H2 paragraaf 3

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Programma

Terugblik les 

Uitleg nieuwe theorie 

Aan het werk

Terugblik les

Wat hebben we de vorige les behandeld?

Vandaag

Doelen

• Aan het einde van de les heb je geleerd dat het jodendom verdeeld kan worden in 10 periodes 
• Aan het einde van de les heb je geleerd dat de joden de Tien Woorden kennen 
• Aan het einde van de les weet je wie de insprirerende personen voor de joden zijn.

Inleiding op het Jodendom

Het jodendom kent de volgende belangrijke geloofspunten:
- Eén god
- Het verbond en de naleving van de wet
- Het geloof in een Messias

Verbond

God heeft met de joden een verbond gesloten. Dit verbond wordt steeds vernieuwd. Op basis hiervan beschouwen de joden zich als het uitverkoren volk van God. In de Thora kunnen joden lezen welke bedoeling God met hen heeft. 

Verlosser

Joden geloven in de komst van een verlosser (een Messias) die het Rijk van God zal brengen. Volgens sommige joden is dit een ideale samenleving hier op aarde, waar ook mensen een bijdrage aan kunnen leveren. Andere joden geloven meer in een hemel: een ideale toestand ná dit leven.

Wet

Om het verbond in tact te houden, moeten joden zich houden aan de door God gegevens regels, zoals de tien geboden. Deze regels staan in de Thora. 

God

Monotheïsme wil zeggen: een godsdienst waarbij één god wordt erkend (mono= één, theos=god). Joden geloven in één God. In het jodendom wordt de naam van God niet uitgesproken. Men zegt dan: Adonai (Heer). God is eeuwig. Hij heeft geen begin en geen einde. 

Geschiedenis jodendom

• Bekijk het filmpje op de volgende dia 
• Samenvatting geschiedenis van jodendom
• Noteer per periode 

1. Naam periode

2. Jaartal 

3. Inhoud: wat wordt er over deze periode gezegd?

Aartsvader Abraham (2000 v.Chr.)

Abraham

De geschiedenis van het joodse volk begint 4000 jaar geleden met Abraham.

Abraham

Abraham verlaat zijn geboortestreek, nadat hij met God een verbond heeft gesloten. Dit verbond was dat Abraham een groot volk zal voortbrengen dat in vrede en geluk zal leven in een eigen land (Beloofde Land). Hij gaat op zoek naar dat beloofde land. Abraham heeft die belofte aan God gedaan en geeft deze belofte door aan zijn zoon Jacob. Abraham, Isaak en Jacob worden de aartsvaders genoemd. 

Mozes en de uittocht uit Egypte (1300 v.Chr.)

Mozes

Mozes en de uittocht

Eén van de twaalf zonen van Jacob heeft Jozef. Hij wordt de koning in Egypte. Eeuwelang woont het volk er vreedzaam, tot er een Farao komt die hen tot slaaf maakt. Onder leiding van MOzes ontsnapt het volk en gaat opnieuw op reis naar het beloofde land. Tijdens de toch krijgt Mozes van God de Tien Woorden. De uittocht uit Egypte wordt elk jaar herdacht tijdens Pesach, het paastfeest. 

De uittocht uit Egypte wordt ook de Exodus genoemd.

De Exodus

De grote koningen en de Tempel (1000-900 v.Chr.)

Koning David

Koning Salomo

De Tempel is het symbool voor eenheid en vrede.

Koningen en de Tempel

Onder koning David wordt het joodse volk een eenheid, met Jeruzalem als hoofdstad. David voert oorlog tegen de Filistijnen. Koning Salomo (zoon van David) bouwt een tempel voor God. 

De ballingschap (586-539 v.Chr.)

In Jeruzalem wordt een nieuwe tempel gebouwd. 

De ballingschap

De Babyloniërs verwoesten de Tempel. Na deze verwoesting nemen ze het joodse volk mee naar Babylonië. Eenmaal in Babylonië proberen de joden hun identiteit te behoude. Ze schrijven veel oude verhalen op. In 539 v.Chr. veroveren de Perzen het Babylonische Rijk en mogen de ballingen (het joodse volk) naar huis. De nieuwe tempel die gebouwd wordt is niet zo mooi als die van Salomo. 

Alexander de Grote (356-323 v.Chr.)

Dit is de periode van hellenisering. Dit is (gedwongen) overnemen van de Griekse cultuur door andere volken.

Alexander de Grote

Alexander de Grote

Alexander de Grote uit Macedonië verovert in 331 v.Chr. het grote Perzische Rijk, waardoor Judea (Israël nu) deel van het Grieks-Macedonische rijk wordt. 

Opstand der Maccabeeën (165 v.Chr. )

In deze periode worden de Syriërs verslagen.

Opstand

Verschillende machthebbers volgen Alexander de Grote op. Het rijk wordt onder hen verdeeld. Een van de opvolgers is de Syrische koning Antiochus. Hij gaat joodse gebruiken verbieden en richt een beeld voor de Griekse oppergod Zeus op in de tempel. Dit leidt tot een opstand onder joden. Deze joden worden geleid door de Maccabeeën.

Syrische koning Antiochus

Opstanden tegen de Romeinen (66-135 na Chr.)

Masada achtergrond

De wereldrijken volgen elkaar op. Na de Perzen en de Grieken grijpen Romeinen de macht. 

Opstand

Het volk komt in opstand tegen de Romeinen, maar het leger treedt hardhandig op. Ze vernietigen Jeruzalem en de Tempel. In het jaar 73 veroveren de Romeinen het laatste joodse bolwerk (zware muren die als bescherming dienen) van verzet: Masada. In de jaren die volgen worden de joden verspreid (diaspora) over de wereld. Ze zijn geen volk meer met een eigen land.

Romeinen

De middeleeuwen (500-1500)

Het discrimineren van joden heet antisemitisme.

De middeleeuwen

Ook in de middeleeuwen worden joden achtergesteld. Joodse gemeenschappen in het christelijke Europa worden vaak aangevallen en uitgemoord. Dit wordt pogroms genoemd. Als er iets ergs gebeurt (de pest, een misoogst), krijgen de joden de schuld. 

Moderne tijd ( 1500-1945)

Auschwitz was het meest beruchte concentratiekamp.

Moderne tijd

Eén van de dieptepunten in de joodse geschiedenis is de vervolging door de nazi's. Zes miljoen joden komen om. In 1935 leven er in Europa acht miljoen joden. Vlak na 1945 (Tweede Wereldoorlog) leven er 1,5 miljoen joden. 

De staat Israël (1948-nu)

Er wordt tientallen jaren druk uitgeoefend op Israël om mee te werken aan een echte zelfstandige, Palestijnse staat. 

Israël

Veel joden willen na de oorlog een eigen staat. Het streven naar een eigen joodse staat noemen we zionisme. De Verenigde Naties (VN) beslissen dat het land Palestina wordt verdeeld. Zo ontstond in 1948 de joodse staat. De Palestijnen en de Arabische landen waren het niet eens met dit besluit. Er zijn verschillende oorlogen geweest in 1956, 1967 en in 1973. 

Tijdlijn