8.3 Naar een verzuilde samenleving B

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

De Tijd van Burgers en Stoommachines

 8.3 Naar een verzuilde samenleving

Terugblik

Meer godsdienstvrijheid

1795 (Bataafse Republiek): godsdienstvrijheid ingevoerd, gebaseerd op idealen Franse Revolutie.

1815 & 1848 (grondwetten): bevestiging van vrijheid van religie.

Liberalen (zoals Thorbecke) steunden geloofsvrijheid.

→ Einde aan achterstelling van niet-calvinisten, zoals katholieken.

Terugblik

Reacties 

Katholieke reactie (emancipatie):

1853: Paus stelt weer bisschoppen aan in Nederland → katholieke kerk krijgt weer formele organisatie.

Bouw van grote kerken (gotische stijl = trots op katholieke verleden).

Actievere rol in de samenleving.

Terugblik

Reacties

Calvinistische reactie (verzet + herbezinning):

Veel protestanten fel tegen terugkeer bisschoppen: wantrouwen richting Rome.

Petitie aan koning Willem III → angst voor katholicisme.

Orthodoxe calvinisten verlieten hervormde kerk → vorming gereformeerde kerken.

Terugblik 

liberalen vs. confessionelen

Liberalen:

Religie = privézaak.

Politiek moet neutraal zijn (scheiding kerk en staat).

Steunden vrijheid van onderwijs, maar wilden géén subsidie voor bijzondere scholen.

Terugblik

liberalen vs. confessionelen

 Confessionelen (orthodox-protestanten en katholieken):

Religie hoort centrale rol in politiek te spelen.

Begonnen eigen politieke bewegingen (bijv. Groen van Prinsterer).

Verzette zich tegen seculiere (ongelovige) politiek → wilden politiek op christelijke grondslag.

Lesdoelen

Na het bestuderen van de paragraaf kun je: 

• uitleggen welke opvattingen liberalen en confessionelen in Nederland hadden over het ‘bijzonder onderwijs’;
  
• met voorbeelden uitleggen wat de verzuiling is.

Visies op bijzonder onderwijs

Liberalen:

Voorstander van openbaar onderwijs: neutraal, modern en staatsgeorganiseerd.

Tegen subsidie voor bijzonder onderwijs (vrees voor religieuze verdeeldheid).

Visies op bijzonder onderwijs

 Confessionelen:

Vonden bijzonder onderwijs essentieel: opvoeding met de Bijbel en geloof.

Richten eigen scholen op:

Protestanten: ‘scholen met den Bijbel’

Later ook katholieken met eigen scholen.

Visies op bijzonder onderwijs

Schoolstrijd: confessionelen willen ook overheidssubsidie.

Hoogtepunt: 1878 lageronderwijswet → oprichting ARP (1879, Kuyper).

1917: bijzonder onderwijs krijgt gelijke subsidie als openbaar onderwijs.

Huiswerk

Je maakt paragraaf 8.3 helemaal.