9.1 Jazz als kunstvorm

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

9.1 Jazz als kunstvorm

Na WO II danst Europa op Swingjazz van bigbands, maar in de VS verandert de Jazz van dans- naar luistermuziek: de Bebop.

Daarnaast ontstaat in New York de eerste echte Amerikaanse Kunststroming: het Abstract Expressionisme.

• Bebop Jazz gebaseerd op populaire swingnummers, maar hoger tempo, complexere akkoordenwisselingen.

• Bebopcombo's bestaan uit: saxofoon, trompet, piano, contrabas, drums. 

• Nummers beginnen met melodisch thema, waarop muzikanten vervolgens één voor één soleren.

Maar als je wat wilt veranderen in de muziek, gaat dat niet vanzelf. Dat ondervond ook de jonge Charlie Parker (Hier in een speelfilm)....

Na 1950 krijgt de uptempo Bebop een sobere en meer relaxte tegenhanger: de Cool Jazz. Hierin ligt het tempo lager en zijn de akkoorden eenvoudiger. Er wordt ook meer geïmproviseerd.

Een grote Cool Jaz artiest was de trompettist Miles Davis. Met zijn sextet nam hij in 1959 het album Kind of Blue op. Luister maar eens naar wat fragmenten...

Zonder te repeteren gaan de muzikanten voor het album  'Kind of Blue' de studio in, waar Davis wat compositorische schetsjes uitdeelt om op te improviseren. Alles wordt in één keer opgenomen.

In 'So what' soleren de drie blazers één voor één op het lome ritme van de 'Walking bass'. 

The walking bass: basritme, basloopje. Basis Jazzmuziek.

Maar je kunt ook helemaal losgaan. Dan maak je, zoals Ornette Coleman in 1960 deed, Freejazz. Binnen deze jazzsoort zijn er geen vaste harmonieën en akkoordopvolgingen meer. Er is collectieve improvisatie....

Wat Ornette Coleman uitdrukte met muziek, deed Jackson Pollock met verf.

Jackson Pollock is één van de eerste Abstract Expressionisten:

• Tijdens het schilderen probeert Pollock in trance te raken om zo het denken uit te schakelen. Jammer genoeg werkt hij daardoor in een roes van alcohol en drugs. Daarnaast heeft hij harde Jazz muziek op de achtergrond aanstaan.

• Niet het schilderij dat Jackson Pollock maakt, maar de handeling waaruit het ontstaat, zijn voor hem belangrijk.

• De 'drippings' die hij maakt wordt later 'Action Painting' genoemd.

• Andere Amerikaanse Abstracte Expressionist: Mark Rothko. Eenvoudige composities, opgebouwd uit transparante kleurlagen die gekleurde vlakken vormen op een egale ondergrond.

• Rothko wil toeschouwer het schilderij inzuigen en een overweldigende emotionele reactie veroorzaken.

Er zijn ook kunstenaars die stoppen met het maken van abstracte kunst omdat ze een statement willen maken. Romaere Bearden maakt in de jaren '60 gelaagde collages over het leven van Afro-Amerikanen. Hij wordt daarin sterk beïnvloedt door de burgerrechtenbeweging die in de jaren '50 en '60 strijd voor gelijke rechten voor zwarte Amerikanen.