waardoor de bevolking van Nederland langzaam groeit.
• Je weet waardoor de demografische druk wordt versterkt.
• Je weet waarom in sommige gebieden demografische krimp voorkomt.
• Je kunt uitleggen hoe demografische krimp de leefbaarheid beinvloedt.
• Je kunt voorbeelden geven van de manier waarop in krimpgebieden de leefbaarheid wordt verbeterd.

Waar liggen de krimpgebieden?

Waar vindt de groei plaats?

Wat maakt gebieden die groeien aantrekkelijk?

Krimpgebieden

Aantrekkingsfactoren =

pullfactoren

• werkgelegenheid
• opleidingsmogelijkheden
• voorzieningen

Afstotingsfactoren =

pushfactoren

• gebrek aan werkgelegenheid
• gebrek aan opleidingsmogelijkheden
• gebrek aan voorzieningen

Begrippen

Vergrijzing

Ontgroening

Demografische druk

Grijze druk

Groene druk

Beroepsbevolking

Welke begrippen horen bij de onderstaande stellingen: 

1= Afname van het aandeel jongeren (onder de 20 jaar) in de bevolking.

2= De verdeling van mensen over een land of gebied.

3= De samenstelling van de bevolking in verschillende leeftijdsgroepen.

4= Het gemiddelde aantal te verwachten levensjaren op een bepaalde leeftijd.

5= Toename van het aandeel ouderen (65+) in de bevolking.

levensverwachting

vergrijzing

leeftijdsopbouw

bevolkingsspreiding 

Ontgroening 

Drie gevolgen van demografische krimp:

1. ontgroening en vergrijzing

2. Inrichting -> leegstand

3. Afname voorzieningen

Conclusie: demografische krimp -> verslechtering leefbaarheid

Ontgroening - afname voorzieningen. Voorbeeld?

Basisscholen sluiten

Keuze sportverenigingen neemt af

Geen nieuwe speeltuinen

Demografische druk

Grijze druk (65+) tov werkenden

Groene druk (jongeren -20)

Beide zorgen voor een versterking van de demografische druk.

Hoe hoger de uitkomst, hoe groter de demografische druk = ongunstig

Demografische druk

Bereken de demografische druk met de volgende percentages:

20% jongeren

60% werkenden

20% ouderen

Demografisceh druk

20 + 20  x 100% = 66, 67 %

     60

Groene druk, grijze druk

.        20    x 100% = 33,33 %

         60

Krimp en leefbaarheid?

1. Afname aantal voorzieningen

Sluiten basisscholen

Sluiten winkels

Sluiten ... 

Waarom? 

2. Leegstand woningen

aantekening: kan deze winkel overleven?

• verzorgingsgebied = gebied waar klanten vandaan komen (draagvlak)
  
• reikwijdte = maximale afstand die klant wil afleggen
  
• drempelwaarde = minimaal aantal klanten dat bedrijf nodig heeft
• webwinkels hebben een groter verzorgingsgebied, een minimale reikwijdte en een lage of hoge drempelwaarde (is afhankelijk van soort)
  

Herinrichting Eemsdelta

• slopen van oude (huur)woningen en nieuwbouw moderne grote woningen.
• concentratie van voorzieningen (i.p.v verspreid kleinere winkelcentra)
• Voorwaarde is goed OV

Memory + taboewoorden