CO₂ - wat kan je ermee?
1 / 22
Lesduur is: 50 minIntroductie
De hoeveelheid CO2 in de atmosfeer moet omlaag! Deze les gaat over verschillende technieken om CO₂ weg te vangen uit atmosfeer en water, nu duidelijk is dat het beperken van de emissie onvoldoende helpt. Het laat de leerlingen nadenken over verschillende oplossingen voor het CO₂-probleem en die oplossingen ook tegen elkaar afwegen. Wat is realistisch?
Instructies
Voorkennis van leerlingen
Basiskennis van milieu-effecten van broeikasgassen is handig. Begrippen als CO2, zuur/base worden bekend verondersteld.
Voorbereiding voor de docent
Bestudeer de dia's vooraf, samen met de bijbehorende notities.
Het tweede deel van de les is opgebouwd volgens de expertmethode (die daar ook uitgelegd wordt). Leerlingen werken samen in groepjes van 5. Een ander aantal is mogelijk. Kleinere groepjes betekent dat niet alle onderwerpen aan bod komen. Grotere groepjes betekent dat meerdere leerlingen hetzelfde onderwerp terugrapporteren naar hun basisgroep.
Deze expertmethode vereist een vrij strakke regie en het is aan te bevelen goed te bedenken hoe dit indelen in groepjes in de les plaats gaat vinden.
Alle leerlingen moeten in hun expertgroep uiteindelijk beschikken over de gemaakte ppt-dia, aangezien ze die in hun basisgroep moeten presenteren.
Leerdoelen
Na deze les:
...hebben leerlingen inzicht in de hoeveelheden CO2 in de atmosfeer en de bronnen daarvan.
...kennen leerlingen verschillende manieren en technieken om CO2 uit de atmosfeer te verwijderen.
...hebben leerlingen o.a. op basis van eigen berekeningen een inschatting gemaakt van de haalbaarheid van verschillende manieren om CO2 te verwijderen.
Aansluiting bij het curriculum
Aardrijkskunde: Mondiaal milieuvraagstuk, De aarde als natuurlijk systeem, samenhangen en diversiteit
Biologie: Systeemdenken, Regulatie van ecosystemen
Scheikunde: Toepassen van chemische concepten, Redeneren in termen van duurzaamheid, Chemische processen, Kringlopen
Natuurkunde: Energie en wisselwerking
Feedback gevraagd!
We horen graag wat je van deze les vond. Geef je feedback via www.ut.onl/docent4tu. Hartelijk dank!
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Na deze dia:
Er volgen nu drie dia's met stellingen waarbij de leerlingen positie in de klas (links-rechts) moeten kiezen. Vraag de leerlingen om alvast op te staan.
Je kunt ook kiezen voor de light-variant: Daarbij verandert 'links' in 'staan' en 'rechts' in 'zitten'. Dat geeft iets minder reuring in de klas.
Slide 4 - Tekstslide
Toelichting
Kom in beweging: nodig de leerlingen uit om na te denken over deze stelling en vervolgens (fysiek) een positie te kiezen.
Antwoord: lucht bestaat voor 0,04% uit CO2 en voor zo'n 20% uit zuurstof.
De stelling is dus WAAR..
Alternatief: Als het naar links en rechts lopen van leerlingen teveel onrust oplevert of teveel tijd kost, kun je ook kiezen voor de variant 'staan-zitten' (dus bijv. waar=staan, onwaar=zitten).
Slide 5 - Tekstslide
Toelichting
Antwoord: lucht bestaat voor 0,04% uit CO2. In water lost CO2 vrij gemakkelijk op (waarbij het invloed heeft op de zuurgraad van het water, het verzuurt namelijk) waardoor water meer CO2 bevat dan lucht.
De stelling is dus NIET waar.
Alternatief: Als het naar links en rechts lopen van leerlingen teveel onrust oplevert of teveel tijd kost, kun je ook kiezen voor de variant 'staan-zitten' (dus bijv. waar=staan, onwaar=zitten).
Slide 6 - Tekstslide
Toelichting
Sinds de industriële revolutie verbranden we veel fossiele brandstoffen. Koolstof die daar in miljoenen jaren is opgeslagen, komt nu versneld in de atmosfeer terecht door het verbranden van olie en gas. In de wetenschap is er inmiddels concensus dat de stijging van het CO2-gehalte hierdoor veroorzaakt is.
De stelling is dus WAAR.
Alternatief: Als het naar links en rechts lopen van leerlingen teveel onrust oplevert of teveel tijd kost, kun je ook kiezen voor de variant 'staan-zitten' (dus bijv. waar=staan, onwaar=zitten).
Slide 7 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Vraag
Wat viel er op in de grafiek?
Klik om te vergroten!
Slide 8 - Open vraag
Toelichting
- Veel fluctuaties in CO2-gehalte in het verleden
- Maar nooit eerder boven niveau 1950
- Zeer sterke stijging in laatste eeuw
Naar aanleiding van deze grafiek kun je met de klas praten over oorzaken van die fluctuaties bijvoorbeeld vulkaanuitbarstingen. Natuurlijke variatie wordt door wetenschappers niet ontkend. Maar het huidige niveau is niet meer te verklaren vanuit natuurlijke oorzaken.
Slide 9 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 10 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Vraag
Wat zijn de (2 of 3) beste manieren om CO2 uit de atmosfeer te verwijderen (volgens de NOS-app)?
Slide 11 - Open vraag
Antwoord
Het sluiten van TATA-steel is de beste optie, maar die is niet erg realistisch. Bovendien verplaatst de uitstoot zich dan naar andere landen, want staal produceren blijft hoogst waarschijnlijk gewoon nodig (denk aan gebruik voor windmolens).
Het halveren van de veestapel zet zoden aan de dijk. Overigens gaat het hier vooral om de uitstoot van methaan, wat een sterk broeikasgas is. Deze maatregel zou gecombineerd kunnen worden met vleesbelasting.
Het electrificeren van auto's en bestelbusjes helpt ook. Kanttekening: die electriciteit moet dan wel groen opgewekt worden, anders helpt het natuurlijk nog steeds niet.
Opmerkelijk is dat het planten van bomen niet veel helpt. Misschien gaat de app uit van te weinig bomen?
Het gaat bij deze vraag niet om de absolute getallen, maar vooral ook om de discussie.
Slide 12 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 13 - Tekstslide
Toelichting
Het is het meest efficiënt als de docent de groepen bij voorbaat indeelt.
* Zorg dat er eerst groepen gevormd zijn van 5 leerlingen. Dit zijn de basisgroepen. Leuk als elke basisgroep een naam heeft ('madeliefje', 'klavertje vier', ...)
* Laat de leerlingen binnen een groep zichzelf een nummer geven (van 1 t/m 5) geven.
* Ga nu door naar de volgende dia: op basis van hun nummer worden de basisgroepen gehergroepeerd tot expertgroepen (dus alle nrs 1 bij elkaar, alle nrs 2 bij elkaar, etc.). Dit geeft gedoe, dus een duidelijke instructie is belangrijk.
* (na het expertgedeelte komen de leerlingen weer samen in hun basisgroep ('madeliefje' etc) om hun expertkennis te delen)
Slide 14 - Tekstslide
Toelichting
Zie voor de expertmethode en het indelen van de groepjes de toelichting bij de vorige dia, en de afbeelding.
Spoor de leerlingen aan om in hun expertgroep samen de (lastige!) teksten en vragen te doorgronden. Ze moeten straks in hun basisgroep als expert verslag doen van hun opgedane kennis.
Op basis van de ingebracht expert-argumenten kiest elke basisgroep de techniek, die naar hun mening de beste is.
Slide 15 - Tekstslide
Toelichting
De pitches vinden plaats binnen de basisgroepen, niet klassikaal.
Handig als de docent een tijdsignaal laat horen, bijv na 1,5 minuut telkens.
Welke methode is volgens jou het meest geschikt om 20 megaton CO2 uit de atmosfeer te verwijderen?
door het aanplanten van bomen of het kweken van zeewier
door CO₂ uit zeewater te verwijderen (SeaO2)
door CO₂ uit de lucht te filteren (Skytree)
door CO₂ weg te vangen dmv steenmeel (olivijn)
door CO₂ in de bodem op te slaan (CCS, bijv. Porthos)
Slide 16 - Poll
Toelichting
Er is hier niet echt een 'goed' of 'fout' maar op basis van de kennis die ze in de expertgroepen hebben opgedaan is het te verwachten dat er één of twee 'winnaars' uit deze poll komen. Ga het gesprek met de klas hierover aan.
Slide 17 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 18 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 19 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 20 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 21 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 22 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
