Gyges & Kandaules (r.67-74)

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Gyges & Kandaules (r.67-74)

ἐπειρωτα δη λεγων ταδε
welke modus heeft λεγων?

1. indicativus
2. imperativus
3. participium
4. coniunctivus

ἐπειρωτα δη λεγων ταδε
welke modus heeft ἐπειρωτα?

1. indicativus
2. imperativus
3. participium
4. coniunctivus

ἐπειρωτα δη λεγων ταδε
welke naamval is ταδε?

1. nom
2. gen
3. dat
4. acc

ἐπειρωτα δη λεγων ταδε
wat is nu de juiste vertaling?

1. ik vroeg dus dit, terwijl ik zei
2. ik zei dus dit terwijl ik vroeg
3. hij vroeg dus, terwijl hij dit zei
4. hij zei dus terwijl hij dit vroeg

"ἐπει με ἀναγκαζεις δεσποτεα τον ἐμον κτεινειν οὐκ ἐθελοντα, φερε ἀκουσω, τεῳ και τροπῳ ἐπιχειρησομεν αὐτῳ."
- wat is de pv van de hoofdzin?
N.B. maak gebruik van je aantekeningen!

1. ἀναγκαζεις
2. ἐθελοντα
3. ἀκουσω
4. ἐπιχειρησομεν

"ἐπει με ἀναγκαζεις δεσποτεα τον ἐμον κτεινειν οὐκ ἐθελοντα, φερε ἀκουσω, τεῳ και τροπῳ ἐπιχειρησομεν αὐτῳ."
- τεῳ = τίνι; wat voor soort bijzin is dit dus?

1. betrekkelijke bijzin
2. bijwoordelijke bijzin
3. afhankelijke vraag

"ἐπει με ἀναγκαζεις δεσποτεα τον ἐμον κτεινειν οὐκ ἐθελοντα, ..."
- welke functie heeft δεσποτεα τον ἐμον in de zin?

1. object bij κτεινειν
2. object bij ἀναγκαζεις
3. object bij ἐθελοντα
4. aanvulling bij ἐπει

"ἐπει με ἀναγκαζεις δεσποτεα τον ἐμον κτεινειν οὐκ ἐθελοντα, ..."
- waarmee congrueert het ptc ἐθελοντα?

1. het komt van ἐργομαι (aor: ελθ-) en congrueert met με
2. het komt van ἐθελω en congrueert met με
3. komt van ἐργομαι (aor: ελθ-) en congrueert met δεσποτεα
4. het komt van ἐθελω en congrueert met δεσποτεα

"..., φερε ἀκουσω, τεῳ και τροπῳ ἐπιχειρησομεν αὐτῳ."
- welke werkwoordstijden herken je?

1. praesens
2. aoristus
3. imperfectum
4. futurum

"..., φερε ἀκουσω, τεῳ και τροπῳ ἐπιχειρησομεν αὐτῳ."
- aantekening geeft 'coni.adhort' hoe vertaal je dit dus??

1. 'moge ik horen'
2. 'laat ik horen'
3. 'zou ik horen'
4. 'moet ik horen?'

"..., φερε ἀκουσω, τεῳ και τροπῳ ἐπιχειρησομεν αὐτῳ."
- congrueert τεῳ = τίνι of is het zelfstandig gebruikt?

1. congrueert met τροπῳ
2. congrueert met αὐτῳ
3. congrueert niet, dus zelfstandig
4. aanvulling bij PV

"..., φερε ἀκουσω, τεῳ και τροπῳ ἐπιχειρησομεν αὐτῳ."
- vul de vertaling aan:
..... wij hem zullen aanvallen

1. met deze manier
2. in welke soort
3. op welke manier
4. op die manier

67 Ἐπειρῶτα δὴ λέγων τάδε· “Ἐπεί με ἀναγκάζεις δεσπότεα τὸν ἐμὸν κτείνειν οὐκ ἐθέλοντα, φέρε ἀκούσω, τέῳ καὶ τρόπῳ ἐπιχειρήσομεν αὐτῷ.

Hij vroeg dus het volgende (zeggend de woorden): ‘Nu/aangezien u mij dwingt mijn heer te doden, hoewel ik dat niet wil, toe/welaan, laat ik dan horen, op welke wijze (dan wel) wij hem zullen aanvallen.”

Ἐπειρῶτα: imperf ( < ἐπ-ειρώτα-ε) van ἐπ-ειρωτάω; hier zonder augment; komt in Ionisch vaker voor bij ww, waarvan stam met klinker begint

λέγων: kan na Ἐπειρῶτα onvertaald blijven (2 ww. benoemen 2 aspecten – zeggen en vragen – van 1 handeling)

οὐκ ἐθέλοντα: bij με (hyperbaton)

φέρε: (oorspr. imperat.) verstard tot bijw. met aansporende functie: ‘toe’ (vgl. ἄγε en ἴθι)

ἀκούσω: coni. aor.: adhortativus

ἐπιχειρήσομεν: Gyges moet de daad uitvoeren, maar het plan gaat uit van Kandaules’ vrouw; hij wil haar laten delen in de verantwoordelijkheid

Ἡ δὲ ὑπολαβοῦσα ἔφη - wat weet je over het onderwerp van deze zin?

Ἡ δὲ ὑπολαβοῦσα ἔφη - gebruik je WB, geef de juiste vertaling

“Ἐκ τοῦ αὐτοῦ μὲν 70 χωρίου ἡ ὁρμὴ ἔσται ὅθεν περ καὶ ἐκεῖνος ἐμὲ ἐπεδέξατο γυμνήν, ὑπνωμένῳ δὲ ἡ ἐπιχείρησις ἔσται.” - welk woord leidt de bijzin in?

1. ἐκ
2. ὁθεν
3. και
4. ὑπνωμενῳ

“Ἐκ τοῦ αὐτοῦ μὲν 70 χωρίου ἡ ὁρμὴ ἔσται ὅθεν περ καὶ ἐκεῖνος ἐμὲ ἐπεδέξατο γυμνήν, ὑπνωμένῳ δὲ ἡ ἐπιχείρησις ἔσται.” - dus welke pv('s) vorm(t)/(-en) de hoofdzin?

1. ἐσται
2. ἐσται, ἐπεδεξατο
3. ἐσται, ὑπνωμενῳ
4. ἐσται, ἐσται

“Ἐκ τοῦ αὐτοῦ μὲν 70 χωρίου ἡ ὁρμὴ ἔσται ...,
ὑπνωμένῳ δὲ ἡ ἐπιχείρησις ἔσται.”
- welk stijlfiguur herken je?

1. anafoor
2. epifoor
3. parallellie
4. chiasme

“Ἐκ τοῦ αὐτοῦ μὲν 70 χωρίου ἡ ὁρμὴ ἔσται ...,
ὑπνωμένῳ δὲ ἡ ἐπιχείρησις ἔσται.”
- hoe is αὐτου hier vertaald?

1. van hem
2. zelf
3. van die
4. dezelfde

aantekening geeft bij ὑπνωμένῳ, vul aan οἱ/αὐτῳ? - vertaal nu: ἡ ἐπιχειρησις οἱ ἐσται.

“..., ὑπνωμένῳ δὲ ἡ ἐπιχείρησις ἔσται.”
- aantekening geeft bij ὑπνωμένῳ, vul aan οἱ/αὐτῳ
- kies de juiste vertaling

1. hij zal de aanval krijgen, omdat hij slaapt
2. hij slaapt en krijgt de aanval
3. wanneer hij slaapt, zal hij de aanval krijgen
4. toen hij sliep, zal hij de aanval krijgen

“ὅθεν περ καὶ ἐκεῖνος ἐμὲ ἐπεδέξατο γυμνήν” - ὁθεν leidt de bijzin in en περ 'preciseert het relativum' - wat is het antecedent van ὁθεν?

1. ἡ ὁρμη
2. του αὐτου χωριου
3. ἐκεινος
4. ἐμε

ὅθεν περ καὶ ἐκεῖνος ἐμὲ ἐπεδέξατο γυμνήν
- wie is ἐκεινος en wie is ἐμε?

1. Gyges - Kandaules
2. Kandaules - Gyges
3. Gyges - koningin
4. Kandaules - koningin

Ἡ δὲ ὑπολαβοῦσα ἔφη· “Ἐκ τοῦ αὐτοῦ μὲν 70 χωρίου ἡ ὁρμὴ ἔσται ὅθεν περ καὶ ἐκεῖνος ἐμὲ ἐπεδέξατο γυμνήν, ὑπνωμένῳ δὲ ἡ ἐπιχείρησις ἔσται.”

Zij sprak ten antwoord: “De aanval zal plaatsvinden (precies) vanuit dezelfde plek (als) vanwaar (ook) hij mij naakt heeft getoond, en wanneer hij slaapt/in zijn slaap zal <op hem> de aanval zal plaatsvinden.”

ὑπολαμβάνω: ‘antwoorden’ of (met ellips van τὸν λόγον) ‘het voorstel aannemen’

ὑπολαβοῦσα ἔφη: chiastisch t.o.v. Ἐπειρῶτα λέγων (ptc. en pv. in gespiegelde volgorde); de handelingen vragen en antwoorden worden vaak tweeledig uitgedrukt met een specifiek ww. voor vragen/antwoorden en een algemeen ww. voor zeggen.

ἐπεδέξατο: hier aor. van ἐπιδείκνυμι (met belanghebbend medium)

ὑπνωμένῳ: vul aan οἱ / αὐτῷ

Ὡς δὲ ἤρτυσαν τὴν ἐπιβουλήν, νυκτὸς γενομένης (...) εἵπετο ἐς τὸν θάλαμον τῇ γυναικί.
- wat is de pv van de hoofdzin?

1. ἤρτυσαν
2. γενομένης
3. εἵπετο

benoem de vorm γενομένης
(tijd, modus, naamval, getal, geslacht, act/med/pass)

dus er is sprake van...
(νυκτὸς γενομένης)

Ὡς δὲ ἤρτυσαν τὴν ἐπιβουλήν, νυκτὸς γενομένης (...) εἵπετο ἐς τὸν θάλαμον τῇ γυναικί.
- gebruik eventueel je wb - wat is de functie van τῇ γυναικί?

1. aanvulling bij ww
2. meew vw
3. bijw bep
4. possessivus

(οὐ γὰρ ἐμετίετο ὁ Γύγης, οὐδέ οἱ ἦν ἀπαλλαγὴ οὐδεμία, ἀλλ’ ἔδεε ἢ αὐτὸν ἀπολωλέναι ἢ Κανδαύλεα )
- wat is de pv van de hoofdzin?

1. ἐμετίετο
2. ἐμετίετο, ἦν
3. ἐμετίετο, ἦν, ἔδεε
4. ἀπολωλέναι

(οὐ γὰρ ἐμετίετο ὁ Γύγης, οὐδέ οἱ ἦν ἀπαλλαγὴ οὐδεμία, ἀλλ’ ἔδεε ἢ αὐτὸν ἀπολωλέναι ἢ Κανδαύλεα )
- ἀπολωλέναι is afkomstig van ἀπόλλυμαι - welke vorm is het dus?

1. inf aor
2. inf perf
3. ptc aor (nom pl)
4. ptc perf (nom pl)

(..., οὐδέ οἱ ἦν ἀπαλλαγὴ οὐδεμία, ...)
- οὐδε...οὐδεμια is een dubbele ontkenning - maar is dit een litotes (en is het positieve bedoeld) of wordt de ontkenning juist versterkt?

1. litotes
2. versterkt

(...ἀλλ’ ἔδεε ἢ αὐτὸν ἀπολωλέναι ἢ Κανδαύλεα )
- kies de juiste vertaling

1. maar het moest wel dat ofwel hij dood zou zijn of Kandaules
2. maar het moest wel of hij stierf of Kandaules
3. maar het moest wel of hij kwam om of Kandaules
4. maar het moest wel dat hij omkwam of Kandaules

Ὡς δὲ ἤρτυσαν τὴν ἐπιβουλήν, νυκτὸς γενομένης (οὐ γὰρ ἐμετίετο ὁ Γύγης, οὐδέ οἱ ἦν ἀπαλλαγὴ οὐδεμία, ἀλλ’ ἔδεε ἢ αὐτὸν ἀπολωλέναι ἢ Κανδαύλεα ) εἵπετο ἐς τὸν θάλαμον τῇ γυναικί.

Toen zij het complot hadden beraamd, volgde Gyges, toen het nacht was geworden (want hij werd niet losgelaten en er was voor hem geen énkele ontsnappingsmogelijkheid, maar het moest wel dat ofwel hij dood zou zijn of Kandaules) de vrouw naar de slaapkamer.

νυκτὸς γενομένης: gen. absolutus

ἐ-μετ-ίε-το: = ἐ-μεθ-ίε-το (psilosis) = 3e pers. ev. ind. imperf. med. van μεθ-ίημι (‘loslaten’ in figuurlijke zin: hij is klem gezet door Kandaules’ vrouw)

οὐ μετίετο ≈ οὐδέ οἱ ἦν ἀπαλλαγὴ οὐδεμία (tautologie)

οὐδέ … οὐδεμία: dubbele ontkenning is een versterkte ontkenning als tweede woord samengesteld is

ἔδεε = ἔδει (imperf. bij δεῖ)

ἀπολωλέναι: inf. perf. van ἀπόλλυμαι (resultatief aspect: toestand die volgt op het sterven)

εἵπετο: imperf. bij ἕπομαι (voor augment ει- vgl. εἶχον bij ἔχω)

74 Καί μιν ἐκείνη ἐγχειρίδιον δοῦσα κατακρύπτει ὑπὸ τὴν αὐτὴν θύρην.

Sleep de juiste zinsdelen naar de begrippen OW-PV-PTC.

onderwerp

persoonsvorm

participium

μιν

ἐκείνη 

ἐγχειρίδιον

δοῦσα 

κατακρύπτει 

ὑπὸ τὴν αὐτὴν θύρην

74 Καί μιν ἐκείνη ἐγχειρίδιον δοῦσα κατακρύπτει ὑπὸ τὴν αὐτὴν θύρην. Sleep de juiste zinsdelen naar de begrippen obiect bij ptc - obiect bij pv - bwb

obi.bij ptc

obi.bij pv

BWB

μιν

ἐκείνη 

ἐγχειρίδιον

δοῦσα 

κατακρύπτει 

ὑπὸ τὴν αὐτὴν θύρην

74 Καί μιν ἐκείνη ἐγχειρίδιον δοῦσα κατακρύπτει ὑπὸ τὴν αὐτὴν θύρην.
- het ptc δοῦσα is predicatief en staat vóór de pv, hoe kan je deze dan mooi vertalen?

1. met een bijzin
2. als bijstelling
3. nevenschikkend met pv
4. als aanvulling bij pv

74 Καί μιν ἐκείνη ἐγχειρίδιον δοῦσα κατακρύπτει ὑπὸ τὴν αὐτὴν θύρην.
- hoe vertaal je αὐτην hier?

1. zelf
2. dezelfde
3. haar
4. die

74 Καί μιν ἐκείνη ἐγχειρίδιον δοῦσα κατακρύπτει ὑπὸ τὴν αὐτὴν θύρην.

En zij geeft (hem) een dolk en verbergt hem achter dezelfde deur.

μιν ἐκείνη: iuxtapositio

ἐγχειρίδιον: dat wat in de hand past: een dolk (elders: een pocket = handboekje)

δοῦσα: ptc aor act, nom. sg. F van δίδωμι, aor: ἔ-δω-κα, ptc aor:

δούς, δόντος - δοῦσα, δούσης - δόν, δόντος

ὑπό + acc.: omdat het verbergen in een beweging naar ... inhoudt)

De beginsituatie (Kandaules verbergt Gyges achter de deur om hem zijn vrouw te doen zien) wordt weerspiegeld in de eindsituatie (K’s vrouw verbergt Gyges achter de deur om hem Kandaules te doen doden).

Καὶ     μετὰ     ταῦτα     ἀναπαυομένου     Κανδαύλεω     ὑπεκδύς     

τε καὶ     ἀποκτείνας     αὐτὸν     ἔσχε     καὶ     τὴν γυναῖκα     καὶ     

τὴν βασιληίην     Γύγης· 

- op welke plekken kan je de zin onderbreken om de lengte van de zinsdelen overzichtelijk te maken? - de zin is in drieën te verdelen, sleep daartoe de zwarte vlakken naar de juiste plek - Let Op! kijk vooral goed wat de voegw 'και' steeds verbinden!

Καὶ μετὰ ταῦτα ἀναπαυομένου Κανδαύλεω - welke constructie herken je?

1. gen.abs.
2. aci
3. acp
4. strikvraag!

ὑπεκδύς τε καὶ ἀποκτείνας αὐτὸν (ἐσχε)
- let op de werkwoordstijden, kies de juiste vertaling

1. nadat hij stiekem te voorschijn was gekomen en hem gedood had,
2. nadat hij stiekem te voorschijn kwam en hem doodde,
3. terwijl hij stiekem te voorschijn komt en hem doodt,
4. nadat hij stiekem te voorschijn was gekomen en hem doodde,

ἔσχε καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τὴν βασιληίην Γύγης· - wat is het onderwerp?

1. zit in PV
2. haal je uit vorige deel van de zin
3. καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τὴν βασιληίην
4. Γύγης

Καὶ μετὰ ταῦτα ἀναπαυομένου Κανδαύλεω ὑπεκδύς τε καὶ ἀποκτείνας αὐτὸν ἔσχε καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τὴν βασιληίην Γύγης·

En daarna, toen Kandaules lag te slapen, kreeg Gyges, nadat hij stiekem (vanachter de deur) te voorschijn was gekomen en hem gedood had, zowel de vrouw als het koningschap;

ἀναπαυομένου Κανδαύλεω: gen. absolutus

ὑπ-εκ-δύ-ς: ptc. (stam-)aor. act. bij ὑπεκδύομαι, ind aor: ἕ-δυ-ν; ptc aor: δύ-ς, δύ-ντ-ος

ἔσχε: aor. (van ἔχω) met ingressief aspect

Καὶ μετὰ ταῦτα t/m Γύγης: verteltempo wordt versneld

Door de aanval vanuit dezelfde plaats, vanachter dezelfde deur te laten plaatsvinden wordt de wraak die de vrouw wenst in zekere zin een spiegeling van de wandaad van haar man: actie (haar naakt tonen) en reactie (daarvoor gestraft worden) hebben zo sterk betrekking op elkaar.

τοῦ καὶ Ἀρχίλοχος ὁ Πάριος, κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον γενόμενος, ἐν ἰάμβῳ τριμέτρῳ ἐπεμνήσθη· 

(en) hem heeft ook Archilochos van Paros, die in dezelfde tijd geboren is/leefde, ter sprake gebracht in een iambische trimeter.

τοῦ: relatieve aansluiting (betr. vnw aan begin van een nieuwe zin; antecedent staat in vorige zin; vertaal met ‘(voegwoord +) aanwijzend/persoonlijk vnw.’) aanvulling bij ἐπ-ε-μνήσ-θη, aor pass (deponens: passieve vorm, actieve betekenis) van ἐπι-μιμνῄσκ-ο-μαι.