V6 Literatuur 24

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom v6!

10 minuten lezen

Programma van de les

• Lezen - 10 minuten
• Terugblik - 10 minuten
• Literatuur 24, Vernietiging en Vernieuwing - 40 minuten
• Afsluiting en vooruitblik - 5 minuten

Lesdoelen:

Je kunt minstens drie eigenschappen van de literatuur tussen '40 en '60 noemen.

Je weet wat de Vijftigers zijn.

24. Vernietiging en vernieuwing

1940-1960

1940-1960: 'Vernietiging en vernieuwing'
Waarom heet deze tijd zo?

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zorgde de ..... voor censuur.
Wat moet op de puntjes staan?

Wat volgt er logischerwijs op het oprichten van de Kultuurkamer?

Voorbeeld van verzetsliteratuur

1. Geuzenliedboek
2. De avonden
3. De aanslag
4. Het Achterhuis

Welk boek is het belangrijkste boek met ervaringen uit WOII?

Existentialisme

• Gruwelen van twee wereldoorlogen voeden somber wereld- en mensbeeld. De vanuit Frankrijk overgewaaide filosofische stroming is nu het referentiekader waarbinnen gedacht, gelezen en geschreven werd.
• Sartre en De Beauvoir zijn op het 

wereldtoneel de belangrijkste 

vertegenwoordigers.

0

Denkvierkant

De mens...

• is ‘geworpen’ in een wereld waar hij niet om heeft gevraagd en waarin hij het slachtoffer van de omstandigheden is​
• is echter vrij: hoewel slachtoffer, is hij toch ook persoonlijk verantwoordelijk​
• dient een ‘authentiek’ wezen te zijn dat zich niet laat knechten door politieke of godsdienste stromingen​

Die verantwoordelijkheid vereist dat hij zich betrokken voelt bij wat er in de wereld mis is, dat hij zich ‘engageert’ met andere slachtoffers

Existentialisme in de literatuur

• Menselijke relaties zijn gebrekkig 
  
• Personages ervaren sterk gevoel van eenzaamheid 
  
• Mens wordt bedreigd door massale gevaren (honger, techniek, oorlog) 
  
• Het leven is absurd en chaotisch (onlogisch) 
  
• Er is geen perspectief in het menselijk bestaan 
  

Existentialisme en houding van jongeren

Dit naoorlogs levensgevoel en de cynische en anti-moralistische houding van jongeren komt naar voren in drie werken: 

1. De Avonden - Reve
2. De donkere kamer van Damokles - Hermans  
3. Het stenen bruidsbed -  Mulisch

Nederlands-Indië

Na een lange en pijnlijke strijd wordt Indonesië in 1949 onafhankelijk. Suriname en de Antillen volgen in 1954.​

Het duurt tot de jaren '70 tot de kwestie Indonesië in de literatuur wordt verwerkt.

Zowel de bezetting van de Japanners, het verlies van Indië en 

de onafhankelijk van Indonesië krijgen een rol in de 

Nederlandse literatuur. 

Eerste boekenweekgeschenk in 1949

Oeroeg speelt zich af in

1. Indonesie
2. Nederland
3. Thailand
4. Nederlands-Indie

Kenmerken van de poëzie van de Vijftigers

• Taal is persoonlijk
  
  
• Rijm, metrum, regelmatige strofebouw en interpunctie komen nauwelijks voor
  
  
• Overdaad aan beeldspraak 
  
  
• De beelden roepen een sfeer op (verband is niet logisch, maar associatief)
  
  
• Sterke betrekking op de omstandigheden waarin de mens moest leven (engagement - De koude oorlog)
  
  
• Nauwe banden met de beeldende kunst

Andere stemmen

M. Vasalis - onderwerpen waar mensen vaak geen woorden voor hebben. Ze gaan over wat mensen ervaren bij liefde, dood, kinderen, ouderdom. Ze gaan kortom over het leven. Haar poëzie wordt door de (mannelijke) literaire kritiek afgedaan als ‘damespoëzie’. Annie M.G. Schmidt is misschien wel de meest invloedrijke schrijver uit deze periode. Haar antiburgerlijke dichtbundel Ik ben lekker stout (1953) voor kinderen is de voorbode van de protesten in de jaren ‘60.  

De Vijftigers zetten zich af tegen...

1. de overheersing van het verstand in de poëzie
2. de overheersing van het gevoel in poëzie
3. de overheersing van het gevoel in de roman
4. de overheersing van het verstand in de roman

Wie is geen belangrijke Vijftiger?

1. Lucebert
2. Gerard van 't Reve
3. Gerrit Kouwenaar
4. Remco Campert

Wat is geen kenmerk van de poëzie van de Vijftigers?

1. Engagement
2. Humor
3. Overdadige beeldspraak
4. Nauwelijks spelling, interpunctie, rijm en metrum

Literatuur '40-'60

Ik heb veel geleerd van deze les

010

Afsluiting en vooruitblik

Volgende les: morgen THUIS 

• Huiswerk: Bekijk de literatuurlessen (7, 8 en 9) en lees paragraaf 25