Hfst 6. Bijvoeglijke bijzin en betrekkelijk voornamwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Bijvoeglijke bijzin

Grammatica zinsdelen: Bijvoeglijke bijzin

1 De populaire leraar komt op onze school werken.

2 De leraar van het jaar komt op onze school werken.

3 De leraar, die is uitgeroepen tot leraar van het jaar, komt op onze school werken.

- Wat zijn de dikgedrukte woorden in zin 1 en 2?

- Wat valt je op aan de dikgedrukte delen?

Herhaling: bijvoeglijke bepaling (bijv.bep) en ondergeschikte bijwoordelijke bepaling (obwb)

1 Deze prachtig aangelegde natuurcamping wordt op 1 mei geopend.

• De kern van het zinsdeel 'Deze prachtig aangelegde natuurcamping' is natuurcamping (zn).
• prachtig aangelegde > natuurcamping = bijv.bep (zegt iets over een zn)
• prachtig > aangelegde = obwb (zegt iets over een andere woordsoort)

Bijvoeglijke bijzin

• Een bijv. bijzin zegt iets over een zelfstandig naamwoord of een voornaamwoord (bijvoorbeeld onbepaald, aanwijzend of persoonlijk vnw).
• Het is een zin en heeft dus een pv.
• De bijzin begint met een betrekkelijk voornaamwoord: die, dat, waarop, waarmee, doordat..... 
• Is geen zinsdeel maar een zinsdeelstuk.
  
  

De jongen die gisteren een ongeluk kreeg, ligt in het ziekenhuis.

Een bijvoeglijke bijzin is een apart zinsdeel.

1. Ja
2. Nee

Een bijvoeglijke bijzin zegt iets over een zelfstandig naamwoord of een voornaamwoord.

1. ja
2. nee

Een bijvoeglijke bijzin begint met een betrekkelijk voornaamwoord: die, dat, wat, waarmee .......(en nog wat andere woordjes)

1. ja
2. nee

Kun jij de bijvoeglijke bijzin vinden in deze tekst?

Heeft de volgende zin een bijvoeglijke bepaling of een bijvoeglijke bijzin?
De wandelaars die de vierdaagse hadden uitgelopen, kregen een medaille.

1. Bijvoeglijke bepaling
2. Bijvoeglijke bijzin

De tranen van de Madonna tonen haar verdriet aan de wereld.

van de Madonna =

1. bijvoeglijke bijzin
2. bijvoeglijke bepaling

Staat in deze zin
een bijv. bep. of bijv. bijzin
De band die deze liedjes maakt, is gestopt.

1. bijv. bijzin
2. bijv. bep

Grammatica woordsoorten:

Betrekkelijk voornaamwoord

Opdracht in tweetallen:

• Noteer van deze zinnen het woord dat betrekking heeft op een ander woord.
• Noteer ook op welk woord/ welke woorden ze betrekking hebben.
• Overleg in tweetallen.
• 
  

Klaar? Lees alvast de uitleg van H6 betrekkelijk voornaamwoord op bladzijde 180.

1 De sollicitant die als eerste reageerde, was ook de beste.

2 Het boek dat ik lees, is erg spannend.

3 Fenna wilde graag naar de speeltuin, wat haar moeder een uitstekend idee vond.

Bespreken:

1 De sollicitant die als eerste reageerde, was ook de beste.

die = betr. vnw en heeft betrekking op de sollicitant

2 Het boek dat ik lees, is erg spannend.

dat = betr. vnw en heeft betrekking op het boek

3 Fenna wilde graag naar de speeltuin, wat haar moeder een uitstekend idee vond.

wat = betr. vnw en heeft betrekking op de hele zin ervoor

Betrekkelijke voornaamwoorden:

Die (tenzij je 'die' kunt vervangen door 'deze' - > aanw. vnw)

Dat (tenzij je 'dat' kunt vervangen door 'dit' - > aanw. vnw)

Wie (let op: wie, wat, welke kunnen ook vr.vnw zijn)

Wat  (let op: wie, wat, welke kunnen ook vr.vnw zijn)

(welke, hetgeen, waarmee: komen ook af en toe voor als betr. vnw)

Hoe gebruik je het betrekkelijk voornaamwoord?

Het betr.vnw DIE/ DAT gebruiken

Met die verwijs je naar de-woorden.

Met dat verwijs je naar het-woorden.

Het betr.vnw WAT gebruiken

'Wat' gebruik je:

- als je naar de woorden iets, niets, alles of het enige verwijst;

- na een voornaamwoord dat of datgene;

- na een overtreffende trap of na een (rang)telwoord;

- als het terugslaat op een hele zin;

- als het antecedent niet genoemd is.

Het betr.vnw WIE gebruiken

Wie gebruik je als je naar een persoon verwijst. 

Wie is het meewerkend voorwerp in de bijzin. Meestal wordt hier die of aan wie gebruikt.

vb. De rechters wie de vraag was voorgelegd, spraken zich duidelijk uit.

betr.vnw. DIE

De fiets die ik heb gekocht fietst heerlijk!

Die - heeft betrekking op 'de fiets'

De fiets is het antecedent.

Betr.vnw DAT

Het kind dat bij de tandarts was, was blij.

Dat - heeft betrekking op het kind.

Het kind is het antecedent.

Betr. vnw. WAT

Een dagje naar Disney gaan, is het leukste wat ik ooit gedaan heb.

Wat - heeft betrekking op een dagje naar Disney gaan.

een dagje naar Disney gaan is antecedent

Betr. vnw. WIE

De jongen van wie zijn laptop is gevallen, is erg geschrokken.

Wie - heeft betrekking op de jongen

De jongen is antecedent

Betr.vnw met ingesloten antecedent

betr. vnw m.i.a. = betr. vnw met ingesloten antecedent 

= als er geen antecedent is

Betreft alleen de woorden wie en wat

Tip:

Wie moet je kunnen vervangen door degene die

Wat moet je kunnen vervangen door datgene wat

Tot slot...

Betr.vnw m.i.a. WIE

Wie de bal daar neer heeft gelegd blijft een raadsel.

Wie - kun je vervangen door 'degene die' = betr. vnw m.i.a.

Er is dus geen antecedent.

Betr.vnw m.i.a. WAT

Wat daar is gebeurd kan ik niet navertellen.

Wat - kun je vervangen door 'datgene wat' = betr. vnw m.i.a.

Er is dus geen antecedent.

Oefenen betrekkelijk voornaamwoord

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-betrekkelijk-voornaamwoord/

Oefen 

en 

maak je spiekbriefje af