H10 De overheid om ons heen

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H09 De samenleving 

De overheid om ons heen

Leerdoelen

• de 4 belangrijkste overheidsorganen noemen en hun belangrijkste taken benoemen.
  
• het verschil aangeven tussen individuele, collectieve en quasi-collectieve goederen en van elk soort goed een voorbeeld kunnen noemen
  
• het verschil uitleggen tussen de collectieve sector en de particuliere sector
  
• het verschil uitleggen tussen het omslagstelsel en het kapitaaldekkingsstelsel (welk stelsel is bij welke oudedagsvoorziening van toepassing?
  
• het verschil aangeven tussen de AOW en het pensioen
  
• het belastbaar inkomen berekenen
  
• het percentage inkomstenbelasting berekenen op basis van het belastbaar inkomen en de tabel inkomstenbelasting
  
• op grond van het inkomen en het belastingbedrag bepalen of de belastingheffing degressief, proportioneel of progressief is
  
• op grond van de inkomsten en uitgaven van de overheid bepalen of de overheids­begroting in evenwicht is of niet
  
• de staatsschuldquote berekenen
  
• het verband leggen tussen de economische situatie en de overheidsinkomsten, de overheidsuitgaven en de staatsschuldquote

10.1 B - wat is en doet de overheid

De belangrijkste overheidsorganen zijn:

• gemeenten
• waterschappen
• provincies 
• landelijke overheid

Doel:

- de 4 belangrijkste overheidsorganen noemen en hun (2 tot 3) belangrijkste taken benoemen.

10.1 B - wat is en doet de overheid?

Soorten goederen

• collectieve goederen
• individuele goederen
• quasi-collectieve goederen

Doel:

- het verschil aangeven tussen individuele, collectieve en quasi-collectieve goederen en van elk soort goed een voorbeeld kunnen noemen

10.1 C - de overheid als werkgever

• collectieve sector = overheid + gesubsidieerde bedrijven en instellingen
• ambtenaren
• semi-ambtenaren

Doel:

- het verschil uitleggen tussen de collectieve sector en de particuliere sector

10.1 D - de overheid als inkomensverdeler

• inkomensoverdrachten 
• AOW/ ANW 
• omslagstelsel

Doel:

- wanneer is sprake van een inkomensoverdracht (kenmerk) en noem 3 voorbeelden

- het verschil uitleggen tussen het omslagstelsel en het kapitaaldekkingsstelsel (welk stelsel is bij welke oudedagsvoorziening van toepassing?

10.1 E - vergrijzing

• vergrijzing - AOW - omslagstelsel
• pensioen - kapitaaldekkingsstelsel 

Doel:

- wat wordt bedoeld met vergrijzing? leg uit hoe het komt dat de betaalbaarheid van de AOW onder druk staat als gevolg van vergrijzing. 

- het verschil uitleggen tussen het omslagstelsel en het kapitaaldekkingsstelsel (welk stelsel is bij welke oudedagsvoorziening van toepassing?
- het verschil aangeven tussen de AOW en het pensioen

10.1 F - Pensioen

• pensioen
• wie bouwen pensioen op? 
• wie beheert het pensioen? 
• waarvan is de hoogte van pensioen afhankelijk? 

Doel:

- uitleggen wat pensioen is

10.1 G - inkomstenbelasting 

• proportioneel, progressief of regressief

Doel:

- op grond van het inkomen en het belastingbedrag bepalen of de belastingheffing degressief, proportioneel of progressief is

10.1 G - inkomstenbelasting 

bruto inkomen 

aftrekposten              - 

belastbaar inkomen 

bereken verschuldigde belasting over belastbaar inkomen

te betalen belasting = berekende belasting - kortingen 

10.1 H - Overheidssaldo en staatsschuld

• overheidssaldo: overheidstekort of overheidsoverschot? 
• relatie met staatsschuld (gevolgen) 

• staatsschuldquote = staatschuld/nationaal inkomen x 100% 

Doel:

- het verband leggen tussen de economische situatie en de overheidsinkomsten, de overheidsuitgaven en de staatsschuldquote

10.1 H - Overheidssaldo en staatsschuld

voorwaarden

1. staatsschuldquote
   maximaal 60%
2. overheidssaldo 
   maximaal -3%

2

1