Jagers & Boeren > les 2 > Levenswijze

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Jagers & Boeren

Wat is prehistorie? 

Wat zijn nomaden?

Hoe leefden de jagers & verzamelaars?

Jagers & Boeren les 2: levenswijze

Leerdoel

Ik ken de tijd van jagers en boeren: de levenswijze van jagers, jagers leven van de natuur, jagers zijn nomaden.

Kerndoel 50

De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld.

Kerndoel 51

De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.

        

Kerndoel 52

De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de

volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken.

Wat ga je leren?

• Wat prehistorie is 
• Dat jagers/verzamelaars leven van de natuur
  
• Dat jagers nomaden zijn
  
• Dat jagers/verzamelaars afhankelijk zijn van de natuur
• Dat jagers/verzamelaars geesten en goden vereren  (natuurgodsdienst)
  

Verwonder

plaat

Jagers

Het eten staat niet stil, ze moeten erachteraan. Jagen! En wat je vangt gaat mee naar huis! 

Huizen of hutten?

Dit zijn tijdelijke hutten. Is het eten op, dan gaan de bewoners op zoek naar een andere plek. Dan trekken de bewoners weg. Die mensen noem je geen zwervers, maar nomaden.

Wie doet wat?

Vrouwen verzamelden groente en noten, maakten de huizen, verzorgden de kinderen, kookten het eten. 

De mannen gingen op jacht naar vlees. 

Maar wat hebben ze aan hun voeten? Om hun lichaam?

Prehistorie

De tijd van de jagers en de boeren wordt ook wel de prehistorie genoemd. 

Prehistorie betekent voorgeschiedenis.  

Alles wat we weten van de prehistorie weten we dankzij archeologische vondsten. 

Prehistorie =

1. Erg oud, net als m'n mobieltje
2. De tijd van vòòr het internet
3. De tijd van de dino's
4. Voorgeschiedenis

Wat ga je leren?

• Wat prehistorie is ✔
• Dat jagers/verzamelaars leven van de natuur
  
• Dat jagers nomaden zijn
  
• Dat jagers/verzamelaars afhankelijk zijn van de natuur
• Dat jagers/verzamelaars geesten en goden vereren  (natuurgodsdienst)
  

Archeologie

Een archeoloog zoekt overblijfselen van de menselijke samenleving, zoals gebruiksvoorwerpen. Oude voorwerpen kunnen je iets vertellen die over het leven van honderden dan wel duizenden jaren geleden.

Prehistorie

Prehistorie is voorgeschiedenis. Vroeger bestonden er geen letters en boeken. Om toch te weten hoe het leven er toen uitzag moeten we het opzoeken, Niet op het internet, maar in de grond! 

Wat je vindt...

...mag je houden? Nee, dat is eigendom van de degene van wie de grond is. Heel voorzichtig onderzoeken acheologen de grond, laagje voor laagje. Net als jij vroeger, in de zandbak...

Artefact

Een artefact is iets wat je vindt in de grond. Een bot, stukje gereedschap of een gebruiksvoorwerp. Zoals een kleibeker.

https://schooltv.nl/video/jagers-en-verzamelaars-mensen-in-de-steentijd/#q=jagers

Van nu naar vroeger...

De eerste mensen...

Deze mensen waren jagers of verzamelaars. Zij hadden geen vaste verblijfplaats en haalden hun voedsel uit de wilde natuur. 

Jagen en verzamelen

Ze jaagden op dieren of verzamelden bessen of andere eetbare planten. 

Nomaden

Mensen die rondtrekken, jagen en verzamelen tot het eten op is.

Mensen die op deze manier leven, noemen wij nomaden. 

Vuur

Maak je met een vuursteen! Je slaat de stenen tegen elkaar tot je vonken krijgt. Met die vonken, droog stro en zuurstof kan je vuur maken!  

Wat zijn nomaden

1. arme reizigers
2. forenzen in de stad
3. vrolijke zigeuners
4. mensen zonder vaste woonplek

Op jacht!

De mensen trokken in de Steentijd het eten achterna. 

Ze aten wat er in de omgeving te vinden was. 

Gereedschap maken

Gereedschap maakten de mensen zelf. 

Van hout, steen, riet of bot. 

Een vingerkootje werd een naald, een schedel werd een kommetje.

Pijl en boog

De scherven van de vuursteen werden pijlpunten. 

Ben je zuinig op een pijl die je zelf moet maken?

Wapens/gereedschap
maakten de jagers van...

Bambi

Het was eten of gegeten worden. Elke dag was weer overleven. Dus was er een hertje gevangen, dan had je die dag vlees op het menu.

Schaamte?

In die tijd maakte men zich niet druk om kleding. Het moest nuttig en warm zijn. En een dierenvel dragen we nu nog. Leer voor riemen, schoenen, jassen.

Takkenhut

Nu je het zegt. Het lijkt inderdaad op een hut gemaakt van takken. 

Als jij geen huis had, waar zou jij je onderdak van maken?

Huiden schoonmaken

Van dierenhuiden maakte men kleding, of dekens. 

Moet je wel het vlees en vet eraf schrapen en het goed laten drogen in de zon! Maar hoe knip je zonder schaar? Hoe naai je zonder naald en draad?

Laaiend vuur

Vuur maken is lastig en duurt lang. Vuur om te koken, als bescherming en voor de verlichting en de warmte. Dus liet men het vuur branden. Tot het hout in de omgeving op was.

Vuur was
belangrijk omdat...

Potten bakken

Klei uit de rivier kon een mooie kom of kruik worden. Niet te dun, het moet tegen een stootje kunnen. Afbakken in de zon of bij het vuur...

Bizon...bijzonder!

Een uitgestorven diersoort, waar je lekker van kon eten. 

Familie van de koe. Boezonder...

Samen sta je sterk!

De rondtrekkende volken, de nomaden, reisden in groepen rond. Dat is veiliger dan in je eentje. 

Uitgestorven diersoorten

Je ziet hier een sabeltandtijger en een mammoet. Beide zijn uitgestorven. Welke diersoorten zijn er over 50 jaar niet meer? 

Bijen? Walvissen? Olifanten?

Zoek ze allemaal

Kan jij de 6 diersoorten vinden?

Overleven

Je bent afhankelijk van de natuur. Is het winter, dan is er minder eten. Misschien ga je wel leren vissen. In de zomer is er juist meer eten. 

Je eet wat je kunt vinden, anders ga je dood. 

Noem 1 ding wat
je nu geleerd hebt....

Gereedschappen

Gereedschappen gemaakt van dingen uit de natuur: stenen, riet, hout, twijgen... Welke gereedschappen herken jij?

Prehistorische kunst

Met kool en as uit het vuur maak je de lijnen. Gedroogd bloed, of een papje van klei en grond zijn de kleuren. Als het schrijven nog iet bestaat, en er is nog geen taal, dan ga je tekenen! Zie jij wat het is?

Verering en aanbidding

Ook nu bidden mensen soms tot een beeldje van Maria of van Jezus. Vroeger vonden mensen de dieren en de natuur heel bijzonder. De mensen beden tot de natuur.

Vertellen en zingen

Veilig van het weer en de dieren. Schuilen in de grot. En dan vertellen over de jacht, zingen en ontspannen. Waar zou hij over vertellen?

Een oeroude tekening...

Waarover gaat deze grot tekening?

Wat heb je geleerd?

• Wat prehistorie is ✔
• Dat jagers/verzamelaars leven van de natuur ✔
  
• Dat jagers nomaden zijn ✔
  
• Dat jagers/verzamelaars afhankelijk zijn van de natuur ✔
• Dat jagers/verzamelaars geesten en goden vereren  (natuurgodsdienst) ✔
  

Steen, geen papier, geen schaar

Hoe maak je een steen scherp? Door te schuren, door scherven eraf te slaan. Zonder goed gereedschap was er ook geen eten! Wat zijn dit? 

Wat weet je hiervan?

Leg uit wat:
1 prehistorie is, 2 waar jagers van leven, 3 wat nomaden zijn,
4 waar geloofde men in 5 iets wat je geleerd hebt deze les...

Begeleid Werken

De opdracht op de volgende dia kan je oplossen door: 

een stripverhaal / een geschreven verhaal/ 3 tekeningen in kleur

Succes met jagen! 

Verzin een list!

Na een hele dag jagen kom je eindelijk dit dier tegen. 

De laatste in z'n soort, maar je hebt honger. 

Je bent met z'n tweeën, en hebt alleen elk een speer.

Verzin 3 reële, goede manieren (geen onzin) zodat je dit dier kunt opeten en meenemen naar huis.

Gordeldier

Dit dier is familie van het gordeldier. 

Als het in gevaar is doet het dit...

Leg uit wat:
1 prehistorie is, 2 waar jagers van leven, 3 wat nomaden zijn,
4 waar geloofde men in 5 iets wat je geleerd hebt deze les...

Opdracht:

Maak een Keynote of Google Presentatie over het onderwerp 

Jagers & Boeren. 

Zet in je Agenda dat het 15 maart af moet zijn! 

Laat zien wat je allemaal geleerd hebt en 

wat je misschien zelf nog te weten bent gekomen! 

Succes! -Meneer Floris

Bedankt voor je inzet.

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op
  
• Verlaat het lokaal rustig