2.2/2.3 Naamgeving koolstofchemie deel 1

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Naamgeving koolstofchemie deel 1

Lesdoelen

• Je weet wat isomeren zijn en kunt de structuurformules tekenen van isomeren.
• Je kunt de systematische IUPAC naamgeving toepassen: naamgeving bij gegeven structuurformules en andersom van (halogeen/cyclo)alkanen met alkylgroepen.
• Je kunt de systematische IUPAC naamgeving toepassen: naamgeving bij gegeven structuurformules en andersom van alkenen, alkynen en aromaten (benzeenverbindingen).

Deze les

• Uitleg naamgeving en structuurformules
• Maken 19 t/m 20, 23B, 30, 31, 35, 36
• Uitleg isomeren
• Maken 18, 26

Naamgeving koolstofchemie

Stappenplan:

1. Zoek en benoem de langste aaneengesloten koolstofketen. Dit is de hoofdketen.
2. Zoek en benoem de zijgroepen. 
3. Geef de zijgroepen plaatsnummers (tel vanaf kant met laagste plaatsnummer) en geef telwoorden (hoe vaak komt dezelfde groep voor).

Gebruik Binas tabel 66C+D.

Alkanen

• Naam = stam + aan
• Koolstofketen met enkele bindingen tussen C-atomen.
• Voorbeeld: methaan (meth = 1C, aan = enkele bindingen).

Cycloalkanen

• Naam = cyclo+ stam + aan
• Koolstofketen met enkele bindingen tussen C-atomen in een cyclische verbinding.
• Voorbeeld: cyclohexaan

Geef de naam van het molecuul.

1. Ethaan
2. Propaan
3. Butaan
4. Pentaan

Alkenen

• Naam = stam + een
• Koolstofketen met een dubbele binding tussen C-atomen.
• Voorbeeld: but-1-een (but = 4C, 1-een = dubbele binding op C1).
• Tel de C-atomen vanaf links: C1 komt eerder dan C3.

Alkadienen

• Naam = stam + adieen
• Koolstofketen met een twee dubbele bindingen tussen C-atomen.
• Voorbeeld: buta-1,3-dieen.

Geef de naam van het molecuul.

1. Penteen
2. Pent-1-een
3. Pent-2-een
4. Pent-3-een

Alkynen

• Naam = stam + yn
• Koolstofketen met een drievoudige binding tussen C-atomen.
• Voorbeeld: butyn (but = 4C, yn = drievoudige binding).
• Nummering is niet nodig, want drievoudige binding kan niet op C2 (dan zou C 5 bindingen krijgen).

Alkylgroepen

• Een koolstofketen als zijgroep noem je een alkylgroep.
• Aantal C van zijgroep krijgt zelfde stamnaam als in hoofdketen, en eindigt op -yl.
• Alkylgroep komt voor de naam van de hoofdketen.
• Voorbeeld: (2-)methylbutaan.
• In dit geval kun je het cijfer 2 weglaten, omdat de 

methylgroep alleen op C2 kan zitten.

Meerdere dezelfde alkylgroepen

• Bij meerdere dezelfde alkylgroepen gebruik je telwoorden (di, tri etc.).
• Elke zijgroep krijgt een eigen nummer.
• Voorbeeld: 2,3-dimethylpentaan.

Meerdere verschillende alkylgroepen

• Bij verschillende alkylgroepen geef je de namen van de zijgroepen op alfabetische volgorde.
  
• Elke zijgroep krijgt een eigen nummer.
• Voorbeeld: 2-methyl-3-ethylpentaan.

Geef de naam van het molecuul.

Aan de slag

• Bestuderen 'Zo doe je dat' blz. 44/45
• Maak vragen 19 t/m 20, 23B, 30, 31, 35, 36

Opmerking:

H-atomen die aan C-atomen vastzitten mogen worden weergegeven met uitsluitend streepjes.

Optioneel: koolstofchemie kwartet

Isomeren

• Isomeren hebben dezelfde molecuulformule, maar een andere structuurformule.
• Verschillende structuurformule = andere stofeigenschappen.
• Niet verwarren met isotopen!
• Vb: butaan en methylpropaan (C4H10).

Teken 4 isomeren van C3H6Br2.

Aan de slag

• Lezen 2.2 isomeren
• Maak vragen 18, 26