Les 1: Genotype, fenotype, chromosomen en genen

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Les 1: Genotype, fenotype, chromosomen en genen

Ga op je plek zitten

Pak je huiswerk erbij

Waar denk je aan bij het woord ''erfelijkheid''?

Planning

• Huiswerk
• Uitleg 5.1 + 5.2 (15 / 20 min.)
• Pauze
•  Aan de slag

5.1 Fenotype en genotype

5.2 Chromosomen en genen

• 5.1.1 Je kunt benoemen dat alle cellen van je lichaam dezelfde erfelijke informatie bevatten.
  
• 5.1.2 Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn.
• 5.2.3 Je kunt beschrijven hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.
  
• 5.2.4 Je kunt benoemen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.

Wat zie je op de afbeelding?
Wat is de functie ervan?

 Celdeling

Gewone celdeling

• Dochtercellen hetzelfde als moedercel
• Hetzelfde genotype (erfelijke aanleg)
  

De chromosoom

In elke celkern liggen chromosomen.

Chromosomen zijn lange dunne draden.

Op de chromosomen staat de bouwbeschrijving van een mens

46 chromosomen -> 23 chromosomen paren

Wat zijn oorzaken van een aangeboren verstandelijke beperking?

Een verstandelijke beperking kan op verschillende manieren ontstaan:

Het zit in de familie. Je moeder of vader heeft ook een verstandelijke beperking.

Je kunt een syndroom of stoornis hebben waarbij een verstandelijke beperking een van de gevolgen is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het Syndroom van Down.

Tijdens de zwangerschap zijn je hersenen niet helemaal goed gegroeid. Dit kan komen als je moeder ziek wordt, heel veel rookt of heel veel drinkt.

Tijdens de bevalling heb je even geen zuurstof gehad.

Een hersenvliesontsteking, ziekte of een ernstig ongeluk kan ook de oorzaak zijn van een verstandelijke beperking. In dat geval spreken we van een niet-aangeboren verstandelijke beperking.

DNA

• Chromosomen bestaan voor een groot deel uit DNA.
• DNA=informatie voor al je erfelijke eigenschappen.
• Een gen is een stukje DNA.
• Cellen gebruiken alleen de genen die ze nodig hebben.

DNA

celern

Cel

Chromosoom

Gen

Genen

Stukje DNA dat een 'code' voor een erfelijke eigenschap bevat, noemen we een gen.

Een gen codeert dus voor een specifieke erfelijke eigenschap.

46 chromosomen -> 23 chromosomen paren

Genotype en fenotype

Genotype

Fenotype

Fenotype

Kan het fenotype veranderen?

Hoe dan?

Fenotype

Kan het fenotype veranderen?

Vader met 46 chromosomen
Moeder met 46 chromosomen
Hoe krijg jij 46 chromosomen?

1. 23 van vader en 23 van moeder
2. Elke keer anders, als het er maar 46 zijn
3. 46 van moeder
4. 46 van vader

Welke vragen zijn er?

Aan de slag: huiswerk

Maak van basisstof 5.1 en 5.2:

• Opdrachten 1 t/m 9.
• Test jezelf.
  

Klaar?

• Lees paragraaf 5.3
• Maak een begrippenlijst

Lukt iets niet? Vraag om hulp.