Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Les 10: Samengestelde zinnen

Lesdoelen

- Je weet wat een samengestelde zin en enkelvoudige zin zijn

- Je kunt de persoonsvormen en onderwerpen in samengestelde en enkelvoudige zinnen vinden

- Je weet wat nevenschikking en onderschikking is

Wat is het onderwerp?
Morgen neemt de jongen het boek mee.

Wat is hier de persoonsvorm?
Jana heeft een boek geleend.

Hoeveel persoonsvormen staan er in de zin?

Sander liep de trap op en ging zijn kamer in.

1. Geen
2. 1
3. 2
4. 3

Maak oefening 2 op p. 117

Noteer de persoonsvormen:
Ik zit nu nog op volleybal, maar volgend jaar wil ik liever korfballen.

Noteer de onderwerpen:
Ik zit nu nog op volleybal, maar volgend jaar wil ik liever korfballen.

Noteer de persoonsvormen:
Mijn ouders zijn heel relaxed, dus in de meeste gevallen mag ik na 12 uur thuiskomen.

Noteer de onderwerpen:
Ga jij wat te drinken halen of loop je naar de kluisjes?

Net toen alle boeken op de plank stonden, viel de nieuwe boekenkast weer uit elkaar.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Er is vanavond een spannende film op tv, maar mijn zus wil liever naar de cinema.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Gisteren zijn veel fans naar het voetbalstadion gekomen voor de presentatie van de nieuwe spelers.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Iedere zaterdag gaan Milan en Marcel met de trein en de bus naar de winkel.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Maak oefening 3 op p. 118

Nevenschikking

Twee of meer gelijkwaardige zinnen

• Nevenschikkend voegwoord: en, of, maar, want, dus…
  
• Komma
  

Onderschikking

Niet-gelijkwaardige zinnen

•  Onderschikkend voegwoord: als, dat, omdat, terwijl…
• Betrekkelijk voornaamwoord

Hoofdzin

De persoonsvorm staat helemaal vooraan of direct na het eerste zinsdeel

Bijzin

De persoonsvorm staat helemaal achteraan of als een van de laatste woorden

Begint bijna altijd met een voegwoord en betrekkelijke voornaamwoord

Wie als eerste over de finish is, wint het toernooi.

Hoofdzin: wint het toernooi

Bijzin: wie als eerste over de finish is

-> een bijzin kan je meestal vervangen door 1 woord

Wanneer hij zijn huiswerk maakt, is Ties heel geconcentreerd.
Wat is hier de bijzin?

1. Wanneer hij zijn huiswerk maakt
2. is Ties heel geconcentreerd

Een slang kan heel goed kruipen, maar hij kan niet lopen.

1. 1 hoofdzin en 1 bijzin
2. 2 hoofdzinnen
3. 2 bijzinnen

Er zit een steentje in mijn schoen, maar ik ben er al gewend aan.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin: nevenschikkend
3. Samengestelde zin: onderschikkend

Daardoor voel ik dat ik besta.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin: nevenschikkend
3. Samengestelde zin: onderschikkend

Maak oefening 4 en 5 

Vul aan en maak een nevengeschikte zin. ‘Mijn buur maakt me blij…’

Vul aan en maak een ondergeschikte zin. ‘ Mijn buur maakt mij blij…’

Maak van deze 2 zinnen een nevengeschikte zin:
Ik ben moe.
Ik heb lang geslapen

Maak van deze 2 zinnen een ondergeschikte zin.
Ik ben moe.
Ik heb lang geslapen.

Nevenschikkende voegwoorden

En, of, maar, dus, want, dan…

Onderschikkende voegwoorden

Terwijl, om, omdat, doordat, zodat, zodra, als, toen, hoewel, tenzij, nadat…