Les 3 - van beweging naar instituut (2)

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Nieuwe religieuze bewegingen

Les 3: van beweging naar instituut (2)

Periode 3

vwo-5

Lesdoel en lesopbouw

• Kennen: institutionaliseren bij het christendom
• Kunnen: zelfstandig video kijken

1. Uitleg: institutionaliseren bij christendom 
2. Video + vraag
3. Zelfstandige opdracht
4. Reflectie: wat weten we nu?

Institutionaliseren

• De ontwikkeling van een beweging naar een grote organisatie of instituut wordt 'institutionaliseren' genoemd. 
• Maar realiseer je goed: institutionaliseren is geen natuurverschijnsel, het is en blijft mensenwerk!
• Het blijven mensen die bepaalde keuzes maken om iets op een bepaalde manier te doen. Het had ook anders gekund.
• We zullen het christendom als voorbeeld nemen om te kijken hoe dit proces van institutionaliseren verloopt bij een levensbeschouwelijke beweging.

Institutionaliseren: christendom

• Als we kijken naar het proces van institutionaliseren bij het christendom, focussen we ons op twee aspecten daarvan:

1. Het institutionaliseren qua geloofsleer en kerkorganisatie
2. Het institutionaliseren van heilige geschriften (heilige bronnen)

• Voorbeelden in de tijd: vroeg christendom en Reformatie (uitlopend op protestantisme)

Institutionaliseren: christendom

• Vroeg christendom: begon als joodse sekte. Leek veel op een mysteriecultus in die tijd.
• De mysteriecultus was een soort cultus uit de oud-Griekse en Romeinse religie die alleen toegankelijk was voor een ingewijde en dus geen deel uitmaakte van de publieke religie.
• Drie kenmerken van die mysterieculten:

1. Je kwam erbij op persoonlijk initiatief (eigen bewuste keuze).
2. Er was een inwijdingsritueel.
3. Deelname zou veel voorspoed brengen (soms zelfs onsterfelijkheid).

Institutionaliseren: christendom

• 0-6: Jezus wordt geboren
• 33: Jezus sterft
• 33-34: Eerste Pinksterdag na Jezus dood: eerste apostelen claimen visioenen over Jezus
• 50: Paulus krijgt visioen van Jezus
• 50-70: 'Christenen' als beweging binnen jodendom, mysteriecultus
• 70: verwoesting van Tweede Tempel in Jeruzalem, joden verliezen centrale plek, verspreiden zich (diaspora)
• Na 70: 1e aanzet tot eigen godsdienst: geen besnijdenis en geen sabbat

Institutionaliseren: christendom

• Kijkvraag voor de video: hoe zie je het proces van institutionaliseren terug in de Reformatie?

Hoe zie je het proces van institutionaliseren terug in de Reformatie?

Zelfstandig werken

• Bekijk deze korte video van Eileen Barker (een Schotse godsdienstsociologe).
• Ze noemt een aantal kenmerken van nieuwe religieuze bewegingen. 
• Noteer er zoveel mogelijk in een Word-bestand.
• Deze heb je zometeen nodig.

Nieuwe religieuze
bewegingen

Reflectie: wat weten we nu?

• Hoe het institutionaliseren qua geloofsleer en kerkorganisatie ongeveer verliep bij het vroege christendom.
• Wat Eileen Barker als kenmerken ziet van een nieuwe religieuze beweging.
• De bovenstaande kenmerken ook van toepassing zijn op christendom en islam, toen zij nog 'nieuwe religieuze bewegingen' waren.