§3.2: Betutteling of noodzaak? (2024)

1 / 20
volgende
Slide 1: Tekstslide
MaatschappijleerMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 20 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Succescriteria
Je kunt uitleggen wat een verzorgingsstaat is, de vier functies van de verzorgingsstaat beschrijven en hun relatie met de sociale grondrechten uitleggen.
Je kunt drie verklaringen voor het ontstaan van de verzorgingsstaat beschrijven en gebruiken om overheidsingrijpen in actuele maatschappelijke kwesties te analyseren.
Je kunt in concrete maatschappelijk situaties beargumenteren of in jouw ogen sprake is van noodzakelijk overheidsingrijpen in het algemeen belang of van onnodige betutteling in het bijzonder in het duurzaamheidsvraagstuk

Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Casus: Frisdrank
consumptie
Gemiddeld drinkt een Nederlander 86 liter per jaar
Suiker
in een liter cola zit 106 gram suiker. 
1 suikerklontje is 4 gram. 
WHO
Aanbevolen gram suiker volgens World Health Organization is voor een volwassen vrouw 50 gram en voor een man 60 gram
Gevolgen
Te veel suikerinname kan onder andere leiden tot darmklachten, vermoeidheid, overgewicht, diabetes type 2 en leververvetting.

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Een substantieel deel van onze suikerinname gaat via frisdrank. In hoeverre vind jij dat de fabrikanten van frisdrank hun producten gezonder moeten maken?

Slide 5 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Suikertaks
Meer dan 50 landen wereldwijd (zie link) hebben een vorm van extra belasting op suikerhoudende dranken: de suikertaks

Dit dwingt producenten minder suikers in hun producten te verwerken om aan deze extra belasting te ontkomen. 

Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Suikertaks is betutteling!
A
Helemaal mee eens
B
Gedeeltelijk mee eens maar ook gedeeltelijk mee oneens
C
Helemaal mee oneens
D
Ik wil mondeling toelichting geven

Slide 7 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Werken in de fabriek
Kinderwetje van  Van Houten

Het begin van sociale wetgeving in Nederland. 
Waar eindigt de verantwoordelijkheid van ouders en waar begint de verantwoordelijkheid van de overheid?

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Kinderwetje van Van Houten

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vrijheid blijheid?
We hechten veel belang aan individuele vrijheden (zie grondwet). Maar wanneer slaat het uitoefenen hiervan om in egoïsme?

Slide 10 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

In dit voorbeeld slaat het uitoefenen van individuele vrijheid om in egoïsme

Slide 11 - Open vraag

Denk aan: corona besmettelijk zijn maar toch naar groepen mensen gaan, HIV en onbeschermde seks, duurzaam gedrag, en in hoeverre is ongezond leven hier een voorbeeld van?
stelling
als je geen orgaandonor bent mag je ook geen organen ontvangen 

Slide 12 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Bemoeienis
Het ontstaan van de verzorgingsstaat

Drie lijnen die samenkomen:
1. Groeiende interdependentie (de Swaan)
2. Georganiseerde arbeidersbeweging
3. Beschavingsoffensief

Slide 13 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De Swaan






De verzorgingsstaat is volgens de theorie van De Swaan te verklaren vanuit zelfbehoud van de elite.
industrialisering
Door industrialisering kregen fabrieken meer behoefte aan geschoold personeel. Het werk werd namelijk ingewikkelder
 zodat lezen en schrijven een must werd. 
Interdependentie
Daarnaast werd de economie in steeds grotere mate afhankelijk van verscheidene actoren. Dit verschijnsel speelt ook een belangrijke rol in het duurzaamheidsvraagstuk
Externe effecten
Deze toegenomen interdependentie leidde vervolgens tot meer onbedoelde negatieve gevolgen voor anderen: externe effecten. Bijvoorbeeld: milieuschade die optreedt bij de productie van goederen
dilemma van collectieve actie
En zelfs al zijn we ons bewust van de externe effecten. Soms leiden individuele (logische) keuzes tot collectieve ongewenste uitkomsten.

Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Theorie van de Swaan
Hoe is de invoering van de leerplicht te verklaren vanuit de theorie van de Swaan?
Door de industrialisering kregen bedrijven veel meer behoefte aan goed opgeleid personeel. Wanneer je niet goed opgeleid bent, val je buiten de boot en daar heeft de samenleving last van: armoede en bedelaars (extern effect). Ook de economie heeft steeds meer last van tekorten in de productieketen (interdependentie). Ook kostte het de werkgevers veel tijd om mensen goed in te werken en de werknemers normen en waarden mee te geven waarmee samengewerkt kon worden. 
De leerplicht was nodig om ouders te dwingen hun kinderen niet bij te laten verdienen (korte termijn) maar zich te laten ontplooien en bij te dragen aan de samenleving op de lange termijn. We herkennen hierin het probleem van collectieve actie. 

Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Arbeidersbeweging
Door de industrialisering ontstond de arbeidersklasse. Deze arbeiders werkten onder slechte omstandigheden en eiste dat de overheid hier iets aan deed. Lang mochten zij zich niet organiseren (1866 opheffing van dit verbod). Vakbonden en politieke partijen streefden naar wetgeving op het gebied van arbeidsomstandigheden, -tijden, en sociale zekerheid

Slide 16 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Beschavingsoffensief
Het verzoek van de 'gegoede burgerij' aan de overheid om de arbeidersklasse meer fatsoensnormen bij te brengen.

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Functies verzorgingsstaat

1) Verzorgen (hulp bieden aan zie die het niet (meer) kunnen)

2) Verzekeren (van een (minimum) inkomen)


3) Verheffen (kans krijgen om je te ontplooien)

4) Verbinden (het gevoel van onderlinge verbondenheid --> sociale cohesie)

Slide 18 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Gepaste dwang noodzakelijk
Om voorzieningen zoals sociale zekerheid, onderwijs, gezondheidszorg te garanderen is een verzorgingsstaat (vanuit collectieve actieprobleem) noodzakelijk. 

Geldt dit ook voor het beschermen van het milieu? 

in 2050: 260 miljoen klimaatvluchtelingen 

(https://nos.nl/artikel/2397690-216-miljoen-klimaatvluchtelingen-in-2050-als-er-niets-verandert)

Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

In hoeverre moeten burgers hun verantwoordelijkheid nemen in het duurzaamheidsvraagstuk? En waar begint de verantwoordelijkheid van de overheid?

Slide 20 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies