5.2 Chromosomen en Genen

Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn.
Je kunt uitleggen dat cellen alleen de erfelijke informatie gebruiken die ze nodig hebben.
Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.
Je kunt uitleggen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.
-(Optioneel) Uitleg basisstof 5.2.
Biologie
- lezen basisstof 5.2
- maken opdr: 1 t/m 7, 9 en 10

- Lezen basisstof 5.1 en 5.2
Maken opdracht 1 t/m 8 van thema 5.1 en maken opdracht 1 t/m 7, 9 en 10 van thema 5.2. 
1 / 21
volgende
Slide 1: Tekstslide
BiologieVoortgezet speciaal onderwijsLeerroute 2

In deze les zitten 21 slides, met tekstslides.

Onderdelen in deze les

Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn.
Je kunt uitleggen dat cellen alleen de erfelijke informatie gebruiken die ze nodig hebben.
Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.
Je kunt uitleggen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.
-(Optioneel) Uitleg basisstof 5.2.
Biologie
- lezen basisstof 5.2
- maken opdr: 1 t/m 7, 9 en 10

- Lezen basisstof 5.1 en 5.2
Maken opdracht 1 t/m 8 van thema 5.1 en maken opdracht 1 t/m 7, 9 en 10 van thema 5.2. 

Slide 1 - Tekstslide

Even herhalen:
Uit hoeveel chromosomen bestaat een lichaamscel?
Waar bestaan chromosomen uit?

Slide 2 - Tekstslide

Cellen waaruit je lichaam is opgebouwd, heten lichaamscellen

Slide 3 - Tekstslide

Wat is Genotype?
Wat is Fenotype?

Slide 4 - Tekstslide

Genotype=is de informatie voor de erfelijke eigenschappen van het organisme

Fenotype=Alle eigenschappen van een organisme, hierbij horen de zichtbare eigenschappen

Slide 5 - Tekstslide

- 46 chromosomen in 1 celkern bevatten samen alle genen, dus info over al je erfelijke eigenschappen
- Deze complete informatie noem je: GENOTYPE

Slide 6 - Tekstslide

Genotype
- Chromosomen bevatten informatie over duizenden eigenschappen
- Voor elke eigenschap zijn een paar stukjes DNA nodig
- Een gen bestaat uit stukjes DNA die samen info voor 1 eigenschap bevatten

Slide 7 - Tekstslide

Alle eigenschappen van een organisme noem je het fenotype. Bij het fenotype horen de zichtbare eigenschappen, zoals de oogkleur. Maar ook de onzichtbare eigenschappen horen erbij, zoals je bloeddruk of de bouw van je organen.

Slide 8 - Tekstslide

Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn.
Je kunt uitleggen dat cellen alleen de erfelijke informatie gebruiken die ze nodig hebben.
Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.
Je kunt uitleggen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.
-(Optioneel) Uitleg basisstof 5.2.
Biologie
- lezen basisstof 5.2
- maken opdr: 1 t/m 7, 9 en 10

- Lezen basisstof 5.1 en 5.2
Maken opdracht 1 t/m 8 van thema 5.1 en maken opdracht 1 t/m 7, 9 en 10 van thema 5.2. 

Slide 9 - Tekstslide

Les voor vandaag!
Doelen:
1) Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.

2) Je kunt uitleggen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.

Slide 10 - Tekstslide

Chromosomen 
Alle cellen van planten en dieren hebben een celkern. De celkern regelt wat er in de cel gebeurt. In de celkern liggen chromosomen. Dit zijn lange, dunne draden. Mensen hebben in elke celkern 46 chromosomen.

Slide 11 - Tekstslide

Het aantal chromosomen zegt niks over de intelligentie van een organisme. Het is slechts de hoeveelheid DNA waarover de informatie is verdeeld. 

Slide 12 - Tekstslide

Slide 13 - Tekstslide

DNA bevat de 'streepjescodes' van al je erfelijke eigenschappen

Slide 14 - Tekstslide

 Een cel van een mens bevat 46 chromosomen. Die chromosomen komen in paren voor. Je hebt dus 23 paren chromosomen in een celkern.
De beide chromosomen van een paar bestaan
uit dezelfde genen en bevatten dus informatie
voor dezelfde erfelijke eigenschappen.
Bijvoorbeeld: op beide chromosomen van
paar nummer 15 liggen genen met informatie
voor de oogkleur.

Slide 15 - Tekstslide

Het 23e paar vormt de geslachtschromosomen. 
Bij een vrouw zijn de geslachtschromosomen gelijk aan elkaar. Een vrouw heeft twee X-chromosomen (XX). Bij een man zijn de geslachtschromosomen verschillend. 
Een man heeft een X- en een Y-chromosoom

Slide 16 - Tekstslide

 Intersekse
Heel af en toe wordt een meisje geboren met XY-chromosomen of een jongen met XX-chromosomen. Dit zijn vormen van intersekse.
Soms blijkt pas in de puberteit dat een persoon intersekse is.


De baby heeft dan zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken, of de geslachtskenmerken verschillen van de norm. 
Dat gebeurt in Nederland gemiddeld één keer per week. (gemiddeld ongeveer 3260 geboortes per week)

Slide 17 - Tekstslide

Verschillende informatie
De meeste bandjes hebben ook dezelfde kleur. Dat betekent dat de informatie op beide chromosomen gelijk is. Bijvoorbeeld: beide chromosomen bevatten de informatie voor tien vingers (niet negen of elf).
Soms is de kleur van de bandjes verschillend. Op die plaats verschilt de informatie op de chromosomen. Het ene chromosoom bevat bijvoorbeeld de informatie voor bruine ogen, het andere voor blauwe ogen.

Slide 18 - Tekstslide

Bevruchting
-  In geslachtscellen komen de chromosomen niet in paren voor maar enkelvoudig. 
- Een geslachtscel van een mens bevat dus geen 46 chromosomen, maar slechts 23. Een geslachtscel bevat één chromosoom van elk chromosomenpaar.
- Bij bevruchting versmelten de kern van een zaadcel en de kern van een eicel met elkaar.
Van elk chromosomenpaar is dan één chromosoom afkomstig van de moeder en één van de vader.

Slide 19 - Tekstslide

De informatie op de twee chromosomen van een paar kan verschillend zijn. Welke informatie in het fenotype tot uiting komt, hangt af van welk gen het sterkst is.

Slide 20 - Tekstslide

Aan de slag:


- lezen Basisstof 5.2 
- maken opdr: 1 t/m 7, 9 en10

- klaar is zelfstandig nakijken

Slide 21 - Tekstslide