HEY 7.1 De pH van een oplossing

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

7.1 De pH van een oplossing

Leerdoelen

Je leert wat de pH van een oplossing is.

Je leert hoe je de pH van een oplossing kunt meten.

pH

pH = potentia hydrogenii =  concentratie waterstofionen

Zuren en basen

• De zuurgraad van oplossingen noemen we de pH-waarde.
• pH-schaal loopt van 0 tot 14.
• Hoe zuurder de oplossing, hoe lager de pH.
• Hoe basischer de oplossing, hoe hoger de pH.
• Een neutrale oplossing heeft pH 7.
• In de scheikunde is het niet zuur vs. zoet, maar zuur vs. basisch.

• moleculaire stof (formule begint meestal met H atoom/atomen)
• bij oplossen laten H+ ionen los
• smaken zuur 
• kleuren blauw lakmoes rood (rood blijft rood)
  
•  sterke zuren ontkalken/ tasten onedele metalen aan/maken bacterie groei onmogelijk
•  zure oplossingen geleiden stroom
• bij elektolyse van zuur en bij etsen (= onedel metaal + zure oplossing) onstaat H2(g) 

Kenmerken zuren (pH 0-7)                 en      basen (pH 7-14)

• moleculaire stof
• tasten de huid aan
•  kan H+ ionen opnemen
•  smaken zeepachtig (niet proeven!)
•  kunnen vet verwijderen
• kleuren rood lakmoes blauw (blauw blijft blauw)
•   basische oplossingen geleiden stroom
• reageren met zure stoffen (=neutraliseren)
• base + zuur--> pH neutraal (meestal water soms water + koolzuurgas)
• uitzondering:
  ammoniak+ zuur--> ammonium

pH meten

pH meten

• Met een pH-meter (zeer nauwkeurig)

• Met indicatoren: hulpstoffen die verkleuren bij verandering van pH (minder nauwkeurig)

• Universeel indicatorpapier
• Lakmoespapier
• Oplossingen

Lakmoespapier

• Rood en blauw lakmoespapier.
• Onnauwkeurige methode.
• Omslagtraject pH 5,5 - 8,0 (Binas 52A)
• Zure oplossing: blauw lakmoes kleurt rood
• Basische oplossing: rood lakmoes kleurt blauw

Wat kun je zeggen over de soda-oplossing (n.a.v. filmpje op vorige slide)?

1. Soda heeft een lage pH en is dus zuur
2. Soda heeft een lage pH en is dus basisch
3. Soda heeft een hoge pH en is dus zuur
4. Soda heeft een hoge pH en is dus basisch

Universeel indicatorpapier

• Strook geel papier die afhankelijk van de pH van aangebrachte oplossing verkleurd.
• Kleur te vergelijken met kleurenschijf op het doosje.

 

Zuur-base indicatoren (oplossingen)

• Oplossingen van indicatoren kunnen ook gebruikt worden.
• Bekende zuur-base indicatoren staan met omslagtrajecten in Binas 52A.
• Voor nauwkeurige bepaling vaak meerdere indicatoren nodig.

Zuur-base indicatoren (oplossingen)

• Aan een oplossing worden paar druppels indicator toegevoegd.
• Afhankelijk van de zuurgraad, zal de indictor van kleur veranderen.
• Bekende zuur-base indicatoren staan met omslagtrajecten in Binas 52A.

Afbeelding: broomthymolblauw

pH bepalen met zuurbase indicator

• Voor nauwkeurige bepaling vaak meerdere indicatoren nodig.
• Bijv. als methyloranje een rode kleur geeft, weet je dat de pH lager is dan 3,2 -> pH dus tussen 0 en 3,2 (grote onnauwkeurigheid).
• Als je ook thymolblauw toevoegd en de kleur wordt geel, kun je de pH nauwkeuriger geven -> pH tussen 2,8 en 3,2.

Binas 52A

Voor de bepaling van de pH van een oplossing, schenk je een beetje van de oplossing in twee reageerbuizen. Aan buis 1 voeg je 2 druppels methylrood toe, de oplossing kleurt geel. Aan buis 2 voeg je 2 druppels fenolrood toe, de oplossing kleurt opnieuw geel. Wat kun je zeggen over de pH van de oplossing? Gebruik Binas 52A.

1. pH tussen 4,8 en 6,0
2. pH = 6,0
3. pH = 6,6
4. pH tussen 6,0 en 6,6

Uitleg quizvraag

• Methylrood kleurt geel bij een pH hoger dan 6,0.
• Fenolrood kleurt geel bij een pH lager dan 6,6.
• Dus kunnen we alleen weten dat de pH tussen deze twee waarden ligt.

Met welke indicator(en) kun je zo nauwkeurig mogelijk een oplossing met pH 4,6 bepalen? Gebruik Binas 52A.

1. Broomkresolgroen
2. Broomkresolgroen en methyloranje
3. Broomkresolgroen en methylrood
4. Methyloranje en methylrood

Uitleg quizvraag

• Omslag methyloranje: 3,2 - 4,4
• Omslag broomresolgroen: 3,8 - 5,4
• Omslag methylrood: 4,8 - 6,0

Bij pH 4,6:

• broomkresolgroen (kleurt groen)-> pH tussen 3,8 en 5,4
• broomkresolgroen (kleurt groen) + methyloranje (kleurt oranjegeel) -> pH tussen 4,4 en 5,4
• broomkresolgroen (kleurt groen) + methylrood (kleurt rood) -> pH tussen 3,8 en 6,0
• methyloranje (kleurt oranjegeel) + methylrood (kleurt rood) -> pH tussen 4,4 en 4,8

Laatste optie is dus meest nauwkeurig.

Aan de slag

7.1 De pH van een oplossing

Maken opdr. 1 t/m 7